Sigarada fiyat karmaşası

Sigarada, geçtiğimiz hafta sonunda Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) paket başına 1,2 YTL’den 1,4 YTL’ye çıkarılmasının ardından, sigara üreticilerinin zam yapmamasına karşın, bayilerde sigara fiyatlarında farklılaşma başladı.
Bazı bayilerin hafta sonu çıkan 0,2 YTL’lik ÖTV artışını direkt fiyatlara yansıttığı gözlenirken, bazılarının da ÖTV’deki yüzde 16,7’lik artışı baz alarak fiyat belirledikleri görülüyor.
Örneğin, henüz zam gelmemesine karşın, 2,5 YTL olan bir paket sigara, ÖTV artışı kadar zamla 2,7 YTL’ye ya da yüzde 16,6’lık ÖTV artış oranı yansıtılarak 2,9 YTL’ye satılabiliyor. Bazı bayilerin ise yüzde 10’lik bir artışı baz aldıkları ve 2,75 YTL’ye satış yaptıkları tespit ediliyor.
Bunun yanında üst fiyat grubunda yer alan sigaraların 5,2 YTL’ye varan fiyatlarla bazı bayiler tarafından satılmaya çalışıldığı da gözleniyor. Bazı üretici firmalar da konuyu doğrularken, henüz zam yapılmadığı halde böyle münferit olaylara rastladıklarını, kendilerine tüketicilerden bu yönde şikayetler geldiğini belirtiyor.
Fiyat artmadan stok yarışı
Fiyat farklılaşmasında ise iki ana neden bulunuyor. Vergi artışı sonrası zam beklentisine giren tüketiciler normalde kullandıklarından daha fazla sigara talebinde bulunurken, bayi elindeki sigarayı, bir kaç gün içinde fiyattaki değişme beklentisi nedeniyle, şimdiki fiyattan satmak istemiyor.
Bunun yanında bayi de üretici firmalardan aşırı talepte bulunamıyor. Firmalar genelde bayilerin yaptıkları satış ya da biraz üstünde bir talebi karşılarken, stoklamaya yönelik alım isteklerini geri çeviriyor. Bu da bayinin tüketici ile üretici arasında kalmasına neden oluyor. Sigara üreticileri bir kaç gün içinde fiyatlarda yapılacak düzenlemenin ardından sorunun ortadan kalkacağını ifade ediyor.
Ucuz sigarayı vurdu
Diğer taraftan, sigaradan ÖTV, maktu ve nispi olmak üzere iki yöntemle alınıyor. Yani sigara firmaları düzenleme sonrası ya 1,4 YTL maktu vergi, ya da yüzde 58 nispi vergi ödüyor. Sigaranın fiyatı üzerinden alınan bu vergide maktu ya da nispi vergiden hangisi yüksekse o tahsil ediliyor. Bir başka deyişle bir sigara paketi için ödenecek ÖTV tutarı 1,4 YTL’nin altına inemiyor.
Buradan hareketle, yeni düzenlemenin asıl olarak 2,4 YTL’nin altında olan sigaraların vergisini artırdığı gözleniyor. Örnek vermek gerekirse, şu anda 1,8 YTL’ye satılan bir sigaradan da 1,4 YTL, 2,4 YTL fiyatı olandan da 1,4 YTL maktu vergi alınıyor. 2,4 YTL’nin üzerindeki sigaralarda ise yüzde 58’lik oran, yani 1,4 YTL’yi aştığı için nispi vergi uygulanıyor.
Dolayısıyla, vergi düzenlemesi sonrası 2,4 YTL’nin altında kalan sigaraların maliyetinde bir artış olurken, sigara firmaları, sektördeki dengeler ve maliyet artışları nedeniyle bu rakamın üzerindeki sigaralarda da fiyat artışının yaşanabileceğini belirtiyor.
Öte yandan, sektörde satılan sigaraların yarısı 2,4 YTL’nin altında fiyata sahip bulunuyor.
Bu kategoride TEKEL’in Maltepe, Samsun, Bahar ve 216’sı, Philsa’nın Lark, Bond Street ve Türkü, JTI’ın Anadolu ve Monte Carlo, BAT’ın Viceroy, European Tobacco’nun Vigor, İmperial’in ise İmperial Classic markaları bulunuyor.
Firmalar birbirlerini kolluyor
Bu arada, sigara fiyatlarında yapılacak fiyat artışı da firmalar arasında tam bir strateji savaşına dönüşmüş görünüyor. Nitekim, firmaların tümü bir diğerinin fiyat artışı yapmasını bekliyor. Firmalar, buradan çıkacak tabloya göre yeni bir strateji belirleyip, hem maliyet artışını karşılamayı, hem de pazar payını artırmayı hedefliyor. (Ankara/AA)