İşçi eylemleri yüzde 51 arttı

Birkan BULUT
Ankara

2014 yılının ilk altı ayı; işçi, memur, sözleşmeli, taşeron gibi işçi sınıfını oluşturan kesimlerin eylemleri giderek artıyor. 2014’ün ilk altı aylık döneminde yapılan işçi eylemleri, 2013 yılının ilk 6 aylık dönemine göre yüzde 51 arttı. Yarısını sendikasız ve taşeron işçilerin örgütlediği eylemlerin yaygınlaşmasında son dönemde işçi sınıfına yönelik saldırıların yoğunlaşmasının etkisi olduğu açık.

DİSK/Birleşik Metal-İş TİS Uzmanı İrfan Kaygısız tarafından DİSK-AR dergisinin üçüncü sayısında kaleme alınan araştırmaya göre; 2014 yılının ilk 6 ayı içerisinde 446 eylem gerçekleşti. Her gün iki işyeri eyleme çıktı, eylemler çoklukla uzun dönemli oldu. Bu nedenle, aynı günlerde onlarca işyerinden işçiler çeşitli eylem biçimleri ile yurdun dört bir tarafında sorunlarını gündeme getirdi.
Araştırma ülkedeki bütün eylemlerin incelendiği iddiasında olmamakla birlikte, bu dönem işçi hareketinde görülen önemli gelişmeleri toparlıyor. Araştırmada yer alan eylemlerin 375’i “işyeri temelli”yken, 71’i ise “diğer” kategorisi altında sınıflandırılmış.

İŞTEN ATMALARA TEPKİ BÜYÜK

2014 yılının ilk 6 ayında yüzlerce işyerinde yapılan eylem, direniş ve grevler çoğunlukla işten atmalar nedeniyle gerçekleşti. Tüm eylemlerin yarısını gerçekleştiren taşeron işçiler, büyük oranda sendikasız işyerlerinde talepleri için bir araya geldiler. Yüzde 40’ı işten atmalara karşı gerçekleştirilen eylemlerin yarısı sendikalaştıkları için işten atılan işçiler tarafından yapıldı. Diğer eylemlerin yüzde 42’si ise işyeri kapandığı için işsiz kalan işçiler tarafından gerçekleştirildi. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi nedeniyle yapılan eylemlerin oranı da yüzde 26 oldu.

Kıdem tazminatı ve ücret alamama nedeniyle yapılan eylemlerin toplam eylemler içindeki payı ise yüzde 20 oldu. Çalışırken ücret alamama nedeniyle eylem yapanların yüzde 83’ünü taşeron işçiler oluşturuyor. Dikkat çekici bir nokta da bu eylemlerin önemli kısmının sendikasız işyerlerinde yapılması. Toplu sözleşme uyuşmazlıklarını protesto ya da ücret talepli eylemler ise yüzde 3.
2014’ün ilk 6 ayı boyunca işçi eylemlerinin yüzde 58’si sendikalı işyerlerinde gerçekleşirken, yüzde 42’si sendikasız işyerlerinde yapıldı. Sendikasız işyerlerindeki eylemlerin bir bölümü de işçi sınıfından yana siyasal kurumların ve kamu emekçileri sendikalarının desteği ile örgütlendi. Sendikasız işyerlerine bakıldığında, eylemlerin yüzde 22’si iş cinayetlerinin en çok gerçekleştiği ve işten atmaların yaygın görüldüğü inşaat sektöründe oldu. İn-şaat işçilerini yüzde 18 ile genel işler, yüzde 17 ile sağlık, yüzde 12 ile tekstil ve yüzde 7 ile enerji sektöründe çalışan işçiler izledi. Genel işler kapsamındaki belediye işçilerinin seçim sonrası işten atılmalarının da etkili olduğu biliniyor.

SENDİKA YOKSA GÜVENCE YOK

Sendikasız işyerlerindeki işçilerin yüzde 34’ü işten atılma nedeniyle yapıldı. Bu da her ne olursa olsun sendikal örgütlenmenin olmadığı işyerlerinde işten atmaların daha da kolaylaştığını gösteriyor. Araştırmada “İşten çıkarmaların nedenleri içinde birinci sırayı yüzde 84 ile herhangi bir gerekçe ile işten çıkarılma alırken, yüzde 10 işyeri kapanması, yüzde 3 sendikalaşma nedeniyle işten çıkarma yapılmıştır. Sendikasız işçilerin eyleme geçme nedenleri arasında ikinci sırayı kıdem tazminatı ve ücret ödenmemesi oluşturmaktadır. Taşeronlaşma nedeniyle yapılan eylemler üçüncü sırayı almaktadır. Ücret zammı talepli eylemler ise dördüncü sıraya yerleşmektedir” deniliyor.

EYLEMLERİN YÜZDE 1’İ TÜRK METAL’İN

Eylemlerin sendikal dağılımında karşımıza çıkan tablo da oldukça dikkat çekici. Çünkü eyleme katılan işçilerin eylemleri ve sendikal örgütlülükleri arasında neredeyse bir uçurum var. En fazla eylem yapan sendikaların başında sırasıyla; Dev Sağlık-İş, Birleşik Metal-İş, Enerji-Sen, Genel-İş, Petrol-İş geliyor. Ancak Türk Metal Sendikası 169 bin 549 üye ile toplam sendikalı işçilerin yüzde 14.3’ünü temsil etmesine karşın, bu dönem sendikal eylemlerin sadece yüzde 1’ini gerçekleştirdi. Diğer yandan toplam sendikalı işçilerin yüzde 3’ünü örgütlemiş Dev Sağlık-İş ile Birleşik Metal-İş, örgütlü olduğu işyerlerinde yapılan eylemlerin yüzde 25’ini gerçekleştirdi. Veriler eylemlerde belirleyici olanın sendikaların politikaları ve mücadele anlayışları olduğunu gösteriyor.

DAHA ÇOK GREVE İHTİYAÇ VAR

Peki işçiler yaptıkları eylemlerde en çok hangi yolu seçiyorlar? Araştırmaya göre eylemlerin yüzde 35’i işyeri önünde basın açıklaması yapma, yüzde 19’u ise günlük tepki gösterme şeklinde “iş yapmama”lardan oluşuyor.
Basın açıklamaları eylemlerin yüzde 15’ini, yürüyüşler yüzde 10’unu, işyeri önünde çadır kurma vb şeklinde işyeri önünde bir günden fazla bekleme yüzde 6’sını, işyeri işgalleri yüzde 3’ünü, yol kesme, trafiği kapama yüzde 2’sini, açlık grevi yüzde 1’ini ve diğer başlığı altında toplanan eylemler de yüzde 9’unu oluşturuyor. İşçilerin üretimden gelen gücünü kullandıkları ve en etkili yöntem olan grevin bu eylemlerdeki ise sadece yüzde 1.