İzmirlinin bitmeyen metro çilesi

Türkiye’nin üçüncü büyük kenti olan İzmir’in en önemli sorunlarından birisi de ulaşım. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2000 yılından bu yana hizmet veren Üçyol-Bornova metro hattını kuzeyde Aliağa, güneyde ise Menderes’e kadar uzatacağını açıklamıştı bir süre önce.
Ancak Menderes hattının bir bölümünü oluşturan 6 istasyonluk Üçyol-Üçkuyular metro inşaatı, temel atma töreninin üzerinden dört yıl geçmiş olmasına rağmen halen tamamlanamadı. Daha önce peş peşe ihaleyi alan iki firmanın, sorumluluklarını yerine getirmemeleri nedeniyle sözleşmeleri Büyükşehir Belediyesi tarafından iptal edilirken, belediyenin çıktığı üçüncü ihale ise Kamu İhale Kurulu (KİK) tarafından henüz belirtilmeyen bir gerekçe ile durduruldu.
Bunun üzerine, uzunluğu 5 bin 234 metre olan tünelin yarattığı riskler nedeniyle belediye kendi imkanlarıyla betonlama işlemine başladı.
Metro inşaatının uzaması ile ilgili olarak belediye kendine yöneltilen eleştirilere, “Kanunlar böyle, onlara uymak zorundayız” diye yanıt verirken, halk ise muhatap bulamamaktan şikayetçi.
Özellikle son KİK iptalinden sonra kurulda yer alan ve yürütmeyi temsil eden üyelerin çoğunlukta olması nedeniyle, inşaatın uzamasındaki bir diğer sorumlu da hükümet olarak gösteriliyor. Siyasi çıkar hesapları olduğu düşünülüyor.
Metro inşaatının en büyük sıkıntısını ise inşaatın bulunduğu bölgede yaşayan halk ve esnaf çekiyor. İzmir’in ana arterlerinden olan İnönü Caddesi’nin bir bölümü iki yıldır trafiğe kapalı. Ulaşım ara sokaklardan verilirken, bölgede yaşayan halk ve esnaf oldukça mağdur durumda. Açılan ancak betonlaması yapılmayan tüneller, caddenin iki yanında bulunan yüksek apartmanlar için risk oluşturuyor. Uzmanlar, tünellerin uzun süre bu durumda bekleyemeyeceğini, oluşabilecek çökme ve kaymalara karşı betonlama yapılması gerektiğini belirtiyorlar.
Bir zamanlar İzmir’in en prestijli semtlerinden olan Hatay’da oturan halk, şimdi, inşaattan kaynaklı olarak sağlık, ulaşım, çevre kirliliği gibi sorunlarla boğuşuyor.
Bölge esnafı ise artık dayanacak güçleri kalmadığını belirtiyor. Ülkede yaşanan ekonomik krizin üstüne bir de metro inşaatı eklenince adeta felç olan esnaf, artık belediye ve hükümet tarafından görülmeyi bekliyor.
Daha önce yolu kapatarak eylem yapan, imza toplayan esnaf, birçok dükkanın boşaldığını, kendilerinin de dayanacak güçleri kalmadığını ifade ediyor. Belediye ve hükümetten bir an önce metronun çözüme kavuşturulmasını, metro inşatı nedeniyle zarara uğrayan esnafa kolaylık sağlanmasını istiyorlar.
Metro inşaatının gecikmesi, ihale iptalleri, aynı zamanda kamu kaynaklarının da boşa harcanmasına neden oluyor.
METRONUN ÖYKÜSÜ
İzmir Metrosu için ilk çalışmalar, 1989 yılında başlatıldı. Bir Alman kuruluşu iki yıl boyunca kentin ana arterlerinde trafik sayımları yaparak, Ulaşım Master Planı’nı hazırladı. İzmir Ulaşım Master Planı’nda 2010 yılı için 50 km’lik; kentin Bornova, Buca, Narlıdere ve Çiğli olmak üzere dört uç noktasına ulaşan ve sırt sırta iki hilal biçiminde bir metro sistemi öneriliyordu. Sistemin en yoğun olan bölümüne öncelik tanındı ve 15 Ocak 1993’te ABB-Yapı Merkezi Konsorsiyumu ve İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında sözleşme imzalandı.
1994 yılında güzergahın yeniden değerlendirilmesi gündeme geldi ve düzenlenen projede Fahrettin Altay’a uzanan bölüm iptal edildi. Basmane-Bornova hattı 50 yıllığına TCDD’den alındı ve İzmir Metrosu’nun güncel durumuna ilişkin sözleşme, 1.5 yıl gecikmeyle 1995 Mart ayında imzalandı. Proje 2000 yılı Nisan ayında teslim edildi. 2000 yılı Ağustos ayında tam gün çalışmaya başlayan İzmir Metrosu, Üçyol-Bornova arasında 11.6 kilometrelik hatta hizmet veriyor.
BİTMEYEN ÜÇYOL-
ÜÇKUYULAR HATTI
Üçyol-Üçkuyular metro hattı inşaatının ilk ihalesi Mart 2005’te yapıldı. Bayındır İnşaat, 90 milyon 898 bin 248 lirayla ihaleyi aldı. 2 Haziran 2005’te temeli CHP Genel Başkanı Deniz Baykal tarafından atılan hattın iki yılda, yani 2 Haziran 2007’ye kadar tamamlanması öngörüldü. İlk kazma 5 Temmuz 2005’te vuruldu. Ancak Bayındır İnşaat’ın bir süre sonra yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle Büyükşehir Belediyesi, Kasım 2006’da sözleşmeyi feshetti. 3 Nisan 2007’de çıkılan ikinci ihalede 136 milyon 493 bin lirayla en düşük teklifi veren Bozoğlu İnşaat ihaleyi kazandı. Ancak bir süre sonra sözleşme takvimine uymayan ve mali krizde olduğu iddia edilen Bozoğlu İnşaat’ın taşeronları, 2009 yılının Temmuz ayında araçlarını metro inşaatından çekerek çalışmayı durdurdu.
ÜÇÜNCÜ İHALE
İPTAL EDİLDİ
Belediye yetkilileri, üçüncü kez ihaleye çıktı. Üçyol-Üçkuyular metro hattı ihalesini hem küçülttü hem de pazarlık usulüne göre yeniden düzenledi. Normal prosedürlerde 4 aydan önce tamamlanmayan ihale sürecini, Kamu İhale Kanunu’nun 21. maddesinin (b) bendine dayanarak bir aya indirdi. Büyükşehir Belediyesi’nin ihale sürecini bir aya indirmesine dayanak yaptığı Kamu İhale Kanunu’nun 21. maddesinin (b) bendi şöyle: “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine, ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması hallerinde pazarlık usulüyle ihaleye çıkılabilir.”
Ancak Kamu İhale Kurumu, Öztaş firmasına verilen ihaleyi iptal ettiğini duyurdu. Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu ise karara itiraz edeceklerini belirtti. (İzmir/EVRENSEL)

