'Medyanın küçük bir kısmı gerçekleri yansıtıyor'

DOSYA: Ukrayna'nın doğusunda neler oluyor?

HAZIRLAYAN: Okay DEPREM

Donetsk Halk Cumhuriyeti (DNR) Enformasyon ve Kitle İletişim Bakanı Yelena Nikolayevna Nikitina ile hem kendi faaliyet alanlarına dair durumu hem de savaşın son durumunu konuştuk. Çok sayıda yabancı gazetecinin gelişmeleri izlemek üzere DNR’ye geldiğini anlatan Yelena Nikolayevna Nikitina, ancak çok az medya kanalının gerçeği yansıttığını dile getiriyor.

Sayın Yelena Nikolayevna Nikitina, öncelikle Türkiye’den Evrensel gazetesini kabul ettiğiniz için sizlere teşekkür ediyorum. Ve birinci soruma geçiyorum. Donetsk Halk Cumhuriyeti (DNR) şu aşamada mücadelesini ve yaşananları dünyaya ne ölçüde duyurabiliyor?
Dünyanın dikkatini üzerimizde hissediyoruz çünkü bu süreçte çok fazla basın-yayın organı DNR bünyesinde akredite oldu. Bundan dolayı da, burada cereyan etmekte olan olayların farklı medya kuruluşları tarafından nasıl takip edildiğini görüyoruz. Tüm bu hadiselerin tüm dünya için ne kadar önem arz ettiğinin farkındayız. Medya mensuplarının kendi yayın organlarında ne kadar objektif yayıncılık yaptıkları ise ayrı bir konu elbette. Her ne kadar bizler medyanın bağımsızlığı üzerine ne kadar konuşuyor olsak da, ve gazetecilerin kendisi, gazeteciliğin çağdaş standartları her iki tarafın da çıkarlarını yansıtmayı, ancak ondan sonra bağımsız fikirleri yazmayı gerektirse de; yine de açık ve net olarak anlıyoruz ki, tüm medya organları, sahiplerinin bakış açısını yansıtıyor. Bundan dolayı da, dünyanın farklı yerlerinden farklı görüşleri temsil eden bu kadar çok sayıda gazetecinin, hadiselerin sunumundaki doğruluk konusunda bir garanti vermelerini beklemek gibi bir illüzyon içerisinde değiliz. Özellikle Ukrayna medyasının haberlerinde bilgiler, tam tabiriyle ‘gerçek kokmuyor’. Her şeyi büyük bir hassasiyetle tam tersi şekilde naklediyorlar. Burada bizler arasında hatta şöyle bir şaka var: ‘Ukrayna medyasında bütün yazılanları tersine çeviriniz ancak gerçeğe yaklaşabilir!..’ DNR’de onların temsilcileri, farklı nedenlerden ötürü oldukça az. Önemli bir kısmı da ağır finansal-ekonomik sebeplerden ötürü temsilciliklerini kapattı. Kalıp da bakanlığımıza kaydolanlar ise gerçekleri yazıyorlar. Bizim destekçilerimiz oldukları için değil ancak yaptıkları haberler gerçeklikle örtüştüğü için. Ve sıradan insanlar bunu görüyor. Fakat genel olarak, hem bir gazeteci hem de bir insan gözüyle baktığımda “sözcüklerin özgürlüğü” kavramının bu denli çarpıtılmış olması akla yatmıyor. Kısacası çok az medya kanalı gerçeğin yayınını yapıyor.

Ukrayna’nın geri kalan bölgelerindeki sıradan insanlar DNR ve LNR’de olup biten tüm gerçek olaylardan ve realiteden haberdar değiller. Peki DNR Enformasyon Bakanlığı olarak tüm bunlara karşı nasıl mücadele ediyorsunuz?
Biliyorsunuz ki henüz genç bir cumhuriyet olarak kollarımızın her yere ulaşabileceği kadar güçlü değiliz. Her şeyden önce DNR’in kendi halkını, mevcut gelişmeler konusunda doğru bir şekilde bilgilendirmek ana gayemizdir. Pek çok kanal üzerinden halkımıza gerçeği ve umudu ulaştırmaya çabalıyoruz. Fakat bu bariyerleri kırmak çok zor, çünkü yalanların toplamı öyle bir noktaya ulaştı ki, cephe çizgisinin diğer tarafındaki insanlar, bu kadar da yalan söylenebileceğini akıllarına getiremiyorlar. Tüm bu yalanların sonucunda da, Ukrayna’da halen, “teröristlerin”  barışçıl insanları vurduğu ve alt yapıya zarar verdikleri gibi bir düşünce egemen. Bu çok büyük bir problem. Günü geldiğinde bu gerçekleri açığa çıkartacak ikinci bir Nürnberg Duruşmaları olduğunda; elimizde belgesel kanıtlar, görüntülü materyaller ve fotoğraflar, her şey mevcut.

