14 Mayıs 2005 21:00
TARİŞ'te ayrılık kime yarar?
Özerkleştirilerek tüm kaynakları kesilen TARİŞ üzerinde oynanan oyunlar sonuç verdi. Dünya Bankası'nın dayatması ile 2000 yılında çıkarılan yasayla devlet yardımı kesilen TARİŞ, hem ekonomik açıdan hem de idari olarak zor günler geçiriyor. Devlet yetkilileri eliyle Dünya Bankası ile masaya oturtulan ve kredi almak zorunda kalan TARİŞ şimdi de parçalanıyor.
2000 yılındaki yasanın ardından TARİŞ'te ipler yavaş yavaş Dünya Bankası'nın eline geçti. TARİŞ'in önce kaynakları kesildi. TARİŞ ürün alımları için kredi arayışına çıktı. Ve devlet yetkilileri Dünya Bankası'nı adres gösterdi. Borçlanma karşılığında, Banka, üreticiden alınacak ürün miktarının azaltılmasını istedi. Ve ürün alımları Dünya Bankası uzmanları tarafından denetlendi. Borçlandırılan, kaynaksız bırakılan, 4 birlikten oluşan TARİŞ şimdi de parçalanma noktasında.
TARİŞ üzerinde oynanan oyunlar 2000'de 17 Tarım Satış Kooperatifi için çıkan Yeniden Yapılandırma Yasası ile başladı. Dünya Bankası dayatması ile çıkan Yasayla 17 Tarım Satış Kooperatifi özerk hale getirilerek, devlet desteği kesildi. TARİŞ'e genel müdür ve yönetim kadrolarını atama hakkı verildi. Ancak bu süreçte TARİŞ'e Dünya Bankası müdahalesi bitmedi. Yasa ile kurulan Tarım Satış Kooperatifleri Yeniden Yapılanma Kurulu, TARİŞ'in belirlediği pamuk alım fiyatlarını yüksek bularak, fiyatın düşürülmesini isterken, TARİŞ'i tehdit etmişti. Bu süreçte Zeytin ve Zeytinyağı Birliği, TARİŞ birliklerinin ürettiği ürünlerin pazarlamasını yapan Ayma şirketinden ayrılarak, TARİŞ Zeytin AŞ isimli bir şirket kurdu. Birlik, yurtiçi ve yurtdışında Ta-Ze adı altında kendi mağazalarını açarak ürünlerini buralarda satmaya başladı. Ancak TARİŞ'teki asıl fırtına TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği'nin 28 Şubat'ta yapılan genel kurulunda, üç birliğin de farklı bir personel politikası izleme kararı almasıyla koptu. Genel Kurul'da Birlik kendi genel müdürünü seçme kararı alırken, Zeytin ve Zeytinyağı Birliği yönetimi, TARİŞ bünyesinde ortak kullanılan satın alma, halkla ilişkiler, bütçe, finansman, hukuk müşavirliği ve Ankara temsilciliği kadrolarının da ayrılması kararını aldı.
Birlikler karşı Pamuk, Üzüm ve İncir Birlikleri'nin başkanları, Zeytin ve Zeytinyağı Birliği yönetimine, ortaklık sözleşmesindeki "Genel Müdürlüğün 3 biriminin kadrosundan çıkan, müşterek çalışmadan da ayrılmış sayılır" şeklindeki maddesini hatırlatarak, karardan geri dönülmesini istedi. Ancak Zeytinyağı Birliği geri adım atmadı. Bunun üzerine 3 birlik, 1 Nisan'da Zeytinyağı Birliği'ne 'müşterek çalışmadan çıkarıldığını' bildirdi. 3 birlik yönetimi, ayrıca TARİŞ Genel Müdürlüğü'nde müşterek kullanılan tüm kadrolara, Zeytinyağı Birliği'ne hizmet verilmeyeceğini, makine, ekipman ve iletişim araçlarının kullandırılmayacağı talimatı verdi.
56 YILLIK GEÇMİŞ TARİŞ birlikleri, halen Ege Bölgesi'nde 65, yerleşim biriminde 106 tarım satış kooperatifi ve 128 bin ortağa sahip. TARİŞ'te 4 birliğin beraberliği de 56 yıl öncesine dayanıyor. Ege'de bazı ürünlerdeki dışa bağımlılık nedeniyle çiftçi ürününü satamıyor, tefecilerin eline düşüyordu. İzmir Yemiş Çarşısı'ndaki tekelin kırılması için örgütlenildi. 29 Ocak 1912'de Germencik'te, 4 Şubat 1912'de Aydın'da, incir üreticilerinin yaptığı kongreler tarım satış kooperatiflerinin ilk adımı oldu. Üreticilerin kooperatif olarak örgütlenmesi Milli Aydın Bankası'nın bir kolu olarak, "Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Şirketi" ismiyle 21 Ağustos 1915 tarihinde kuruldu. Bu tarih TARİŞ'in kuruluş günü olarak kabul ediliyor. 9 Ekim 1935'te çıkarılan yasa ile tarım satış kooperatifleri ve bunların bir araya geleceği birliklerin kurulmasının önü açıldı. 1949 yılında da İncir ve Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Anasözleşmesi'ne bağlı olarak, İzmir Pamuk ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri kuruldu. Böylelikle İzmir İncir, Üzüm, Pamuk ve Zeytinyağı Birlikleri oluşturuldu. Birlikler, yardımları nedeniyle Tarım Bankası'nın ve İş Bankası'nın hecelerinden "TARİŞ"i ortak isim belirledi.
