TMMOB: Yapılırsa İzmir'in iki yakası bir araya gelmeyecek!

Özer AKDEMİR
İzmir

TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu (İKK), İzmir Körfez Geçişi Projesi ile ilgili görüş ve değerlendirmesini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ile paylaştı. TMMOB'ye göre  "İzmirin iki yakası bir araya geliyor" reklamı ile kamuoyuna tanıtılan proje yapılırsa İzmir'in iki yakası bir araya gelmeyecek!

TMMOB 20 sayfalık görüşünde projenin kamusal yarar yerine, giderilmesi olanaksız, büyük ölçüde mali kaynak israfına ve çevresel, kamusal zarara neden olacağı uyarısında bulundu.

TMMOB İzmir İKK, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından, Balçova, Çiğli, Narlıdere, Karşıyaka ilçesi sınırları içerisinde Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılması planlanan İzmir Körfez Geçişi Projesi ile ilgili teknik özelliklerin yanı sıra, projenin şehircilik ve çevre açısından değerlendirmelerini paylaştığı raporunda, başlıklar halinde şu konulara dikkat çekti;   

* Projenin İzmir Kent Planları ile ilişkisi:
İzmir Körfezi Geçiş Projesi İzmir'in bütün ölçeklerdeki plan kademelerinin hiçbirisinde bulunmamaktadır. Böyle bir köprü-tünel geçişi ve projesi gereklilik olarak ortaya konmamıştır. Ülkemizin deprem açısından en riskli ili gerek zemin özellikleri, gerek yapı özellikleri gerekse bulunduğu bölgenin tektonik özellikleri nedeniyle İzmir’dir. İzmir Körfezinde özellikle Körfez Geçiş Projesinin bulunduğu güzergahlarda DEÜ. Deniz Bilimleri Teknolojisi ve Enstitüsünün yaptığı araştırmalarda tespit edilen fayların ayrıntılı incelenmesi gerekmektedir.

* Projenin izmir ulaşım ana planı ile ilişkisi:
Ulaşım ana planı etütlerinin ve araştırmalarının hiçbir yerinde önerilen körfez köprü tünel projesinin gerekliliğine dair bir bulgu ortaya konmamaktadır. Bu nedenle önerilen körfez geçişi köprü-tünel-ada projesinin İzmir kent içi ulaşım sorunlarının çözümüne yönelik bir proje olmadığı ortaya çıkmaktadır. Bu proje İzmir Ulaşım Ana Planının bir önerisi değildir.

* Köprü tünel projesinin izmir körfezine etkisi:
İzmir Körfezi kentin en önemli doğal zenginliğidir ve özenle dikkatle duyarlılıkla korunması gereken bir alandır. Önerilen projede orta körfezde yaklaşık 4.2 km. uzunluğunda köprü ve ayakları ile, 800 m. uzunluğunda 200 m. genişliğinde yapay ada oluşturulması körfezin ufuk çizgisini yok edecek bir müdahale olacak, kentin ufkunda bir duvar etkisi yaratılacaktır. Projeyi hazırlayan ve sunan uzmanlar da bu köprü ayakları ve yapay adanın körfez dip akıntılarına ve su sirkülasyonuna önemli bir engel oluşturacağını belirtmişlerdir. Bir başka ifadeyle körfezin deniz suyu temizliği sürecine son derece olumsuz etkisi olacağı ve körfezin kirliliğine neden olacağı itiraf edilmiştir. Bu durumda önerilen köprü-tünel-ada projesi ile İzmir körfezi için yaşamsal bir çevre sorunu felaketi yaratılmış olacaktır. İzmir körfezi ortasında hiç gereği olmayan ve yapılabilecek en büyük yanlış bir yapay ada oluşturmaktır.

* Sulak alanlara ve doğal sit alanlarına etkisi: Planlanan projede kuzey bağlantısı Gediz Deltası’nın güneydoğusunda bulunan eski Ragıp Paşa Dalyanı’nın olduğu bölgeden geçmektedir. Körfez geçiş projesinin kuzey aksı çok önemli bir doğa koruma alanının içinden geçmektedir. Alan I. Derece Doğal Sit Alanı ve aynı zamanda RAMSAR Alanı’dır. Bu bölgede yapılacak herhangi bir çalışma buradaki çok değerli bataklık alanları yok edecektir. Dahası koruma statülerinin delinmesi alanda bir rant oluşmasına ve gelecekte bölgede daha fazla yapılaşmaya yol açacaktır. Önerilen köprü-tünel ve bağlantı yolları ve kavşakları bu bölgedeki doğal alanları da olumsuz etkileyecektir. Doğal sit alanlarına ve sulak alana yapılacak bu olumsuz, zararlı etkiyi giderebilecek hiçbir bilimsel veya doğal önlem bulunmamaktadır. Önerilen proje uygulanacak olursa İzmir’in sahip olduğu doğal zenginliklere çok önemli ve geri dönüşü mümkün olmayan zararlar verilecektir.