Gerçekleri yurttaşlarınıza aktarabilmek için elinizdeki teknik imkanlar nelerdir?
Her şeyden önce görüntülü bilgilendirme. 1. Cumhuriyet kanalımız çalışıyor. (Eski Donetsk eyaletinin resmi televizyon kanalı) Olan biten her şeyi dürüst bir şekilde yayınlıyor. Bunun haricinde, bir haftadır yayın yapmakta olan cumhuriyet radyosu var. “Halkın Sesi” adlı, benim de kuruluşundan itibaren editörü olarak görev yaptığım gazetemiz var. Gazetenin dağıtımını sokaklarda gönüllüler gerçekleştiriyor. Çok fazla talep ediliyor, çünkü bölgede şu aşamada gerçeğin kaynağı mahiyetindeki tek düzenli ve süreli yayın organı. Haftada bir veya iki kere basılabiliyor. Ve elbette ki, İnternet. Hükümetin resmi sitesi olan ve bizlerin her gün düzenli olarak haberleri koyduğu “www.dnr.today” var. Bunun bize finansal yükü de bulunmuyor.

DNR topraklarında sürmekte olan savaşın son durumuna ilişkin görüşleriniz nedir?
Esas değerlendirmeyi askerler yapabilir. Ancak ben vatanımın yurtseveri olara zaferimizden eminim. Bizler haklı olan tarafız. Kendi toprağımızı savunuyoruz. Kutsal mabetlerimize, geleneklerimize, anıt ve heykellerimiz ile babalarımızın 2. Dünya Savaşı zaferinin mirasına tecavüz ettiler. Ne zamanki faşizm başını kaldırdı ve biz onu gördük, önce Rus dilinin yasakladılar. Ukrayna’da bunun gibi pek çok Neonazi uygulaması tezahür etmeye başladı. Rus nüfusuna karşı soykırım uygulanıyor. Ordunun askeri harekatları kendi halkına ve sıradan insanlara karşı. Bizi milislerimiz savunuyor, bu profesyonel bir ordu değil ancak halkın ve gençliğin ta kendisi.

Yelena Nikolayevna, komşu ve kardeş bölgeniz olan Lugansk Halk Cumhuriyeti’ne (LNR) gelelim isterseniz. Kendileriyle aranızda ne tür bir iş birliği ve ortak çalışma ve koordinasyon söz konusu?
DNR ve LNR bir birlik oluşturdu. Onlar arasında iş birliğine dair anlaşma imzalandı. Ortak bir anayasa projesi mevcut. “YENİ RUSYA”nın ortak bir parlamentosu seçildi. Bizlerin temel gayeleri var. Barışı ve vatan toprağımızı geri istiyoruz. Sosyal halkçı bir ekonomi, iktisadi gelişme. Ve askeri alanda her iki cumhuriyet de ortak hareket ediyor tabii ki.

Yelena Nikolayevna, DNR ve LNR’in muhtemel bir askeri zaferi durumunda, “Yeni Rusya”nın siyasi geleceği ne olacak? Ne gibi bir devlet projeksiyonu tahmin ediliyor? Ukrayna sınırlarında ancak federatif bir statüde kalma ihtimali hâlâ var mı veya bu olasılık artık tamamen devre dışı mı? Ve de bütünüyle bağımsız bir devlet kurma olasılığı var mı gerçekten?       
Donbass’ın ekonomisi güçlü. İhracatımız, ithalatımızı katbekat aşıyor. Bu bölgeyi Kiev’in sübvanse ettiği şeklinde Ukrayna medyasında çıkanlar doğru değil. Bizler, Yeni Rusya’nın ekonomisinin Rusya ile güçlü ilişkiler içerisinde olacağına ve onun yöneliminde olacağına bütünüyle eminiz. Ukrayna ordusunun ve Kiev’in şu anda burada yaptığı tüm tahribat ve yıkıma karşı Yeni Rusya’da iktisadi büyüme olacaktır. Onlar kasıtlı olarak Donbass’taki alt yapıya ve fabrikalara zarar veriyorlar. Diğer bir taraftan Yeni Rusya’nın sınırlarının büyüyeceğini umut ediyoruz. Kharkov ve Odessa gibi eyaletlerin de bizlere katılacağını ümit ediyoruz. Bizde ilan edilmiş bir halk yönetimi var. Yeni devletin oluşumunun ileride tam olarak alacağı şekli ise zaman gösterecek. Bu her şeyden önce halkın seçimi olacaktır. Donbass belki de bütünüyle bağımsız olacaktır. Belki de bir başka devletin bünyesinde yer alabilecektir. Rusya’nın dünya politikasına olan tesirinin şartları, bize bu soruya henüz olumlu yanıt verme olanağı sağlamıyor.

Rusya ile olan iş birliğiniz ne seviyede peki?
Savaş şartlarında Rus tarafı bize daha çok moral desteği veriyor. Donbass Bölgesi’nde yurtsever Rus ruhu doğuyor ve şaha kalkıyor. Rus halkının inanılmaz bir desteği söz konusu. Rusya’dan her şeyden önce insani yardım alıyoruz. İlaçlar, gıda malzemeleri gibi. Ayrıca danışmanlık noktasında da desteklerini alıyoruz.

