14 Eylül 2009 00:00
Tehlikeli alış veriş
GÜNÜN YAZILARI
Obama yönetimi, İran ile sınır komşusu tek NATO ülkesi Türkiyeye, 7.8 milyar dolarlık füze savar Patriot PAC-3 füze bataryaları ve aksamı satabileceği haberini değerlendiren uluslararası ilişkiler uzmanları, bu alış verişi birçok bakımdan eleştirdi.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. İlhan Uzgel, bu gelişmenin Obama yönetiminin geçmişteki güvenlik ilişkilerini devam ettirdiğini gösterdiğini dile getirirken, Eğer Türkiye bu silah alımını gerçekleştirirse, AKP Hükümeti, dış politikaya dair iddialarıyla çelişmiş olacak dedi. Doğu Konferansı Sözcüsü Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu ise, Dışişleri Bakanı Davutoğlunu bu konuda açıklama yapmaya çağırdı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. İlker Aktügün ise, bu gelişmenin ABDnin hem iç hem de dış politikasıyla ilgili olduğuna dikkati çekti.
UZGEL: ZAMANLAMA MANİDAR
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. İlhan Uzgel, İkiye ayırmak gerekir. Bir defa bunun Amerikan dış politikasıyla ilgili bir yanı var. Obama yönetimi değişim iddiasıyla iktidara geldi, ancak geçmişten kalan özellikle güvenlik alanındaki bazı politikaları devam ettirmek zorunda. Şu anki Savunma Bakanı, Bush döneminden kalan bir isim dedi.
Uzgel, ABD sisteminin kritik konularda bazı dengeleri olduğunu, Ortadoğuyu da bu kapsamda değerlendirmek gerektiğini belirterek şöyle devam etti; İran sorunu Bush döneminde çözülemedi. Hatta geriye gidildi. Şimdi Obama yönetimi de İranın tehdit olarak varlığını sürdürmeye çalıştığını göstermeye çalışıyor. Prof. Dr. İlhan Uzgel, konunun Türkiye ile ilgili boyutunu değerlendirirken de, AKP yönetiminin geçmişin çatışmacı tutumunu terk ederek, komşularla sıfır sorun esasına dayalı bir dış politikayı benimsediğini söylediğini hatırlatarak, Bu gelişme, neredeyse 2002den bu yana devam eden Türk dış politikasının ana ilkelerinin alt edildiğini, bir hayal dünyasında yaşandığını gösterir dedi.
Uzgel, bu haberin Hürriyet gazetesinde, Türkiye Dışişleri Bakanı Davutoğlunun Tahranı ziyaretinden hemen bir gün sonra manşete taşınmış olmasının da manidar bir gelişme olduğuna dikkat çekti.
Uzgel, eğer bu silah alımı gerçekleşirse AKP yönetiminin de, silahlanma konusunda kendisinden önceki yönetimlerle aynı çizgiyi izlediğini söylemenin mümkün olacağını dile getirirdi. Uzgel, AKPnin bu tür gelişmelerin fazla dışa vurmamasını tercih ettiğini belirterek, AKP bu ilişkiyi düşük profilli götürmeye çalışıyor yorumunu yaptı.
BEKAROĞLU: İLGİNÇ BİR GELİŞME
Doğru Konferansı Sözcüsü Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu ise, ABDnin İranı bahane ederek, bölgeye savunma sistemleri yerleştirmek gibi bir çalışmasının öteden beri var olduğunu hatırlatarak, Türkiyenin bu şekilde gündeme gelmesi ilginç dedi.
Türkiyenin ilk kez İrana karşı bu kadar büyük bir bütçe ayırarak bir savunma girişiminde bulunmuş olduğuna dikkati çeken Bekaroğlu, şöyle devam etti: Bu çok enteresan bir gelişmedir. Bugüne kadar söylenenlerin ötesinde geçiyor. Fiilen Türkiye ile İran karşı karşıya gelir. İddia edilenin aksine, aslında bu Türkiye ve bölgenin güvenliği için risktir. Türkiyenin komşularıyla sıfır sorun politikasına uymayacak bir şey. Sıfır sorun olan bir komşuya yönelik tarihin en büyük silah alımını yapıyorsan gülerler adama.
Bu gelişmenin ABDnin kendi politikalarıyla uyumlu olduğuna da vurgu yapan Bekaroğlu, ABD, bölgede komşulardan söz ederken, Ermenistan, Yunanistan, Suriye ve Irakı kast ediyor. İran başka bir yere konuyor. ABD İrana karşı Sunni Hilali, Ilımlı İslam gibi bir cephe oluşturuyor. ABD açısından sıfır sorun bu cephenin tahkim edilmesi anlamına geliyor.
Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu, böyle bir silah alımının söylentisi karşısında bile Başbakanın ve Dışişleri Bakanının çıkıp açıklama yapması gerektiğini söyledi. Bekaroğlu, Eğer, komşularla sıfır sorun politikasında samimilerse Dışişleri Bakanı Davutoğlu çıkıp açıklama yapmalı bu konuda dedi.
