Millet, vekilini yakalayamıyor

Her dönem tartışmalara yol açan milletvekili maaşları konusunda yapılan bir araştırma, çarpıcı bilgileri ortaya koydu. CNBC-e Business dergisi tarafından yapılan araştırmaya göre 1. Büyük Millet Meclisi’nden bugüne kadar 15 bine yakın milletvekili görev yaparken, 1920 yılından bu yana da milletvekillerine milleti temsil karşılığında toplam 17 milyon 578 bin 825 adet Reşat altını değerinde 4 milyar 738 milyon YTL ödendi. Reşat altınlarının ağırlığı ise yaklaşık 54.5 tonu buldu. 1920 yılında bir milletvekili maaşı ile ayda 17 Reşat altını alınabilirken 2007 yılında bu miktar 39 Reşat altınına çıktı. Maaşları altına endekslendiğinde en şanslı milletvekillerinin ise 1999 ve 2000 yıllarında görev yapanlar olduğu ortaya çıktı. Çünkü 1999 yılında milletvekillerinin bir aylık maaşı yaklaşık 60 Reşat altını ediyordu.
Araştırmada, milletvekili maaşlarının kurtuluş mücadelesinin güç kazanmasında önemli bir silah görevi gördüğüne işaret edilirken, 1920 yılında yürürlüğe giren 18 sayılı Nisab-ı Müzakere Kanunu’nun 6,7 ve 8. maddelerinin milletvekili maaşlarını düzenlediği ve ilgili maddede “İstanbul Meclis-i Mebusanı’ndan Büyük Millet Meclisi’ne iltihak eden azaya tarih-i iltihakından itibaren yüzer lira tazminat verilir” denildiği kaydedildi. Bu maddenin padişaha bağlı İstanbul hükümetinin devre dışı bırakılmasında etkili olduğu belirtilen araştırmada, Büyük Millet Meclisi’ne transfer olan eski milletvekillerinin ilgili madde kapsamında ödüllendirildiği ifade edildi.
Giderek arttı
Araştırmaya göre 1920 yılında bir milletvekili maaşı ile ayda 17 Reşat altını alınabilirken, bu miktar 2007 yılında 39 Reşat altınına ulaştı. Aradan geçen 87 yılda milletvekili maaşları TL bazında sürekli arttı, ancak maaşlar Reşat altınına endekslendiğinde artışa ilişkin tablo aynı olmadı. Araştırmada, 88 yılda 15 bine yakın milletvekilinin milletin egemenliğini temsil ettiği vurgulanırken, bu süre içerisinde de ödenen maaşlar alt alta konulduğunda, çıkan miktarın 340 milyon YTL olduğu bildirildi. Araştırmada, maaşlardaki artış konusunda Reşat altını ölçü alınırken, ilk günden bu yana ödenen maaşların da 17 milyon 578 bin 825 adet Reşat altınına eşdeğer olduğu bildirildi. Merkez Bankası mart ayı verilerine göre bu sayıdaki altının YTL olarak değeri, 4 milyar 737 milyon 793 bin 337 YTL’yi buluyor. Altınların ağırlığı ise yaklaşık 54.5 tona ulaşıyor.
Araştırmaya göre maaşları altına endekslendiğinde en şanslı milletvekillerinin ise 1999 ve 2000 yıllarında görev yapanlar olduğu ortaya çıktı. 1999 yılında milletvekillerinin bir aylık maaşı yaklaşık 60 Reşat altınına eşit değerdeydi. Milletvekillerinin yıllık toplam maaşları Reşat altını cinsinden sıralandığında, ilk dört sırayı 1931-1934 arasındaki yıllar dolduruyor. Bu yıllar arasında yılda 1 milyon 369 bin 440 adet Reşat altını değerinde milletvekili maaşı ödenirken, 380 bin 310 adet altın ile 2000 yılı beşinci sırada yer alıyor. 2007 yılı ise 15’inci sırada bulunuyor. 2007 yılında 549 milletvekiline 256 bin 692 adet Reşat altını değerinde, yaklaşık 54.3 milyon YTL ödendi.
Ya milletin durumu?..
Araştırmada, milletvekili maaşı ile kişi başına gelir karşılaştırmasına da yer verildi. Buna göre, 1923 yılında milletvekilinin yıllık maaşıyla 250 Reşat altını alınabilirken, kişi başına düşen gelir ise sadece 8 Reşat altınına eş değerdi. 1923 yılında milletvekilinin maaşı yıllık 67 bin 375 YTL iken, kişi başına düşen gelir 2 bin 156 YTL civarındaydı. 1930 yılında milletvekilinin yıllık maaşıyla 612 Reşat altını alınabilirken, aynı yıl kişi başına düşen gelir 10 Reşat altını ediyordu. Vekilin yıllık maaşı 164 bin 934 YTL’yi bulurken, kişi başına düşen gelir 2 bin 695 YTL’de kalıyordu.
1950 yılında milletvekilinin 113 bin 190 YTL tutarındaki yıllık maaşı 420 Reşat altınına eş değerken, 4 bin 581 YTL’lik kişi başına gelirse sadece 17 Reşat altını ediyordu. 1970 yılında bir milletvekili yıllık maaşıyla 377 Reşat altını alabilirken, kişi başına düşen gelir 25 Reşat altınına eşitti.
Askeri darbenin olduğu 1980 yılı ise Reşat altını bazında, milletvekili maaşı ile kişi başına düşen gelirin birbirine en yakınlaştığı yıl oldu. Vekillerin maaşı 1980’de 65 Reşat altını, kişi başına düşen gelir ise 11 Reşat altını ediyordu. 1990 yılında vekillerin maaşı ile kişi başına düşen gelir arasındaki makas yine açılırken, 2000 yılında bir milletvekilinin maaşıyla 691 Reşat altını, kişi başına düşen gelirle de 47 Reşat altını alınabiliyordu. 2007 yılında ise milletvekilinin yıllık maaşı 467 Reşat altını ederken, 15 bin 361 YTL’lik kişi başına gelir 57 Reşat altınına eş değerdi. (Ankara/ANKA)