‘BAKANLIKLARIN İŞLEYİŞLERİ YENİ YENİ OTURUYOR’

DNR nasıl bir devlet mekanizmasına sahip, devlet aygıtının hiyerarşisinde temel organlardan ve onların işleyiş şeklinden bahsedebilir misiniz? 
Yasama ve yürütme erkleri var. Yasama erki: Yüksek Sovyet.  Bunu oluşturan milletvekilleri tüm şehirlerden ve yerleşim birimlerinden seçilip gelirler. Milletvekilleri yüksek Sovyet başkanını veya sözcüsünü seçerler. Yürütme organına gelirsek, Bakanlar Kurulu, başbakan ve farklı alanlardaki yardımcılarından meydana gelir. Bakanlıkların işleyişleri yeni yeni oturuyor. Maliyeden, ekonomiden ve eğitimden sorumlu başbakan yardımcısı henüz atandı. Her şey adım adım ve henüz oluşum aşamasında. Ancak savaş şartlarında elbette barışçıl bir hayat tesis etmek çok güç.

‘HER ŞEY HALKIN İRADESİNİN ELİNDE’

“Yeni Rusya” ismi tesadüf değil gibi. DNR ve LNR askeri açıdan başarılı olurlarsa şayet, her iki bölgenin de aynı çatıda bu isim altında hareket etmesi mümkün müdür? Ayrıca Ukrayna’nın güneydoğusunda kalan diğer eyaletler ile de birleşme durumu ihtimal dahilinde mi? Ve de Rusya Federasyonu’na katılma olasılığı?
Söz konusu ihtimaller sadece halkın buyruğu ve arzusuyla olur. DNR bir referandum sonrası meydana çıktı. Halk, bu cumhuriyetin meydana gelmesini destekledi. Şu an için sadece tahmin yürütmek mümkün. Halkımızın önemli bir kısmı Yeni Rusya çatısı altında, “Rus Dünyası” adını verebileceğimiz oluşumda yerini almayı arzu eder elbette. Bunun için de insanların görüşlerini öğrenmek gerekli olacaktır. Demokrasi halkın iradesinin ifadesidir. Rusya ile birleşme, onlara katılma konusu ise 2 yönlü. Halkımızın iradesinin dışında Rusya, “Yeni Rusya” ile birleşmek isteyecek mi göreceğiz. Rusya şu an için bu noktada bir şey söylemiyor. Elbette bunun nedenleri var. Kırım’ın RF ile birleşmesi ise tabii ki bambaşka bir süreç. Çünkü orası tamamıyla bir Rus bölgesiydi. Yine de her şey halkın iradesinin elinde. Referanduma katılanların yüzde 87’si DNR’in oluşumu yönünde oy kullanmıştı.   

‘BİR GÜNDE 230 GAZETECİNİN AKREDİTE OLDUĞUNU BİLİYORUM’

Yelena Nikolayevna, yabancı gazeteciler DNR topraklarında hangi çalışma şartları altında görev yapıyorlar? İşlerinde ne gibi zorluklar söz konusu ve bu koşulları iyileştirmek için sizler neler yapıyorsunuz?
Bize akredite olan çok sayıda yabancı gazeteci var. Özellikle sayıları, Malezya uçağının düşmesinden sonra katlandı. Bir gün içerisinde 230 gazetecinin akredite olduğunu biliyorum. Toplamda ise kaydolan basın mensubu sayısı 500’e çıkmış oldu. Kimsenin gecikmemesi için bakanlığımız adeta seferber oldu. Gazetecilerin ilgisini yalnızca uçak trajedisinde değil fakat aynı zamanda bu olay etrafında, öncesinde ve sonrasında meydana gelen hadiselerde de gözledik. Aralarından bazıları daha önce sadece bir takım “ayrılıkçılar” hakkında bir şeyler duymuşken, şimdi bizleri pratikte görebildiler, kimlerin gerçekte barışçıl halkı vurduğuna şahit oldular. Bizler, uçak kazası ile ilgili soruşturma esnasında ateşkes talep ettik. Gazetecilerin güvenliği meselesi ise bir başka çok önemli konu. Gazetecilerin öldüğü trajik vakalar yaşandı. Bizler tüm gücümüzle bunların önüne geçmeye çalışıyoruz. Hükümetimizin, çatışma bölgesine özel izinsiz girişi yasaklayan emri var. Kısmen izin verilen tek bölgeye ise ancak akredite olmuş gazeteciler girebilmektedir. Buralarda belgelerin çok dikkatli kontrolü yapılmaktadır. Bizler, gazetecilerin işlerini azami rahatlıkta yapabilmeleri için şartları sağlamaya gayret gösteriyoruz. Dünyanın gerçekleri öğrenmesinde esas bizlerin çıkarı var.

Yarın – 5. Bölüm: Donetsk halkı ne düşünüyor?.. Evrensel, Donetsk sokaklarında dolaşarak halkın nabzını tuttu.