Mera, otlak, kışlak ve yaylaklar sermayenin talanına açılıyor!

Özer Akdemir 
[email protected] 

Mera Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle meralar sermayenin talanına açılıyor. Turizm, konut, enerji ve maden şirketlerinin talebi sonrası 20 yıllık ot bedeli karşılığında halkın kullanımında olan meralar şirketlere tahsis edilebilecek. Yüzlerce yıldır halkın kullanımında olan alanlar 20 yıllık ot bedeline sermayeye peşkeş çekiliyor! 

Enerji, turizm, maden ve konut şirketlerine gün doğdu! 

3 Mayıs 2025 Tarihinde Resmi gazetede yayınlanan "Mera Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmelik"le meralar; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine, maden arama, jeotermal ve doğal mineralli su kaynaklarının tahsisine açıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının talebi üzerine ‘arama faaliyetleri sonucunda rezerv belirlenen maden ve petrol faaliyeti ile jeotermal kaynak ve doğal mineralli sular için zaruri olan alanların tahsis’ amacı değiştirildi.

Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu kapsamında izinlerin valilikler tarafından verilmesi öngörülürken, bedeli ise "arama süresince ot kayıp bedeli ve geri dönüşüm projesi ve teminat bedeli" olarak yeterli görülüyor. Bu durum yönetmelik değişikliğinde "Arama taleplerine arama süresince ot kayıp bedeli ve geri dönüşüm projesi ve teminat bedeli alınması şartıyla valilikçe izin verilebilir" cümleleriyle tanımlandı.

Ayrıca meralar Kültür ve Turizm Bakanlığının talebi üzerine yine Valilikçe tahsis amacı değişikliği uygun görüldüğü takdirde turizm yatırımcılarına tahsis edilebilecek. Bu tahsislerde "yirmi yıllık ot bedelinin"' yatırımcı tarafından ödenmesi yeterli olacak.

Meralar köy yerleşimine dönüşecek 

Yönetmelik değişikliğine göre, meralar köy yerleşim alanlarına da dönüştürülebilecek. Valiliğin oluru ile köy yerleşim amacı için talep edilen yerler eğer belediye sınırları içinde ise ilgili belediye ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca kesinleşmiş imar planları belirleyici olacak. Belediye sınırları dışında ise İl özel idaresi ile yine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca kesinleşmiş imar planları dikkate alınacak. Bu tahsislerin bedeli için yine "yirmi yıllık ot bedelinin"' yatırımcı tarafından ödenmesi yeterli olacak. 

Afet bölgesi ilan edilen yerlerde; yerleşim yeri için ihtiyaç duyulan mera alanları, Cumhurbaşkanı kararı veya Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı oluru ile yerleşime açılabilecek. 

Yetkiler Cumhurbaşkanı, bakan ve Vali'de

Yine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun talebi üzerine; elektrik ve doğal gaz piyasası faaliyetleri ile petrol iletim faaliyetleri için gerekli bulunan mera, yaylak ve kışlakların, ilgili müdürlükler veya Genel Müdürlüklerin izni ile tahsis amacı değişikliği yapılabilecek. Endüstri bölgeleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri ile serbest bölgelerin kuruluş ve genişleme aşamalarında ihtiyaç duyulan mera alanlar ise Cumhurbaşkanı kararı ile tahsis edilebilecek.

Yönetmelik değişikliği ile organize sanayi bölgeleri (OSB) kurulması için ihtiyaç duyulan meraların tahsisi Valilik, tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerinin kuruluşu veya genişletilmesi amacıyla ihtiyaç duyulacak mera alanları için izin yetkisi ise Tarım ve Orman Bakanlığına verilmekte. 

Endüstri bölgesi, ihtisas organize sanayi bölgesi, teknoloji geliştirme bölgesi ve serbest bölge kurulması veya genişletilmesi amacıyla tahsis edilecek Mera alanları için de Valilik uygun görüşü yeterli olacak. Yönetmeliği yürütme görevi Tarım ve Orman Bakanına veriliyor. 

Selahattin Beyaz: Tam bir yağma

Mera yönetmeliğindeki değişiklerle ilgili görüşünü sorduğumuz Çevre Mühendisi ve eski ÇMO İstanbul Şube Başkanı Selahattin Beyaz şu değerlendirmeleri yaptı: 

"Yönetmelik değişikliği ile mera, yaylak ve kışlaklar tamamen sermayenin kullanımına devredilmektedir. Bedeli ise kullanım süresi boyunca veya 20 yıllık ot bedeli karşılığında. Mera alanlarını tahsisinde yerel yönetimler çoğunlukla devreden çıkarılarak, yetkiler Cumhurbaşkanı kararnamesine, atanmış Valilik oluruna veya yine atanmış ilgili bakanlıklara devredilmektedir.

Meralar maden arama, enerji, turizm, sanayi alanları ve konut alanlarına dönüştürülmesi sadece ‘olur’ ve ‘ot bedelinin ödenmesine’ bağlanmıştır. Meraların yıllarca kullanıcısı, koruyucusu olan halkın ise hiçbir şekilde görüşü alınmamaktadır.

Bahsi geçen mera alalarının büyüklükleri ise hiç de küçük olmayacağı anlaşılmaktadır. Organize sanayi bölgeleri veya rezerv konut alanı şeklinde oldukça büyük yaşam alanlarının yok olacağı anlaşılmaktadır. Mera, otlak, kışlak ve yaylakları tamamen bitiriyor bu yönetmelik. Tam bir yağma!"

‘Ete de süte de ulaşımı zorlaştıracak’

Türkiye’de son açıklanan verilere göre toplam mera alanı 14.6 milyon hektar. TÜMKÖY-SEN Dersim Şube Başkanı Aziz Murat ise meraların maden, enerji, turizm gibi sektörlere peşkeş çekilmesinin nelere yol açabileceğini anlattı. Meraların yok edilmesinin doğrudan hayatı etkileyeceğini vurgulayan Murat, “Meralarda hayvancılık yapılıyor. Bu doğrultuda büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık bitecek. Arıcılık da etkilenecek. Başta et olmak üzere yağ, peynir, bal, çökelek, süt gibi ürünler meradan gidiyor. Meraların sermayedarlara peşkeş çekilmesi bu ürünlerin üretiminin durması anlamına geliyor. Bugün zaten kolay ulaşamadığımız bu ürünlere yarın ulaşmak çok daha zor olacaktır” uyarılarında bulundu.