Diğer çevresel ve teknik problemler
* Önerilen Körfez Geçişi Projesi köprü-tünel-yapay adanın İzmir körfezinde yaratacağı diğer risk ve çevresel problemlerin örneğin karbon ayak izi, kıyı ayak izi vb. yönlerden gerekli bilimsel araştırmalarla ortaya konmasına ihtiyaç vardır.
* İzmir Körfezinde tarama malzemesinin tehlikeli/ tehlikesiz olma durumu ile ilgili yeterli çalışma yapılmamıştır.

ARABALI VAPUR YETİP ARTIYOR

TMMOB İKK raporunda "Körfez geçişi projesinin maliyeti ile İzmir kent içi ulaşımında önceliği olan hangi ulaşım projeleri yapılabilir?" sorusuna da yanıtlar aradı. Güzergahta çalıştırılan arabalı vapurların düşük fiyat politikasına rağmen talep bulamadığını, bunun güzergahtaki ulaşım talebinin ne olduğu ile ilgili bir fikir sunduğunun kaydedildiği raporda, "Söz konusu güzergahtaki ulaşım talebi arabalı vapurlar ile hem de çok daha az maliyetli mevcut altyapı kullanılarak karşılanabilecekken aynı nokta için iki farklı yatırım kararı alınması kamu kaynaklarının boşa harcanması anlamına gelmektedir".

BU PARAYA İZMİR'İN BÜTÜN ULAŞIM SORUNLARI ÇÖZÜLEBİLİR

Proje maliyetinin 3.5 milyar TL hesaplanmasının gerçekçi olmadığının altının çizildiği raporda, 1 km metro ile projenin 1 km'lik maliyeti arasındaki kıyaslama dikkat çekici: "Hesaplanan 3.5 milyar liralık maliyet baz alındığında bile 1 km'si yaklaşık 330 milyon liraya mal olacaktır. ( Uygulanan metro projelerinde açıklandığı şekliyle, 1km. metro maliyetinin yaklaşık 60 milyon lira olduğu düşünüldüğünde ne kadar pahalı bir yatırım olacağı görülmektedir.) 3.5 milyar lira bir kaynak ile İzmir kent içi ulaşım projelerinin tamamı ve ulaşım araçlarının tamamı gerçekleştirilebilir. İzmir kent içi ulaşım sorunları gelecek on yılları kapsayacak şekilde ve kalıcı olarak çözülebilir.

KAMUSAL ZARAR, KAYNAK İSRAFI, ÇEVRE FELAKETİ

TMMOB İKK, İzmir körfezinin su sirkülasyonuna yapay ada ve köprü ayakları ile engel oluşturarak kirliliğin sürmesine neden olacak olan, ekonomik açıdan fizıbıl olmayan, kentin erişim, ulaşım talepleriyle ve kent içi ulaşımla hiçbir ilişkisi bulunmayan, kentin ulaşım ve imar planlarının 20 önerisi olmayan ve sulak alanlara, doğal sit alanlarına ve koruma alanlarına büyük zarar verecek olan bu projeden vazgeçilmesi çağrısında bulundu. TMMOB "Özetlenen duyarlılıkların gösterilmediği durumlarda, bu ve benzeri projelerle kentlerde kamusal yarar yerine, giderilmesi olanaksız ve büyük ölçüde mali kaynak israfına ve çevresel, kamusal zarara neden olunacaktır.

KÖRFEZ GEÇİŞİ PROJE ÖZETİ

İzmir Körfezi Geçiş Projesi Kuzey Çevre yolu Çiğli Sasalı kavşağından başlayıp köprü olarak körfez ortalarına kadar ve sonrası tünel olarak devam eden ve Yenikale’den Narlıdere’de İzmir Çeşme otoyoluna bağlanan kavşakla sona ermekte. Proje 12 km. otoyol, 16 km. raylı sistem tramvay olarak öngörülmekte bu kapsamda kuzeyde 4.2. km ayaklar üzerinde köprü, 800 m. bir yapay ada ve 1.9 km. batırma tüp tünel olarak önerilmekte.