02 Ağustos 2007 00:00
?lerlemenin K?sa Tarihi
Versus Yay?nlar??n?n yeni kitab? ?lerlemenin K?sa Tarihi, Yazar Ronald Wright??n neredeyse mizahi bir ?yk? tad?yla sundu?u bir ba?yap?t olmas? ile di?er pop?ler bilim kitaplar? aras?nda ?ne ??k?yor.
Versus Yay?nlar??n?n yeni kitab? ?lerlemenin K?sa Tarihi, Yazar Ronald Wright??n neredeyse mizahi bir ?yk? tad?yla sundu?u bir ba?yap?t olmas? ile di?er pop?ler bilim kitaplar? aras?nda ?ne ??k?yor. Ronald Wright, ??lerlemenin K?sa Tarihi?nde mevcut uygarl???m?z?n k?kenlerini incelemekle kalm?yor, ya?anm?? di?er uygarl?k projelerinin, ?rne?in S?merlerin, Mayalar?n, Mezopotamya uygarl?klar?n?n, Roma, M?s?r ve ?in medeniyetlerinin ??k??? ?zerinde duruyor ve ?zellikle ayd?nlanma d?neminden bu yana tart???lmaz kabul edilen ?ilerleme? mitine y?nelik sistemli bir ele?tiri getiriyor. Ayd?nlanman?n neredeyse m?cadele etti?i dinsel d?nya g?r???n?n bir par?as? haline geldi?ini s?yleyen yazar, metnin bir b?l?m?nde ??lerlemeye olan inanc?m?z bir ?e?it ideolojiye d?n??m?? durumda. Bu ideolojinin, aynen ilerlemenin ?stesinden geldi?i kimi dinlerde oldu?u gibi, d?nyevi bir din olarak kendi kusurlar?yla ilgili g?zleri k?rd?r? diyerek ayd?nlanma d???ncesinin ?zg?rl?k?? ve radikal do?as?ndan ne oranda uzakla?t???n? da s?yl?yor.
Wright??n kitab?n? di?er bilimsel eserlerden ay?ran temel nokta, mevcut uygarl??? ele?tirirken, ayn? zamanda uygarl???n bu ve ?nceki bi?imlerini yaratan ??a?da?? insan?n farkl? alternatifler aras?nda neden bug?n egemen olan bi?imi se?ti?ini tarafs?z bi?imde ortaya koymas?d?r. Yayg?n ?ilerlemenin? kendine i?sel olan bir k?t?l?k bar?nd?rma potansiyeline sahip oldu?unu s?yl?yor ve s?z edildi?i ve hatta tart??mas?z kabul edilen ?olumlu? ?zelliklerini ??lle?en topraklar, yok edilen ormanlar, n?kleer silahlar vb. ile kar??la?t?rarak ilerlemeyi temel alan toplumlar?n yahut medeniyetlerin ?neden? y?k?ld?klar?n? sorgulamaya ?abal?yor.
Yazar, ??lerlemenin K?sa Tarihi?nde okumay? zorla?t?racak sofistike ile bir tart??maya girmekten ka??nmakla birlikte, bu kitab?n ard?nda derin bir felsefi arka plan?n olmad??? anlam?na da gelmiyor. Aksine Ronald Wright, klasik ayd?nlanmac? felsefeyi ele?tirmekten ka??nmazken, ard?nda ?zellikle ?ilerlemeyi? bir sorun, bir ??kmaz olarak g?ren gelenekselli?i temel alan, ama art?k evrensel hale gelen farkl? bir d???nce sistemati?i oldu?unu belirtmekten de ka??nm?yor. Ama t?m bunlardan daha ?nemli olmak kayd?yla ??lerlemenin K?sa Tarihi?, mevcut uygarl???n ve onun yaratt??? ili?kiler a?? ve do?al tahribat?n ele?tirisi olmaktan ?ok, insanl?k ser?veninin seyri ?zerine okunmas? zorunlu bir do?al tarih kitab? olarak da ?ne ??k?yor. 170 sayfal?k k?sa say?labilecek kitab?nda yazar, evrim s?recimizin ba??ndan itibaren g?n?m?ze dek hemen hemen denemedi?imiz t?m medeniyet projelerinin hazin sonlar?n? tart??maya a?maya u?ra??yor. Bu y?zden ??lerlemenin K?sa Tarihi?, insano?lunun hem do?a ile hem de kendi do?as? ile ?at??man?n dinami?i olarak ortaya at?lm?? bulunan ?ilerleme? mitini, bir fasit daire olarak tarif etmeye ?al???yor.
?tesinde yazar, bu tarifi bi?imsel kriterleri a?arak ve ?imdiye dek bilimsel metinlerde g?rmeye al??mad???m?z bir ?slupla ve etik bir kayg?yla dile getiriyor:
?Roma Sirki, Aztek kurban t?renleri, Engizisyon ate?leri, Nazi ?l?m kamplar?; hepsi ileri derecede uygarla?m?? toplumlar?n ?r?n?yd?? ?lkel ?a?lardan bug?ne dek uygar insanlar daima, vah?i olarak adland?r?lanlardan daha iyi olduklar?na ve onlardan daha iyi davrand?klar?na inanm??lard?r. Ama uygarl?klara atfedilen ahlaki de?erler aldat?c?d?r. Bu de?erler genellikle daha g??s?z olan di?er toplumlara sald?rmak ve onlar ?st?nde h?kimiyet kurmak i?in kullan?l?r.?
Tar?k Ayg?n
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