AKTÜGÜN: RUSYAYA KARŞI DA GÖZDAĞI
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. İlker Aktügün ise, konuyu şöyle değerlendirdi: Haberin birkaç önemli noktası var. Her şeyden önce sekiz milyar dolarlık (yaklaşık 12 milyar TL) bu silah satışı gerçekleşirse iki ülke arasındaki tarihin en büyük silah satışlarından birisi olacak. Bu büyük satışın kuşkusuz bölgede oluşturulmak istenen yeni uluslararası dengelerle önemli bir ilişkisi var. Pentagonun silah satışı için Kongreden onay isterken Bölgede barış ve istikrarın devamı için ABDnin ortağı olan Türkiyenin etkili bir savunma kapasitesine ulaşması ve bölgede askeri bir denge oluşturulmasını gerekçe olarak sunması oluşturulmak istenen bu yeni dengenin ipuçlarını da veriyor. ABD açısından bölgede yeni bir dengeye ihtiyaç duyulmasında bir çok ayrıntının yanı sıra 3 temel gelişmeden söz edebiliriz: Obama hükümetinin kademeli olarak Iraktan çekilme hazırlığında bulunması, İranın geliştirmekte olduğu nükleer enerji programı ve Rusyanın Gürcistana müdahaleyle birlikte Kafkaslarda eski etkinliğine geri dönmesi. Bu üç önemli gelişme, Obamanın Türkiye ziyaretinde de bir çok kez vurguladığı gibi bölgedeki tek NATO ülkesi olan Türkiyenin ABD açısından önemini arttırıyordu. Dış politika açısından, bu büyüklükte bir füze savar sisteminin sadece İrana değil Rusyaya karşı da bir gözdağı olduğu açıktır.
ABD İÇ POLİTİKASIYLA DA İLGİLİ
Bu satışı sadece dış politika hedefleriyle değerlendirmenin yanlış olacağını dile getiren Aktügün, şöyle devam etti: Obamanın iktidara gelişi, Bush döneminde ABD yönetiminde etkin roller üstlenen petrol ve silah sermayesi temsilcilerinin büyük ölçüde yönetimden tasfiyesi anlamını da taşıyordu. ABDnin Iraktaki işgalinin sürmesini de destekleyen bu çevreler, Obamanın politikalarına karşı, Kongrede geniş bir muhalefeti harekete geçirmeye çalışıyorlar. ABD sağının Obamaya yönelik en sert muhalefeti hiç kuşkusuz geçtiğimiz günlerde gündeme gelen sağlık reformu projesi oldu. ABD sağı Obamanın sağlık reformu projesine karşı sokak etkinliklerini de harekete geçiren sert bir muhalefet yürüttü. Pentagonun Türkiyeye bu büyük silah satışı için Kongreden onay istemesinin, tam da Obamanın sağlık reformu için Kongreden işbirliği istediği güne denk gelmesi herhalde basit bir tesadüf ile açıklanamaz.
ABDdeki silah şirketleriyle bağlantılı çalışan Füze Savunma Destekleme İttifakı (MDAA) Lobisinin Başkanı Riki Ellisonun ABDnin Türkiyede dört ayrı üste füze kalkanı kurmak için çaba içinde olacağına inanıyorum açıklaması, Obama ile yıldızı bir türlü barışmayan güçlü silah sermayesinin bir pazarlık arayışı içinde olması olarak yorumlanabilir. Görünen o ki sağlık reformunda işbirliğine karşılık Obamanın öne sürdüğü kart sekiz milyar dolarlık bir füze savar ihalesi.
EN BÜYÜK FÜZE ALIMI HAZIRLIĞI
Obama yönetimi, İran ile sınır komşusu tek NATO ülkesi olan Türkiyeye, 7.8 milyar dolarlık (yaklaşık 12 milyar TL.) füze savar Patriot PAC-3 füze bataryaları ve aksamı satabileceğini açıkladı. Konuyla ilgili açıklamada, bu tarihi silah satışı için ABDnin ulusal çıkarları için elzemdir ifadeleri kullanıldı.
ABD Savunma Bakanlığı Pentagona bağlı olan Savunma Güvenlik ve İşbirliği Dairesi (DSCA), Türkiyeye, uzun menzilli hava savunma ve füze savar füze sistemleri satımı için Kongrenin iznine resmen başvurdu. ABDnin NATO ülkelerine yaptığı savunma satışlarında, DSCAnın başvurularına iki hafta içinde Kongrenin üst kanadı Senatodan itiraz gelmezse satış izni otomatik olarak verilmiş kabul ediliyor.
DSCA açıklamasında, potansiyel satışın, 13 ateşleme bataryası, 72 PAC-3 füzesi, çeşitli başka füze türleri ve ilgili diğer sistemleri içerdiği bilgisi yer aldı.
ABDNİN ÇIKARI İÇİN ELZEM
Açıklamada, Türkiye, bölgede ABDnin barış ve istikrarı sağlamada ortağıdır. Bölgede kabul edilebilir bir askeri denge sağlamaya katkı çerçevesinde NATO müttefikimize, güçlü, kendini savunma kapasitesine sahip olmada yardım sağlamak ABDnin ulusal çıkarı için elzemdir. Bu önerilen satış da bahsedilen bu amaçlarla tutarlıdır denildi. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, yapmayı planladığı bütün yabancı askeri satışlarını, kanunlar gereği Amerikan Kongresine bildiriyor.
(İstanbul/EVRENSEL)
Fatih Polat
Evrensel'i Takip Et