Jeoloji Mühendisleri Odası: Eskişehir ve çevresinde önemli bir deprem tehlikesi var

Özer AKDEMİR

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) "Fay üzerinde yaşayan kentlerimiz" raporlarına Eskişehir'deki depremsellik raporunu da ekledi. JMO Deprem Danışma Kurulunun hazırladığı rapora göre, Eskişehir kent merkezini oluşturan Odunpazarı ve Tepebaşı ilçelerinin yanı sıra İnönü ilçe merkezi ile Eskişehir'e bağlı birçok köy ve mahalle doğrudan fay zonu üstüne oturuyor. Rapor, Eskişehir ve yakın çevresinde önemli bir deprem tehlikesi olduğunu ve deprem olduğu takdirde il merkezinin de en fazla sarsılacak alanlardan biri üzerinde yer aldığını ortaya koyuyor.

ESKİŞEHİR DİRİ DEPREM FAYLARININ ÜZERİNDE

JMO raporuna göre Eskişehir, zeminin önemli bir kısmı alüvyon olan illerden birisi olarak bir deprem olduğu takdirde kaya üzerinde yer alan yerlerden daha şiddetli olarak sarsılacak ve hasar oranı da fazla olacak. Bunun yanı sıra Eskişehir'in il merkezindeki binaların altından diri fay geçen illerden birisi olduğuna dikkat çekilen raporda, "Bu nedenle Eskişehir'in olası büyük bir depremde hem depremin yaratacağı şiddetli sarsıntı hem de yüzey faylanması tehlikesi nedeniyle hasar alması beklenmektedir. Bu durumda en akıllıca yaklaşım yapıların deprem sarsıntısını karşılayacak biçimde kurallara uygun hale getirilmesidir" ifadelerine yer verildi. Raporda bu alanlardaki nüfus yoğunluğunun azaltılması, yüzey faylanması tehlike kuşağı içerisindeki yerlerin farklı biçimde (park, günübir|ik tesisler vb) kullanılması önerilirken, henüz yerleşim olmayan alanlar varsa da bun|arın bina ve bina türü yapılar için kullanılmak üzere imara açılmaması gerektiği dile getirildi.

FAYDA ÖNEMLİ BİR STRES BİRİKİMİ VAR

Eskişehir ve çevresinde aletsel dönem içinde (19OO yılından sonra) büyüklüğü 5.4 e varan çok sayıda deprem meydana geldiği bilgisine yer verilen raporda, "Mevcut veriler dikkate alındığında fay zonu üzerindeki kayma hızının yaklaşık 0.30 mm/yıl civarında olduğu ve son depremin günümüzden yaklaşık 3200 yıl önce meydana geldiği göz önüne alındığında, fay zonu üzerinde önemli bir stres birikimi (en az 90 cm) olduğu görülmektedir. Bu tür normal faylar üzerinde 90 cm civarında stres birikiminin bir deprem ile açığa çıkması yaklaşık Mw 5.8 büyüklüğünde bir deprem gerektirir" denildi.

KENT MERKEZİ İLÇELERİNİN YANI SIRA 17 KÖY DE FAY HATLARI ÜZERİNDE

Kentin kuzeyinde bulunan Kuzey Anadolu Fayında meydana gelen 17 Ağustos 1999 depreminin Eskişehir'de de can ve mal kayıplarına neden olduğunun altının çizildiği raporda şu görüşlere yer verildi; "odamızca yapılan çalışmada; Eskişehir merkez ilçelerinin yanı sıra İnönü ilçe merkezi ile eksi köy veya belde statüsünde 17 mahallesi doğrudan fay hatları üstüne oturduğu belirlenmiştir. Yapılacak çalışmaların sadece il merkezinde değil kent bütününde yapılmasının önemi ve aciliyeti kendisini açıkça göstermektedir."

ODANIN ÖNERİLERİ

Oda Eskişehir'in gelecekteki bir olası depremin en az zararla atlatılabilmesi için maddeler halinde sıraladığı önerilerinden bazıları şunlar:

• Eskişehir ili özelinde bazı faylar üzerinde farklı kurumlar tarafından kısmi olarak paleosismoloji çalışması yapıldığı bilinmekle birlikte, kent genelinde paleosismoloji yapılmayan ya da farklı araştırmacıların farklı sonuçlara ulaştığı fay hatları/zonları üzerinde gerekli araştırmaların yapılarak fayların geçtiği yerlerin ve deprem karakteristiklerinin tam olarak belirlenmesi.
• Eskişehir kent merkezinde zemin araştırmaları yapılmış olmakla birlikte il, ilçe ve içinde diri fay geçen mahalle yerleşimleri başta olmak üzere kent bütünündeki yerleşim yerlerinin tamamında mikro bölgeleme çalışmalarının yapılması, edinilecek bilgiler ve diğer afet olasılıkları ışığında Deprem Master Planlarının hazırlanması.
• Deprem master planı dikkate alınarak kentin gelişim ve yerleşim stratejilerinin belirlenmesi gerekmekte olup bu çerçevede aktif fay hatlarının çevre düzeni haritalarına işlenmesi. Aktif fay zonlarının sakınım bantı içinde kalan alanların 1. Derece doğal eşik değerler arasına alınması ve bina ve bina türü yapılar için sınırlama getirilmesi.
• Nazım ve uygulama imar planlarının çevre düzeni planlarında yapılan bu değişikliklerden sonra gözden geçirilerek, aktif fay hatlar ve varsa sakınım batlarının imar planlarına işlenerek yenilenmesi.

Özer Akdemir

Deprem fırtınasına yakalanabiliriz

Eskişehir'de 4.1 büyüklüğünde deprem