DELEGELER ENDİŞELİ TARİŞ Germencik Delegesi İbrahim Ayaydın, Zeytinyağı Birliği yöneticilerine gelişmeler konusunda yeterince bilgilendirilmedikleri eleştirisini yaparak, TARİŞ'in geleceğinden endişeli olduğunu dile getirdi. Yine Germencik delegelerinden Hasan Hüseyin Karasu da, "Biz gücümüzü dört birlik olarak elde ediyoruz. Zeytinyağı ayrılırsa tek başına bu gücü toplayabilecek mi?" diye sordu. Köşk Kooperatifi Pamuk Yağı Yönetim Kurulu Asbaşkanı ve Zeytinyağı Delegesi Ahmet Çakır, "Biz burada iyi geçiniyoruz. Bize dokunmasınlar bizim bir sorunumuz yok. Birbirimizden bilgi alışverişinde bulunuyoruz" diyerek ayrılığa karşı çıkıyor. Karasu, "56 yıllık beraberliği 56 günde bitirmeyelim. TARİŞ'in bölünmesine seyirci kalırsak bize cani derler" diyor.
Birlikler karşı Pamuk, Üzüm ve İncir Birlikleri'nin başkanları, Zeytin ve Zeytinyağı Birliği yönetimine, ortaklık sözleşmesindeki "Genel Müdürlüğün 3 biriminin kadrosundan çıkan, müşterek çalışmadan da ayrılmış sayılır" şeklindeki maddesini hatırlatarak, karardan geri dönülmesini istedi. Ancak Zeytinyağı Birliği geri adım atmadı. Bunun üzerine 3 birlik, 1 Nisan'da Zeytinyağı Birliği'ne 'müşterek çalışmadan çıkarıldığını' bildirdi. 3 birlik yönetimi, ayrıca TARİŞ Genel Müdürlüğü'nde müşterek kullanılan tüm kadrolara, Zeytinyağı Birliği'ne hizmet verilmeyeceğini, makine, ekipman ve iletişim araçlarının kullandırılmayacağı talimatı verdi.
56 YILLIK GEÇMİŞ TARİŞ birlikleri, halen Ege Bölgesi'nde 65, yerleşim biriminde 106 tarım satış kooperatifi ve 128 bin ortağa sahip. TARİŞ'te 4 birliğin beraberliği de 56 yıl öncesine dayanıyor. Ege'de bazı ürünlerdeki dışa bağımlılık nedeniyle çiftçi ürününü satamıyor, tefecilerin eline düşüyordu. İzmir Yemiş Çarşısı'ndaki tekelin kırılması için örgütlenildi. 29 Ocak 1912'de Germencik'te, 4 Şubat 1912'de Aydın'da, incir üreticilerinin yaptığı kongreler tarım satış kooperatiflerinin ilk adımı oldu. Üreticilerin kooperatif olarak örgütlenmesi Milli Aydın Bankası'nın bir kolu olarak, "Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Anonim Şirketi" ismiyle 21 Ağustos 1915 tarihinde kuruldu. Bu tarih TARİŞ'in kuruluş günü olarak kabul ediliyor. 9 Ekim 1935'te çıkarılan yasa ile tarım satış kooperatifleri ve bunların bir araya geleceği birliklerin kurulmasının önü açıldı. 1949 yılında da İncir ve Üzüm Tarım Satış Kooperatifleri Anasözleşmesi'ne bağlı olarak, İzmir Pamuk ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri kuruldu. Böylelikle İzmir İncir, Üzüm, Pamuk ve Zeytinyağı Birlikleri oluşturuldu. Birlikler, yardımları nedeniyle Tarım Bankası'nın ve İş Bankası'nın hecelerinden "TARİŞ"i ortak isim belirledi.
DELEGELER ENDİŞELİ TARİŞ Germencik Delegesi İbrahim Ayaydın, Zeytinyağı Birliği yöneticilerine gelişmeler konusunda yeterince bilgilendirilmedikleri eleştirisini yaparak, TARİŞ'in geleceğinden endişeli olduğunu dile getirdi. Yine Germencik delegelerinden Hasan Hüseyin Karasu da, "Biz gücümüzü dört birlik olarak elde ediyoruz. Zeytinyağı ayrılırsa tek başına bu gücü toplayabilecek mi?" diye sordu. Köşk Kooperatifi Pamuk Yağı Yönetim Kurulu Asbaşkanı ve Zeytinyağı Delegesi Ahmet Çakır, "Biz burada iyi geçiniyoruz. Bize dokunmasınlar bizim bir sorunumuz yok. Birbirimizden bilgi alışverişinde bulunuyoruz" diyerek ayrılığa karşı çıkıyor. Karasu, "56 yıllık beraberliği 56 günde bitirmeyelim. TARİŞ'in bölünmesine seyirci kalırsak bize cani derler" diyor.
Evrensel'i Takip Et