Peru’daki Aydınlık Yol gerillalarına ne oldu?

Peru, Amerika kıtasındaki yerli nüfusun en çok olduğu üç ülkeden birisi. Yalnızca Peru Amazonunda 65 değişik etnik grup olduğu saptanmış.(1) Kıtada, yoksulluğun yaygın olduğu ülkelerden birisi aynı zamanda. Ulusal İstatistik ve Bilgi Enstitüsü’ne (IBGE) göre ülkenin en yoksul 10 milyon kişisi ayda yaklaşık 90 dolarla yaşıyor.
1990’dan 2000 yılına kadar geçen 10 yıl içinde ülkeyi yöneten diktatör Fujimori ise, 2009 yılında insan haklarını çiğneyerek şiddet uyguladığı gerekçesiyle 25 yıl hapse mahkum edildi.
Aydınlık Yol (Sendeiro Luminoso) Hareketi, 1970’lerden itibaren gelişmeye başlamış ve ‘80’lerde silahlı mücadele yapmaya başlamıştı. Hareket, zirvede olduğu yıllarda kurtarılmış bölgelerde egemenlik sürüyordu. Özellikle Ayacucho bölgesinde etkiliydi. Aydınlık Yol, Kolombiya’daki FARC ile birlikte en büyük iki gerilla hareketinden birisi idi.
Bundan tam 10 yıl önce Peru’da maoist Aydınlık Yol hareketinin gerillla lideri felsefeci Abimael Guzman, 10 Merkez Komite üyesiyle birlikte devlet güçleri tarafından yakalandı. Daha sonra yatay çizgili bir hapishane elbisesi giydirilmiş bir şekilde bir kafese konularak basının önüne çıkartıldı. Böylece Peru Hükümeti, bununla Guzman’ı “Kafese kapatılmış bir kaplan gibi sergileyerek” küçük düşürmeyi amaçlıyordu. Ancak bu politika tam tersi bir sonuç verdi ve insanların daha da öfkelenmesine neden oldu. Guzman, o dönemde taraftarlarınca,  Marx, Lenin ve  Mao’dan sonra “Marksizmin dördüncü kılıcı” olarak nitelenmeye başladı.
Hakikat ve Uzlaşma Komisyonuna göre (Comissão da Verdade e Reconciliação) 1980-1990 yılları arasında Aydınlık Yol ile hükümet güçleri arasındaki savaşta Peru’da 70 bin kişi yaşamını yitirdi.(2)
Guzman’ın yakalanmasında CIA ajanlarının da rolü olduğu ortaya çıktı. O zamanlar diktatör Fujimori iş başında idi. “Başkan Gonzalo” lakaplı Guzman’a yapılan bu insan haklarına aykırı uygulamalar, dünyanın dört bir yanında protesto edilmişti. Ancak Aydınlık Yol hareketinin, ABD’nin “terörist örgütler” listesinde olması, uluslararası insan hakları örgütlerini bu konuda birşey yapmaktan kaçınmaya itmişti. Komiteler kurulmuş, Uluslararası Af Örgütünün harekete geçmesi için imza kampanyaları düzenlenmişti. Hatta Ragıp ağabeyin de (Zarakolu) içinde olduğu bir heyet, Türkiye’den Peru’ya giderek, orada incelemelerde bulunmuştu.
Daha sonra bu konu, hızla gündemden düştü ve unutuldu. Guzman, televizyona çıkarak devlete ve gerillaya ateşkes çağrısında bulundu. Örgütün bir kanadı bu çağrıya uyarak silah bırakırken, diğer kanadı silahlı mücadeleye devam kararı aldı. İşte tam bu noktada Aydınlık Yol bölündü ve yavaş yavaş eski gücünü yitirmeye başladı.
Abimael Guzman, hâlâ başkent Lima yakınlarındaki bir hapishanede kalıyor.
Aydınlık Yol, hâlâ yaşıyor ve yeniden eski gücüne kavuşmaya çalışıyor. Bu amaçla ara sıra silahlı eylemler yapıyorlar. Ancak bu eylemler eskisi gibi etkili olamıyor. Son yıllarda peş peşe liderleri de yakalanmaya başladı. Geçen ay (Şubat 2012)’de son lider olduğu iddia edilen ve lakabı “Yoldaş Artemio” olan Florindo Flores ağır yaralı olarak devlet güçleri tarafından ele geçirilirken, ondan bir süre sonra ise, yine liderlerden birisi olarak gösterilen “Yoldaş Freddy” yakalandı.
Son günlerde Latin Amerika basınında Aydınlık Yol hareketinin legal bir partiye dönüşebileceği yönünde haber ve değerlendirmeler yer alıyor. Görünen o ki, yakın zamanda Aydınlık Yol’un yeniden eski gücüne ve kitleselliğine kavuşması zor.
Şu anda ülkeyi yöneten devlet başkanı Ollanta Humalo, Peru Ulusalcı Partisinden (Partido Nacionalista Peruano) ve “ulusal solcu” olarak niteleniyor.
Nobel Ödüllü Yazar Mario Vargas Llosa, merkez sağ bir çizgide politika yapmıştı. Ona “ultraliberal” deniliyor. Ona göre, Peru’nun önünde iki yol var: ya intihar, ya mucize.(3)

evrensel.net