Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde kim kimdir?

Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri’nin (DNR & LNR) kurulması ve halen devam eden iç savaş ile birlikte devletleşme süreçlerinde birbirlerinden çok farklı politik akım ve kişilerin yolları bu ortak siyasi yapılanma projesinde kesişip birleşti. Eski Ukrayna’nın Donbas bölgesinde (Donetsk ve Lugans Vilayetleri) tasfiye edilen idari kadroların; mülki ve lokal devlet mekanizmasının koltuklarında bir anda, o zamana kadar adı sanı eyaletler nezdinde bile pek duyulmamış ve oldukça genç denebilecek yaşta birçok figür belirdi.

Olağanüstü hızdaki siyasi gelişmeler, eski devlet yapısının bölgesel olarak parçalanması ve yeni bir ülke yaratmanın sancılı geçiş aşamasında genç ve orta yaş kuşaklar kendi eylemcilerini çıkartıyorlar. Yine aynı sıralarda ve 2014’ün baş döndürücü bahar ve yaz aylarında Rusya kökenli pek çok tanınmış ve özel bazı ismin de sürece dâhil olup önemli mevkilerde boy gösterdiklerine şahit olduk. Dosyamızın bugünkü 3. bölümünde DNR’in idari kadrolarının ön planda gelenlerini kısaca bir tanıyalım…

Andrey Yevgenyeviç Purgin (42 yaşında):
Donetsk Halk Cumhuriyeti Başbakan yardımcılarından ve Bakanlar Kurulu eş başkanı aynı zamanda Donetsk Cumhuriyeti hareketinin kurucularındandır. Donetsk kökenli olan Purgin mesleki olarak teknologdur. 2004 sonunda Ukrayna’daki Palavra Devrimi’ne (PD) karşı çıkarak ertesi yıl Donbas bölgesindeki Rus bölgeselcilerin hareketine öncülük etmeye başlar. 1918’in şubatında sadece bir ay yaşayabilen “Donetsk – Krivoy Rog Sovyet Cumhuriyeti”nin yeniden kurulması çağrısı yaparak kapsamlı bir bildiri yayımlayacaktır. 2005 Şubatı’nın sonlarında Donetsk’in Lenin Meydanı’nda “Doğan Devrimler Birliği” adında ütopik bir çadırdan kent kurar taraftarlarıyla beraber. Purgin ve sempatizanlarının 12 talebi vardır. Bunlar arasında, 1- Ukrayna’nın federalizasyonu, 2- Rus diline ikinci resmi devlet dili statüsünün verilmesi gibi temel talepler ön plandadır. Purgin, daha o zamanlar, bugün de DNR’in resmi bayrağının renkleri olan siyah-mavi ve kırmızıyı ilk defa gündeme getirir. Bu yılın 19 Mart’ında Donetsk’te olaylar tüm hızıyla sürerken bir süre gözaltına alınsa da kısa sürede bırakılır. 19 Nisan tarihinden itibaren Ukrayna Güvenlik Servisi tarafından terör suçlamasıyla hakkında arama kararı çıkartılan A. Y. Purgin’in ismi, 12 Temmuz’da ABD’nin açıkladığı “Yaptırım Uygulanacak Kişiler” listesinde de geçer.

Oleg Anatolyeviç Tsaryov (44 yaşında):

Eskinin iş adamı, 4 dönem boyunca üst üste Bölgeler Partisi milletvekilli ve şimdilerde eski Ukrayna’da “Güneydoğu Hareketi”nin fiili lideri ve Yeni Rusya (Novorossiya) siyasi oluşumu ve projeksiyonunun da ideologlarından ve liderlerinden. Dnepropetrovsk doğumlu olan Tsaryov mühendislik eğitimini Moskova’da görür. 29 Mart 2014’teki Bölgeler Partisi Kongresi’nde başkanlık seçimlerinde Mihail Dobkin’i destekleyen Tsaryov, 7 Nisan’da partisinden ihraç edilir. Bunun üzerine Donetsk’e gelen Oleg Tsaryov, “Güney-Doğu Hareketi”nin lideri olmaya soyunur. Kiev başta olmak üzere Ukrayna’nın genelinde can güvenliği olmaması ve kampanyasını doğru düzgün yürütememesi sebebiyle Tsaryov 29 Nisan’da başkanlık yarışından çekilmek durumunda kalır. Bununla yetinmeyen Oleg Anatolyeviç; Petro Simonenko (‘Komünist’ Parti lideri), Dobkin (Kharkov eski valisi), eski başbakan yardımcısı, soysal politikalar bakanı ve bölgeler partisi mensubu Sergey Tigipko ve de Renat Ravelyeviç’ten oluşan güney-doğu bölgelerinin adaylarına devlet başkanlığı seçimlerini boykot etmeleri çağrısı yapar. Mayıs ayı başındaki başkanlık seçiminden hemen sonra, “bu sadece Ukrayna’nın yarısının tercihi” diyerek seçimleri tanımadığını ilan eder. Yine Mayıs ayında Privat Bank’ın sahibi, yeni iktidarın destekçisi Yahudi Oligark İgor Kolomoyskiy’in kendisini telefonla arayarak ölümle tehdit ettiğini ve ülkeden çıkmaya zorladığı haberini teyit etti. 3 Haziran’da Ukrayna Parlamentosu tarafından milletvekili dokunulmazlığı kaldırılarak hakkında tutuklanma kararı çıkartılır. 

