Yetişme sorunu -1
Fotoğraf: Envato
3. Sanayi Şurası” 2011 seçimleri öncesi Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının organizasyonuyla geçtiğimiz günlerde yapıldı. Toplantıda hem Başbakan hem de bakan konuştular. Kasım başında da “5. İzmir İktisat Kongresi” Kalkınma Bakanlığı organizasyonuyla toplanmıştı.
Her iki toplantı da “sembolik olarak”, bir kongrenin ötesinde anlamlar taşıyor. Malum, İzmir İktisat Kongresi Cumhuriyet’in ilanından hemen önce (17 Şubat- 4 Mart 1923) düzenlenmiş ve yeni kurulacak Cumhuriyetin ekonomik hedefleri ve yönelişleri deklare edilmişti.
ABD ve Avrupa’da 2008 Küresel Kapitalist Krizi’nin sona ermesinin ardından başını Türkiye’nin çektiği “üretim cehennemi hattı”nda (nam-ı diğer emerging markets/ yükselen piyasalar) yer alan ülkeler yeni ve ağır bir krize doğru adım attı.
***
5.’sine de geleceğiz ama ilk İzmir İktisat Kongresini hatırlayalım:
Kongrede sermaye temsilcileri yanında işçi ve köylü temsilcilerinin katılımıyla ve esasen “Türk-İslam Sermayesi”nin yaratılmasına yönelik hedefler doğrultusunda planlanmıştı. Kongre’de Mustafa Kemal Atatürk bir konuşma yapmıştı. Atatürk, konuşmasında:
“Osmanlı tarihinde bütün gayretler, bütün mesai milletin arzusu, amali ve ihtiyacat-ı hakikiyesi nakta-i nazarından değil, şunun, bunun amalini, ihtirasını tatmin nokta-i nazarından vukubulmuştur.
Mesela, Fatih İstanbul’u zaptettikten sonra yani Selçuki Saltanatiyle Şarki Roma İmparatorluğu’na tevarüs eyledikten sonra Garbi Roma İmparatorluğu’na da konmak istedi. Bunun için de bütün milleti bu hedefe doğru sevketti” diyordu.
Bu hesaplaşmadan sonra Atatürk konuşmasına şöyle devam ediyor:
“Efendiler; İktisadiyat sahasında düşünür ve konuşurken zannolunmasın ki, ecnebi sermayesine hasımız; hayır bizim memleketimiz vasi’dir. Çok say ve sermayeye ihtiyacımız var. Kanunlarımıza riayet şartiyle ecnebi sermayelerine lazımgelen teminatı vermeğe her zaman hazırız”.
Gerçekten de İzmir İktisat Kongresi ile birlikte Türkiye kapitalist eklenmeci politikalara yönelmiş, bunun için yerli ortakla yabancıların ülkeye girişi desteklenmiş ve ayrıca yerli sermaye gruplarına kaynak aktarımı (teşvik) uygulanmış fakat “Kuruluş Yılları” iktisat politikaları başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Tabii köprünün altından çok sular geçti. Sermaye grupları zaman içinde devlet ihaleleriyle, teşviklerle, “yürü ya kulum”larla boy atıp serpildi. Bugün, kendi içinde gruplaşmış 27 farklı sermaye örgütü bulunuyor.
***
1923 yılında düzenlenen ilk İzmir İktisat Kongresinde de bu yılki, “kongreler”de de çizilen politika ekseni öz itibarıyla “yetişme sorununa” odaklanıyor. Yetişme sorunu, iktisat yazınında kapitalizm içi eşitsiz gelişim perspektifi sunan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, geç kapitalistleşen ülkelere “kapitalizmin patikasından” ayrılmadıkları takdirde bir süre sonra erken kapitalist ülkelerin düzeyine geleceği savına dayanır. Bunun için; kuruluş yıllarında da, Menderes döneminde de, Özal’lı yıllarda da, AKP iktidarında da ülkenin temel ekonomik yönelişi, emperyalistlerin çizdiği rotadır. Bugün için bu rota; Türkiye ve benzerleri için kapitalist üretimin kutsandığı, doğanın bu amaçla tahrip edildiği, enerji bağımlılığının kanıksandığı, işçi ve emekçilerin çalışma koşullarının ağırlaştırıldığı, reel ücretlerin baskılandığı, sosyal güvencenin hak olmaktan çıkartıldığı bir yapıdır.
***
Peki, bunlar zaten böyle değil miydi? Ya da nedir bu dönemin özgül koşulları?
İşte bunları gelin son dönem “kongreleri” üzerinden okuyalım.
Devam edecek...
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- Kadının adı var! 08 Mart 2018 00:56
- Sefalet endeksinde zirveye 22 Şubat 2018 00:15
- Teknolojik asimetri 08 Şubat 2018 00:54
- Merkez Bankası bağımsız! 18 Ocak 2018 00:58
- Enflasyon nereye 04 Ocak 2018 00:54
- Rant azaldıkça kavga büyüyor 28 Aralık 2017 00:34
- Rekorlu ekonomi 14 Aralık 2017 00:56
- 2018 gelirken… 07 Aralık 2017 00:22
- Davul zurna az! 23 Kasım 2017 00:53
- Kurdan kaleler, kırılgan beşler... 09 Kasım 2017 00:15
- Sanal ama gerçek! 25 Ekim 2017 23:09
- İstikrarın faturası kadın ve gençlere... 19 Ekim 2017 00:15
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
