Norveç’in Filistin kararı: Önemli bir adım ama silah satışı da durmalı

Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo

Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store’un çarşamba günü Norveç Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide ile birlikte yaptığı "Hükümet, Norveç’in Filistin devletini tanımasına karar verdi" açıklaması dünyada olduğu kadar Norveç içinde de büyük yankı uyandırdı. Sendikalardan, kitle örgütlerinden, mecliste bulunan partilerden bazılarından destek açıklamaları gelirken sağ ve milliyetçi partiler bu karardan memnun olmadılar.

İsrail’in Filistin’de başlattığı soykırıma karşı Norveç’te halkın büyük oranda duyarlı olması ve Filistin’i destekleyen her eylemde binlerce kişinin "Jonas duy Filistin’de çocuklar ölüyor" sloganlarıyla hükümete seslenmesi ise, Norveç hükümetini böyle bir karar almaya zorlamaya büyük etken oldu.

EMEK ÖRGÜTLERİNDEN FİLİSTİN KARARINA DESTEK

Kararın ardından yaklaşık bir milyon üyeye sahip olan Norveç Sendikalar Konfederasyonu Başkanı Peggy Hessen Folsvik yaptığı açıklamada Filistin’de işgal devam ettiği sürece kalıcı barış olmayacağına işaret ederek “Filistin’i tanınmak uzun vadede en iyi şeydir” dedi. Folsvik, Filistin’i tanıma kararının barış ve gelecekteki iki devletli çözüm için önemli bir girişim olduğuna dikkat çekerek LO’nun çok uzun süredir bunu desteklediğini vurguladı. “Norveç’i ve Filistinlileri tebrik ediyoruz” dedi.

LO’ya bağlı 400 bin üyeli Fagforbundet Sendikası Başkanı Mette Nord da açıklamasında “Bugün sevinçli bir gün. Norveç ve diğer ülkeler, Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkının desteklenmesi yönünde önemli bir adım attı. İşgalci güç, işgal ve Apartheid’in derhal sona ermesi gerektiğine dair açık bir mesaj aldı” dedi. Norveç Halk Yardımı Başkanı Raymond Johansen “Gazze’deki durum felaket. Filistinlilerin hakları uluslararası toplum tarafından hiçbir zaman bu kadar az korunmamıştı. Batı Şeria’da son yedi ayda cinayet, şiddet ve taciz ciddi oranda arttı ve giderek geniş alanlar işgal ediliyor. Norveç’in Filistin’i tanıması Birleşmiş Milletlerin Filistinlilere karşı tarihi sorumluluğuyla da tamamen uyumludur” dedi.

Norveç Filistin Komitesi Başkanı Line Khateeb de Filistin’in tanınmasından çok memnun olduğunu dile getirerek “Bu uzun zamandır üzerinde çalıştığımız bir konu ve İsrail’e, Norveç’in Batı Şeria’nın işgalini veya İsrail devletini genişletmek için Gazze’deki Filistinlilerin boşaltılması niyetini kabul etmediğine dair önemli bir işaret” ifadelerini kullandı.

"FİLİSTİN’DE KATLİAMI DURDURMAK İÇİN DAHA FAZLA ADIM LAZIM"

Sosyalist Sol Parti (SV), Kızıl Parti (Rodt), Çevre ve Yeşiller Partisi (MDG)  ve Venstre Partisi Norveç’in Filistin’i tanıması kararını desteklediklerini açıkladılar. Kızıl Parti Milletvekili Seher Aydar, konu hakkında Evrensel’e yaptığı açıklamada "Norveç’in sonunda Filistin’i tanımasını destekliyoruz ve bunu biz daha önce talep etmiştik. Fakat şu an Filistin halkına karşı yapılan katliamı durdurmak için hükümetin daha fazla adım atması lazım. Petrol fonunu geri çekmesi, tüm silah ve silah parçaları satışını durdurması gibi” dedi.

