Şiir–Mimarlık
Fotoğraf: Envato
Şiir de mimarlık da bir tasarım, bir yoktan var etme olayı... Her ikisinde de ritim var: Mimarlıkta ışığın ve zamanın, şiirde dilin ve zamanın...
Mimarlığın konusu kültürel mekandır, şiirin konusu kültürel zaman...
Mimarlıkta önce işlev var... Doğal ya da üretilmiş gereksinimin belirlediği işlev...
Şiirde de önce, en baştan beri işlev vardı. Yunus’un şiirinin elbette bir işlevi vardı. Kimi dönemlerde örneğin, şiirin amacının yalnızca kendisi olması, gereçlerinin sağlıklaştırılması, yeni canlılıklarla donatılması, varsıllaştırılması için zorunlu olabilir. Bu, bir anlamda, bir iç eğitim, bir iç tartışma sayılabilir. Ama eninde sonunda, özellikle bizimki gibi kısıtlı olanaklarla çağdaşlık, insancıllık savaşımı verilen ülkelerde, örneğin mimarlık, işlevden ayrı düşemez. Böyle olduğunda bu durumun tartışılması gerçek yaşamdan- çevreden kopukluğa, sorumsuzluk sınırlarına dek varabilir.
Heykele karşı mimarlıkta işlev, her şeyden önce, yaratılanın- yapının içiyle ilgilidir. Bunu söylemek öyle sanıldığınca gereksiz değil... Kimi çağlarda, kimi görüşler, yalnızca dışı olan bir yapıyı da mimarlık ürünü sayabilmişlerdir.
Batılı, bugün bile, mimarlık ürünlerinin yalnızca dış nitelikleriyle- biçimleriyle değerlendirilmesi bu tutumun sonucudur elbette... Oysa örneğin bir Bruno Zevi, “İçi olmayan kitlenin mimari olamayacağı”nı söyler... Gideon’a göre de, “İçinde yaşamaktan çok dışarıdan bakılan yapıtlar (Mısır Piramitleri, Grek Tapınakları) yalnızca uzayda yer kaplarlar.” Bu nedenle Bruno Zevi, “Bu türlü iç mekansız yapıları mimarlık yapıtı sayamayız” diyor.
Ancak Didim Tapınağı’nda, insanların dış kolonları aşıp, kapının eşiğine yüz sürebildiklerini düşünürseniz, bu tartışmanın toplumsal boyutunu da duyumsayabilirsiniz. Anadolu’nun, mimarlık geçmişindeki konumunun, Batı’nın Grek mimarlığını sınıflandırdığı gibi yalnızca yapıların dış özellikleriyle belirlenemeyeceği gerçeğine de böylece daha bir yaklaşırsınız. Burada, nedense Hellenistik adı verilen çağımızın en yetkin mimarlarından biri olan, vatandaşımız Hermogenes’i anmadan, onun üzerine yazdığım bir şiiri buraya aktarmadan edemeyeceğim:
BİR ESKİ SİNAN
HERMOGENES
YAĞMURU SEVİYORDU
ISLAK TOPRAĞIN KOKUSUNU
DURUP SAÇAĞIN ALTINDA
APOLLON’UN İYON BAKIŞI
OTLARI SEVİYORDU
HERMOGENES
TAPINAĞIN KOLONLARINDAN İÇ SIRAYI KALDIRDI
DAHA ÇOK İNSANLA
PAYLAŞMAK İÇİN YAĞMURU
(Sürecek)
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- Vedat Günyol/İnsancılık -5- 22 Mart 2020 20:39
- Vedat Günyol/İnsancılık -4- 22 Mart 2020 20:40
- Vedat Günyol/ İnsancılık-3- 15 Mart 2020 19:30
- Vedat Günyol / İnsancılık -2- 09 Mart 2020 00:00
- Vedat Günyol / İnsancılık 02 Mart 2020 00:01
- İçin aydınlığı 24 Şubat 2020 00:00
- Süreklilik 16 Şubat 2020 23:30
- Yetmiş beş yıl sonra soykırım 09 Şubat 2020 22:35
- Yine deprem 02 Şubat 2020 22:30
- 25 Ocak 2020 (Bir gün sonra) 27 Ocak 2020 00:05
- Eğitim eğitim eğitim 19 Ocak 2020 22:47
- 24 Aralık 2019/Bruno Taut'un ölüm yıldönümü 13 Ocak 2020 00:08
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