Denis Vladimiroviç Puşilin (33 yaşında):

Donetsk Halk Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti başkanı ve aynı zamanda, 15 Mayıs’ta yürürlüğe giren taslak anayasaya göre yeni cumhuriyetin fiili devlet başkanıdır. Donbass Sivil Mühendislik ve Mimari Akademisi’nden mezun olduktan sonra bir süre büyük bir Rus şirketinde çalışır. “Bizim Tek Bir Hedefimiz Var” adlı siyasal partiyi kurduktan sonra 2012 sonundaki Ukrayna parlamento seçimlerinde fazla varlık gösteremeyerek Meslicte sandalye elde edemez. 5 Nisan 2014’te Donetsk Eyaleti Halk Valisi Pavel Gubaryev’in yardımcısı seçilerek geçici DNR hükümetinin yöneticilerinden birisi konumuna gelir. 29 Nisan’da AB ve ABD’nin yayınladığı, kendilerine yaptırım uygulanacak ve ülkelerine girmeleri yasaklanan politikacılar listesinde onun da adı yazılıdır. Bu yılın haziran ayında art arda iki adet suikast teşebbüsünden sağ olarak kurtulan Puşilin, haziran ayında yayınladığı bir bildiride, DNR topraklarında olup yeni yönetime vergilerini vermeyi reddeden işletmelerin kamulaştırılacaklarını duyurur. 18 Temmuz’da mevcut görevinden istifa eder.

Aleksandr Yuriyeviç Boroday (42 yaşında):

12 Mayıs’taki bağımsızlık referandumundan hemen sonra 16 Mayıs’ta Donetsk Halk Cumhuriyeti (DNR) Yüksek Sovyeti tarafından cumhuriyetin ilk başbakanı olarak atanır. Moskova doğumlu olan Boroday ünlü Rus felsefeci Yuri Boroday’ın oğludur. Kendisi de Moskova Devlet Üniversitesi’nde felsefe eğitimi alan Aleksandr Yuriyeviç, 1. Çeçen Savaşı sırasında RIA haber ajansı adına savaş muhabiri olarak görev yapar. Ardından 1996’da Aleksandr Prokhanov’un editörü olduğu ünlü Zavtra (Sabah) Gazetesi’ne geçen Boroday, 1998’den itibaren siyasi teknolojist olarak bir süre kariyerine devam ettikten sonra 2000’li yıllardan itibaren kriz yönetimi konusunda uzmanlaşacaktır. Rus medyasındaki rivayetlere göre, 2002 yılında Rusya Devlet Güvelik Servisi’ne (FSB) henüz 30 yaşındayken ‘müdür yardımcısı’ olarak atanır. Kırım Cumhuriyeti’nin Ukrayna’dan ayrılıp Rusya’ya katılma sürecinde başbakan Sergey Aksenov’un siyasi danışmanlığını yapar bir süre. Kendisini ‘etnik ayrılıklar konusunda uzmanlaşmış profesyonel bir danışman olarak tanımlayan’ Boroday, Kırım’da sular durulunca Ukrayna’nın güneydoğusuna geçer. En son 7 Ağustos’ta Donetsk’te düzenlediği basın toplantısında başbakanlıktan istifa ettiğini açıklar.
Şimdilik DNR’in bağımsız bir devlet olarak kurulması sürecinde üzerine düşen görevi yerine getirdiğini belirtip, Donetsk Halk Cumhuriyeti’ni kendisi gibi Moskova kökenli birisinin yönetmemesi gerektiğini söyleyerek yerini Aleksandr Zakharçenko’ya bırakır. Şu an başbakan yardımcısı konumunda DNR’deki faaliyetini sürdürmektedir.