SAĞCI VE IRKÇI PARTİLER KARARA KARŞI ÇIKTI

Yabancı düşmanı FRP Genel Başkanı Sylvi Listhaug ise Norveç’in Hamas’ı ödüllendirdiğini ileri sürerken, Sağ Parti (H) Genel Başkanı ve Norveç Eski Başbakanı Erna Solberg ise “zamanlamanın doğru olup olmadığından emin olmadıklarını” belirterek, “Bizi bu çatışmada siyasi bir çözüme yaklaştırıp yaklaştırmayacağından emin değiliz” dedi. Hristiyan Halk Partisi (KrF) Dış Politika Sözcüsü Dag-Inge Ulstein de “Filistin’in tanınmasının barış çabalarını gerilettiğini” savundu.

HALKIN ÇOĞUNLUĞU FİLİSTİN’İN TANINMASINDAN YANA

Hükümetin kararını açıklamasından önce Opinion tarafından 14-21 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilen bir anket, Norveçlilerin yüzde 58’inin Norveç’in Filistin’i bir devleti olarak tanıması gerektiğini düşündüğünü gösteriyor.

Neredeyse tüm partilerden seçmenlerin çoğunluğu, Norveç’in Filistin’i tanıması gerektiğini söylerken, yabancı düşmanı FRP’den seçmenlerin yüzde 35’in de lehte ve eşit sayıda aleyhte yanıt vermesi, aynı şekilde KrF’de ise seçmenlerin yüzde 35’in Filistin’inin tanınması lehine ve yüzde 40’ın aleyhine tutum sergilemesi de dikkat çekiyor.

İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM: SİYASİ ANALİSTLER NE DİYOR?

Ülkenin önde gelen Ortadoğu uzmanlarından bazıları ise, Norveç’in güçlü bir siyasi sinyal gönderdiğine inandıklarını, ancak ileriye dönük yol konusunda emin olmadıklarını belirtiyorlar.

Basına konuşan Profesör Hilde Henriksen Waage, “Norveç var olmayan bir devleti tanıyor. Oslo Anlaşması’nın imzalanmasından 30 yıl sonra Norveç artık İsrail ile Filistinliler arasında müzakere yoluyla bir çözüm olmayacağının farkına vardı. İsrail hükümeti barışçıl bir çözüm istemediğini, iki devletli çözüm istemediğini, Gazze Şeridi’ne yönelik savaşın bittiği gün ne olacağı konusunda konuşmak istemediğini tüm dünyaya gösterdi” dedi. Batı Şeria ve Gazze Şeridi’nden geriye kalanlar üzerinde yaşayabilir bir Filistin devleti kurmanın mümkün olup olmadığından emin olmadığını belirten Waage, “Sorun şu ki, aralarından seçim yapılabilecek yalnızca kötü çözümler var. Birçoğu muhtemelen tek makul ve adil çözümün herkese eşit haklar tanıyan tek devletli bir çözüm olduğunu savunacak, ancak İsrail buna asla izin vermeyecek. Bu nedenle iki devletli çözüm mümkün olan tek çözüm” ifadelerini kullandı.

Profesör Nils Butenschon ise giderek daha fazla devlet Filistin’i tanısa da, İsrail yerleşimlerinin ve işgal altındaki bölgelerdeki altyapının devasa gelişimi nedeniyle Filistinlilerin kendi toprakları üzerindeki kontrollerini yavaş yavaş kaybettiklerini hatırlatarak, “Bu nedenle, apartheid sırasında Güney Afrika’da sahip olunanan benzer bir tür Bantustan olan bir Filistinistan’a sahip olma riskiyle karşı karşıyayız; bu, tamamen İsrail kontrolü altında olan, askeri güçlerin veya kendi sınırları üzerinde kontrolün olmadığı bir tür devlet oluşumu olacak” yorumu yaptı.

Araştırmacı Jørgen Jensehaugen ise “iki devletli çözüm”ün öldüğünü ancak Norveç’in Filistin’i tanımasının bu çözümün yeniden canlanmasına katkıda bulunma girişimi olduğunu söyledi. Ancak Jensehaugen, bugün itibarıyla böyle bir canlanmanın mümkün olduğuna inanmadığını belirtti.

İrlanda ve Norveç, Filistin devletini tanıdı