16 Mart 2020 19:29

ABD’de koronavirüs salgını: Sosyal güvenlik sistemi ifşa oldu

Dünya "devi" ABD, koronavirüs salgınıyla baş etmenin yollarını arıyor. Ülkede sağlık sigortasından faydalanmak için tam zamanlı bir işte çalışmak zorunlu. Sağlık güvencesi olmayan kişiler endişeli.

Fotoğraf: AA

Paylaş

Ekim KILIÇ
New York

Koronavirüs salgınına hazırlıksız yakalanan birçok Batı ülkesinin başını ABD çekiyor. Acilen alınması gereken önlemlerdeki fiyaskodan tutunda Demokrat Partilisinden, Cumhuriyetçisine bütün sermaye partilerini şaşkına çeviren salgın, ABD’de binleri bulan vakalarla karşımızda. Bu nedenle namıdiğer gelişmiş Batının en etkin ülkesi ABD’de durumun büyük trajedilere yol açması bekleniyor. ABD Hastalık Kontrol Merkezi’nin (CDC) yayımladığı raporda en kötü senaryo olarak adlandırılan kısımda 214 milyon insanın koronavirüs salgınından etkileneceği 1.7 milyon insanın da hayatını kaybedeceği basına yansıdı. Koronavirüs, ülkenin birçok alandaki sorunlarını şimdiden gün yüzüne çıkarıyor.

SAĞLIK SİSTEMİ BANKALARIN ELİNDE

ABD’nin bir gündemi kasım ayında nihayete erecek Başkanlık Seçimleri. Demokrat Partili aday adaylarından Bernie Sanders’in sık sık gündeme getirdiği halk sağlığını temel alan “Herkese Sağlık Hakkı” (Medicareforall) projesinin önemi koronavirüs gündemiyle daha da ortaya çıktı.

ABD’de sağlık sistemi şirketlerin insafına terk edilmiş durumda. Özellikle 1940’larda sağlık sigortasının tam zamanlı bir ücretli işte çalışmaya bağlı kılınması, bugünkü durumun zeminini oluşturdu. Patronlar bundan da kaçmanın bir yolunu buldular. Şu an New York’ta 800 bin civarında “serbest sözleşme” ile çalışan insan var. Sözleşmeye göre yaptığın işin karakteri geçici ve kısıtlı bir zamanda olduğu için işveren kişinin sağlık sigortasını yapmak zorunda değil. Kişi 32-33 saat sınırında ve üzerinde çalışıyorsa tam zamanlı sayılıyor. Bu yüzden patronlar, işsizlik korkuluğunun da bilincinde olarak, esnek çalıştırmaya hiç çekinmeden zorlayabiliyor.

ÖNLEMLER YENİ YENİ ALINIYOR

Sorunlar bununla da sınırlı değil. New York Belediye Başkanı Bill DeBlasio, geçtiğimiz cumartesi günü MSNBC’de katıldığı bir programda ilk ve ortaöğretim kurumlarının kapatılmayacağını söyledi. Buna tepki gösteren öğretmenler kitlesel olarak ücretli hastalık izni alacaklarını belirtti. Ertesi gün, New York Valisi Cuomo’nun yaptığı resmi açıklamaya göre kamu okulları en azından 20 Nisan’a kadar kapatıldı. Ayrıca restoranlar ve barlar da bu salıdan itibaren kapalı kalacak. Restoranlar bir tek siparişlere ve paket alımlara açık olacak.

EVSİZ ÖĞRENCİLER NE OLACAK?

ABD’de yüksek, orta ve ilk kademelerde eğitim veren okulların kapatılmasında tereddüt edilmesini olağan görenler de var. Geçtiğimiz yıl yayımlanan bir raporla, New York Şehir Üniversiteleri’nden öğrencilerin azımsanmayacak derecede bir kısmının en azından bir süreliğine evsizlik yaşadığı ortaya çıkmıştı. Bu durum sadece New York eyaletiyle sınırlı değil. Derslerin internet ortamında sürdüreceğini ilan eden onlarca üniversitede tek yaşam olanağı kampüste kalmak olan yüzlerce mağdur öğrenci var. İlk ve orta kademeli okulların kapatılmasında kararsızlık yaşanmasında sorunun bu boyutu medyada tartışılırken, kamuoyunda tepkiyle karşılandı.

Virüsün etkisi bununla sınırlı değil. Çinlilere yönelik ırkçılık, geçtiğimiz şubat ayından bu yana görünür boyutta.

Koronavirüs-ABD

ABD, NASIL GEÇ KALDI?

ABD’de uzmanlar ise dışarı çıkmama ve sosyal izolasyon yapın çağrıları yapıyor. Öte yandan koronavirüsün ülkeye gelmesi yeni değil. Trump, son olarak ulusal acil durum ilan ederek ciddi olduklarını göstermek istese de durumun bambaşka bir yüzü var. Irvine Kaliforniya Üniversitesi’nde yüksek doktora araştırma görevlisi Seyda İpek’in sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar, ABD’deki ihmaller zincirini gözler önüne serdi:

Seyda İpek’in paylaşımlarından anlaşıldığı üzere zenginlere vergi indirimi yapmak isteyen Trump hükümeti 2018’de Sağlık Bakanlığı bünyesinde Salgın Hastalıklar Birimi’ni tasarruf gerekçesiyle kapatıyor. Ocak ayında Çin koronavirüs gen dizilimini çıkarır çıkarmaz ABD’nin Hastalık Kontrol merkezi (CDC) kendi testlerini hazırlıyor. Ancak ilk test kitleri hatalı çıkmasına rağmen bu sorunun üzerine gerektiği gibi gidilmiyor. Sonradan pozitif çıkan birçok hasta ilk başta bu testlerde negatif çıkıyor. Ocak ayının başında ABD batı yakası eyaleti Washington’ın Seattle kentine ilk hastanın geldiği biliniyor. Seattle Grip Araştırması’nda çalışan Doktor Helen Chu elinde var olan 10 bine yakın grip semptomu hastalardan topladığı örnekleri denemek istemesine rağmen CDC test kurallarına uymadığı için izin verilmiyor. Bunun üzerine örnekleri gizlice deneyen Chu gizlice testler yaparak poizitif sonuçlar elde ediyor. Yani koronavirüs haftalardır ABD topraklarında Seattle’da dolaşıyordu.

Dahası Politico’nun haberine göre Sağlık Bakanlığı 23 Şubat’ta acil durum fon paketi açıklamaya hazırlanırken sigorta şirketlerinin bakanlığın haberi olmadan internet servisini test etmeleri üzerine bakanlığın e-posta sistemi çöküyor. Ve açıklamada geç kalınıyor.

ÜCRETLİ İZİN HAKKI VERİLMİYOR

Öte yandan ABD’li emekçilerin büyük bir kısmına ücretli izin tanınmadığı gibi çalıştırılmaya devam ediliyorlar. Fiat Chrysler Kokoma, Indiana merkezinde bir işçi koronavirüs pozitif çıkmasına rağmen üretim devam ediliyor. Şirketin Kokoma’daki umursamaz tavırlarına tepki duyan işçiler geçtiğimiz perşembe günü Kanada Windsor merkezinde iş bıraktılar. Birleşik Otomobil İşçileri Sendikası (UAW) ise Detroit’li Ford, General Motors ve Fiat Chrysler otomobil devleriyle ücretli hastalık izni üzerine pazarlık yapıyor.