Aleksandr Vladimiroviç Zakharçenko (38 yaşında):

7 Ağustos’tan itibaren Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin 2. Başbakanı olarak görevine devam etmektedir. Donetsk kökenli Zakharçenko’nun mesleği elektro-mekanik teknisyenliğidir. 2014 Nisan’ında Donetsk’teki olaylar sırasında kendisine bağlı silahlı bir grup ile büyükşehir belediye binasını işgal eder. Burada yayınladığı bildiride Kiev yönetiminin Donetsk halkının taleplerine kulak vermeden binayı boşaltmayacaklarını bildirir. Bölgeler Partisi’ne de ayrıca inanmadıklarının altını çizen Aleksandr Vladimiroviç, Kiev’den bir an önce bölgelerinde yasal bir referandum yapılmasını sağlamasını talep eder söz konusu tarihlerde. Mayıs ayına gelindiğinde artık Donetsk’in askeri komutanı olarak atanmış olan Zakharçenko, bir süre sonra DNR İçişleri Bakan Yardımcısı görevine getirilir. 7 Temmuz tarihine kadar DNR Ordusu’nun “Oplot” adlı birliğinin komutanı olarak aktif görev üstlenen Zakharçenko’nun kendisi de bizzat savaşa katılmış ve kolundan yaralanmıştır.

Pavel Yuriyeviç Gubaryev (31 yaşında):

Donetsk Halk Valisi ve Donbas Halk Milisleri’nin lideri olan Gubaryev, Donestk eyaleti doğumludur. Donetsk Ulusal Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Ukrayna İlerici Sosyalist Partisi’ne girer. Kırım’da olaylar patlak verdikten sonra Gubaryev, taraftarlarıyla birlikte 3 Mart’ta Donetsk Vilayeti binasını ele geçirir. Halk valisi seçilen Pavel Yuriyeviç, birkaç gün sonra Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) tarafından, ‘ayrılıkçılık yapmak ve illegal yoldan hükümet organını ele geçirmeye önderlik etmek’ suçlamalarıyla tutuklanarak 10 yıl hapis cezasına çarptırılır. 7 Mayıs’ta, DNR Halk Milisleri ile SBU arasındaki esir takası esnasında salıverilir. “Yeni Rusya” hareketinin de öncülerinden olan Gubaryev, henüz mart ayı başında esas amacının Donetsk Eyaleti’nin kendi kaderini tayin etmesi için bir referandum düzenlemesi olduğunu bildirip Ukrayna hükümeti ile mevcut Donetsk valisini tanımadıklarını dile getirmişti. 

Vladimir Yuriyeviç Antyufeyev (63 yaşında):

Donetsk Halk Cumhuriyeti başbakan birinci yardımcısı. Sibirya’nın en büyük kenti Novosibirsk’te doğan Antyufeyev, Minsk Polis Akademisi’nden mezun olduktan sonra Sovyetler Birliği dönemindeki polis teşkilatı OMON’a girer. 1990-91 döneminde Riga’daki OMON’un kriminal suçlar dairesinin müdürü olarak göre yaptığı sırada Sovyet Anayasası’na “bağlı kalan” polis memurlarının eylemlerinin örgütleyicilerinden olur. 1991’de SSCB’den tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Litvanya’nun kurucu hükümetini devirme operasyonuna katılan Vladimir Yuriyeviç, buradan Moldova’ya geçerek, Eylül 1991’de Traspol etrafındaki Rus bölgesinin Kşinyov yönetiminden ayrılması hareketinde aktif rol alır. Kısa süreli iç savaştan sonra oluşturulan Rus özerk bölgesinin (Pridinyestrovye) devlet güvenlik bakanı görevine getirilen Antyufeyev aralıksız tam 20 yıl bu konumda kalacaktır. 2012 yılından itibaren bir süre Moskova’da kalarak, kendi deyimiyle ‘Güney Osetya, Abhazya ve Kırım’ın güvenliği için yapılan çalışmalar’a katılır. Moskova’da kendisiyle buluşan Aleksandr Boroday, Vladimir Yuriyeviç’i, yeni cumhuriyetin iç içleri ve adalet bakanlıkları görevlerini yürütmesi için Donetsk Halk Cumhuriyeti’ne davet eder. Temmuz’da Donbas bölgesine geçen Antyufeyev Başbakan yardımcılığına getirilir.