04 Ekim 2019 06:52

İHD'den yargı reformu raporu: TCK, TMK, CMK ve İnfaz Kanunu’nda iyileştirme gerekiyor

İnsan Hakları Derneği (İHD) Hukuk Komisyonu, yargı reformu strateji belgesine ilişkin hazırladığı görüş ve öneri raporunu paylaştı.

Fotoğraf: Evrensel

Paylaş

İHD Hukuk Komisyonu yargı reformu strateji belgesine ilişkin görüş ve önerilerinin yer aldığı raporu açıkladı. Ceza kanununda köklü değişiklikler yapılması gerektiği vurgulanan raporda başta ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik yasalarda değişiklik yapılması, TCK, TMK, CMK, İnfaz Kanunu gibi temel kanunlarda yapılacak iyileştirmeler ile sürecin hazırlanması, infaz kanununda esaslı değişiklikler yapılması istendi.

Yargı Reformu Paketinin Türkiye’de yargı alanında sorun olduğunun kabul edilmesi açısından kayda değer bir gelişme olduğu belirtilen raporda, ancak “reform” yapmak için gerekli değişikliklere değinilmediği ifade edildi. Türkiye’de tutuklu ve hükümlü sayısının 300 bine yaklaştığı kaydedilen raporda, sayının 220 bin civarında olan mevcut kapasitenin oldukça üzerinde olduğu belirtildi. Raporda, denetimli serbestlik adı altında cezalarının son 2 yılı kalanlardan tahliye edilip infazları henüz tamamlanmamış 250 bin ile 300 bin arasında kişi olduğu, soruşturma ve kovuşturma aşamasında tutuklanmayıp adli kontrol tedbiri uygulanan 450 bin civarında kişi olduğu kaydedildi.

"OHAL KHK’LERİ GERİ ALINMALI"

Türkiye’de yaşanan adalet krizinin çözümünün ceza mevzuatında köklü değişiklikler yapılmasıyla mümkün olacağı vurgulanan raporda, bu değişikliklerin Türkiye’nin tarafı olduğu uluslararası sözleşmeler, AİHM kararları ve içtihadı, evrensel insan hakları değerleri ile uyumlu olması gerektiği vurgulandı. Türkiye’nin iki yıl boyunca OHAL rejimi altında yönetildiği süreçte 32 OHAL KHK’sinin yasalaştığı ve binlerce kanun maddesinde değişiklik yapıldığı kaydedilen raporda, bu süreçte başta cezasızlık olmak üzere hak ve özgürlükleri sınırlayan KHK’lerin geri alınması gerektiği vurgulandı. Raporda OHAL sonrası yürürlüğe giren 7145 sayılı kanunla OHAL’i kalıcı hale getiren düzenlemelerin de geri alınması istendi.

"YENİ BİR ANAYASA ŞART"

Raporda, Venedik Komisyonu raporunun anayasa değişikliğinin Türkiye’ye dikta rejimine dönüşmesinin engellenmesi için gereken denge ve denetleme mekanizmalarından yoksun bir başkanlık rejimi getirdiğini tespitine yer verildi. Raporda, kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı, insan haklarına dayanan ve her türlü azınlık haklarını güvence altına alacak yeni bir Anayasa yapılmasının zorunluluğu vurgulanarak, bağımsız yargı için cumhurbaşkanının ekonomik, sosyal, kültürel haklarda kararname ile düzenleme yapma yetkisinin kaldırılması gerektiği belirtildi.

"BARIŞ POLİTİKALARINA İHTİYAÇ VAR"

Raporda, Türkiye’nin demokratikleşebilmesi ve insan hakları sorunlarını en aza indirebilmesinin yolunun devam eden çatışmalı süreci durdurması ve barışçıl, diyalog yolu ile çözecek yeni politikalardan geçtiği ifade edildi. Raporda, Adalet Bakanlığı’nın yargı reformu ile ilgili hazırlayacağı kanun teklifi paketlerinin hazırlık sürecinde etkili diyalog yolarının kullanması gerektiği de vurgulandı.

YAPILMASI GEREKEN YASAL DEĞİŞİKLİKLER

OHAL KHK’leri ile yapılan düzenlemelerin geri alınması, iltisak, irtibat gibi sübjektif kavramların kaldırılması gerektiği vurgulanan raporda, infaz kanunundaki ve denetimli serbestlikten yararlanmanın önündeki ayrımcılığın ortadan kaldırılması, hasta mahpusların salıverilmesi önündeki engellerin kaldırılması ve ağırlaştırılmış müebbet cezasının ölünceye kadar infazından vazgeçilerek, mahpusun yaşını gözetecek şekilde şartlı salıverme süresinin mutlaka belirlenmesi gerektiği ifade edildi.

Raporda somut olarak yapılması gereken diğer yasal değişiklikler şöyle:

TCK’deki terör tanımı Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere uygun hâle getirilmeli, mevcut TMK bütünüyle kaldırılmalı,
TCK 220 ve 314. Maddeler Venedik Komisyonu’nun görüşü ve AİHM kararları uyarınca yeniden düzenlenmeli, şiddete başvurmayanlar cezalandırılmamalı
Mevzuattaki ifade ve örgütlenme özgürlükleri ile siyaset yapma, toplantı ve gösteri özgürlüğü önündeki engeller kaldırılmalı,
Özel yetkili ve görevli ağır ceza mahkemeleri ve savcılıkları kapatılmalıdır. Sulh Ceza Hâkimlikleri yeniden düzenlemeler yapılmalı,
CMK 100/3. Maddedeki katalog suçlar ile suçlanma halinde kolay tutuklamayı sağlayan hüküm kaldırılmalı, adil yargılanma hakkı önündeki engelleyici CMK düzenlemeleri kaldırılmalı. (Ankara/EVRENSEL)