---

HALKIN MAĞDURİYETİNİ GÖREN YOK
ÇEVREDE yaşayan halk, metro inşaatında çöplerin ve pis suların toplandığını, sokak hayvanlarının sayısının arttığını, evlerine rahatça girip çıkamadıklarını, araç park edemediklerini belirterek yaşamlarının çekilmez hale geldiğini dile getirdiler.
Haftanın iki günü bölgede pazar kurulduğu için hem pazar esnafı hem de çevredeki halk sıkıntı yaşıyor. Bozoğlu firması elemanlarının ilk inşaata indikleri gün, “Bu iş bitmeyecek, siz daha çok sıkıntı çekeceksiniz, buna hazırlıklı olun” dediklerini anlatan çevre halkı, bu nedenle metro inşaatının uzamasının siyasi nedenlerle olduğunu, iktidarın engelleme çabaları olduğunu düşünüyor. Çevrede bulunan esnaf ise iki yıldır yolun kapalı olması ve önlerine çekilen duvar nedeniyle artık iflasın eşiğinde. Çok sayıda boşalmış dükkan bulunuyor. Kalanlar ise dayanacak güçleri kalmadığını belirterek, kendilerine belediye ya da hükümet tarafından vergilerinin ertelenmesi, kredi kolaylığı vb. desteklerde bulunulmasını talep ediyor.
KOCAOĞLU: 2010’DA BİTECEK
Geçen hafta basınla tünele inen ve çalışmalar hakkında bilgi veren Kocaoğlu, ellerindeki araç gereçler olanak verdiği ölçüde, üç vardiya halinde yedi gün 24 saat tünelin beton kaplama işi için çalıştıklarını belirtti. Metro hattının tamamını kendilerinin yapmaları halinde, bu sefer kanun gereği her bir iş için ayrı ayrı ihaleye çıkmaları gerekeceğini belirten Kocaoğlu, bu durumun daha içinden çıkılmaz bir hal olduğunu söyledi. KİK’in kararı ile ilgili yürütmeyi durdurma kararı için başvuracaklarını ifade eden Kocaoğlu, yargının vereceği karara göre hareket edeceklerini belirtti.

---

KARARIN SİYASİ OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR
İzmir metrosunun tamamlanamaması ile ilgili olarak belediyeyi beceriksizlikle suçlayanların yanı sıra AKP Hükümeti’nin son yerel seçimleri İzmir’de ezici bir şekilde kaybetmesi nedeniyle CHP’li belediyeyi engelleme gayreti içinde olduğunu düşünenlerin de sayısı epeyce fazla.
İkinci ihaleyi alan ve işi yarım bırakan Bozoğlu firmasının iktidar yanlısı olduğu, TOKİ ihalelerinin kendilerine verildiği ve daha önce yeraltı çalışmalarına ilişkin bir iş tecrübesi olmadığı belirtiliyor. Uzmanlar da, Kamu İhale Kurulu’nun yapısı nedeniyle böyle bir engellemenin mümkün olabileceği görüşünde. Kamu İhale Kurulu’nun 10 üyesi bulunuyor. Bunların 2’si Maliye Bakanlığı, 3’ü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1’i Hazine Müsteşarlığı, 1’i Danıştay, 1’i Sayıştay, 2 üyesi ise TOBB ve TİSK tarafından belirleniyor.
Emine Uyar