Bir vücut satrancı: Eskrim

Murat DOĞU
İTÜ

Paris’in ara sokaklarında koşturan ve kılıç sesleri ile sessizliğe son veren dört kişinin hikayesini okumak da, çöllerde bir hazine için yolları kesişen üç kişinin yolculuğunu seyretmek de çok önceden kök salmış bir geleneğin yansıması aslında. Bu geleneğin günümüze yansıması ise eskrim sporunda kendini gösteriyor.

İTÜ Mimarlık Fakültesi’nden Cem Çelik 11 yaşından beri eskrim yapıyor, aynı zamanda lisanslı antrenör.

Eskrim Sporunu ve oluşumunu bize anlatır mısın?

Eskrim, İspanya’da ortaya çıktığı düşünülen, temellerinin İtalyada atıldığı bilinen bir spor. İlk Olimpiyatlardan beri oynanan bir oyun olan ve günümüzde birçok sporu veya mesleği etkilemiş eskrimin çıkış noktası Ortaçağ Avrupası’ndaki düellolardır.

Kılıcın savaş dışında bireysel güvenliği sağlamak için kullanıldığı dönemlerde sokakların dar oluşundan kaynaklı düellolarda savurulacak bir silah çeşidi yerine saplamalı bir silah türü olarak ortaya çıkmıştır. Elini koruyan bir gard ve uzun bir silah, kullanıcısına bu tür ortamlarda her zaman iyi bir uzanış şekli verir ve yaralanma ihtimalini azaltır.

İLK KAN DÜELLOSU

Bir tarafın ölmesiyle sonuçlanan düellolar genelde onur ve rütbe için yapılabiliyormuş. Bu, önemli kişilerin de ölmesine sebep olmuş; böylece bu düello çeşidi ilk kan mücadelesine evrilmiştir. İlk kan düellosu, ilk yaralanın kaybettiği bir düello yöntemi. Enfeksiyonlu ölümlere yol açtığı için zamanla bu tarz düellolar rakiplerin yelek giyerek, kılıçlarının ucuna kırmızı boya sürdükleri bir duruma dönüşmüştür. Zamanla bu düellolar eskrim sporuna dönüşmüş ve şuan epe, flore ve kılıç olmak üzere üç dala ayrılmakta.

Seni eskrim sporuna bağlayan şey nedir?

Eskrim diğer bir adıyla vücut satrancı; bu ismi hak etmesinin nedeni eskrimin çok büyük zeka oyunları barındırması. Mücadele esnasında hem kendi hamleni tasarlayıp hem de rakibinin yapacağı hamleyi tahmin etmeye çalışmalısın. Eskrim sporunda senin ne kadar iyi olduğun bu sporun yarısıdır, öbür yarısı da rakibinin ne düşündüğü ve ne yapmak istediğidir. İyi eskrimciler deneyimsiz olanlardan korkabilirler çünkü deneyimli eskrimci bir şekilde eğitim görmüş ve daha tahmin edilebilir duruma gelmiştir. Rakibin hareketlerine karşı algının sürekli açık olması ve sürekli adapte olarak mücadelenin içinde kalman gerekmektedir. Gününde olmak kavramının eskrim sporunda biraz daha öne çıkmasının nedenini bu şekilde de görebiliriz çünkü diğer savunma sporlarında darbe alma hakkına sahipken eskrimde böyle bir durum söz konusu değildir ve hayatınızı savunurcasına mücadele eetmeniz gerekmektedir.

Eskrimde kadın ve erkek sporcu arasında avataj dezavantaj söz konusu mu? 

Epe dalı için örnek verecek olursak kuvvet tabi ki önemli bir noktada, silahını daha yukardan tutmak ve rakibinin silahını dışarı kitleyebilmek için. Fakat bir erkek için kuvvet avantaj sağlarken bir kadın için de genellikle esneklik ve hız farklı avantajlar sağlayabiliyor. Bundan dolayıda eskrimde erkeğin kadına göre avantajının olduğunu düşünmüyorum.

BİREYSEL BİR SPORDA TAKIM RUHU

Eskrim bireysel bir spor dalı, peki diğer eskrim yapanlarla bağlarınız nasıl?

Eskrim bireysel bir spor olmasına karşın eskrimciler arasında sıkı bir ilişki vardır diyebiliriz. Bunun nedeni de aslında az sayıda insanın bu sporla uğraşması. Ayrıca antrenmanlarda takım arkadaşınıza kimi zaman hedef kimi zaman antrenör olabiliyorsunuz. Takım maçı şeklinde oynanan müsabakada sırayla bireysel olarak takım adına yarışıyorsunuz ve takım olma ruhunu en yoğun şekilde yaşıyorsunuz.

Eskrim sporu ülkemizde neden daha büyük bir kitleye hitap etmiyor?

Türkiye’de popüler olmamasının birkaç nedeninden bahsedebiliriz: ekipman fiyatları, tarihsel olarak bağlı olmayışımız, müsabakaların takip edilmesinin zorluğu... Mesela bir basketbol mücadelesinde sporun içeriğine çok hakim olmasan da desteklediğin takımın sayı yapıp yapmadığını anlamak gayet kolayken eskrim sporunda her şeyin çok hızlı gerçekleşmesinden puan kazanılıp kazanılmadığı ve nasıl hamleler yapıldığını anlamak zor olabiliyor.

“BİR ÇOK DİSİPLİNDE VAR”

Eskrimle ilgili merak uyandırıcı son cümlelerin ne olurdu?

Eskrim sporu gerçek bir düelloyu çok andırıyor ve bir çok alan içerisinde eskrimin disiplinlerini görmek insanı heycanlandırabiliyor. Bir dans türü olarak bale aslında eskrimden geliyor ve ilk bale eğitmenleri eskrim hocaları. Bundan dolayı ayak hareketleri birbirine çok benzer. Örneğin Bruce Lee’nin dövüş sanatı bir çok disiplinin karmasıyken ayak hareketlerini yine eskrimden almaktadır. Ayrıca tiyatro ve askeri eğitimlerde zorunlu ders olarak veriliyor. Bu örnekleri arttırabiliriz ama eskrim dövüş kişiye birebirde verdiği heycanı çok güzel veriyor ve bunu zararsız bir ortamda gerçekleştirebiliyorsun.