Terzi Fikri derler benim adıma

Aynalı Martin Yaptırdım Da (Narinim) Kendi Neslime.

Hekim Oğlu Derler Bir Küçük Uşak,
Bir Omuzdan Bir Omuza (Narinim) On Arma Fişek.

Konaklar Yaptırdım Mermer Direkli,
Hekimoğlu Dediğin De (Narinim) Aslan Yürekli.

Konaklar Yaptırdım Döşetemedim,
Ünye Fatsa Bir Oldu Da(Narinim) Baş Edemedim.

Ünye Fatsa Arası Ordu’da Kuruldu,
Hekimoğlu Dediğin (Narinim) O Da Vuruldu.

Terzilik insanlığın en eski çağlarından bu yana kutsanmış bir meslektir. Çünkü o insanı giydirendir ve ona mistik bir güç atfedilmiştir. Lise yıllarında, Varlık Yayınlarından çıkan Orhan Hançerlioğlu’nun “Özgürlük Düşüncesi” beni diyalektik düşünceye yönelten kitaplardan biri olmuştu. Daha sonra Hançerlioğlu, “Düşünce Tarihi” başlığı altında onu “Mutluluk Düşüncesi” adlı kitabı ile birleştirmişti. Hançerlioğlu’nun edebiyatçılığından gelen akıcı dili, bizim kuşağın felsefeye yönelmesi ve sevmesinde etkili olan kaynaklardan biriydi.

Burada anlatılan Mısırlı Terzi İdris portresi beni büyülemişti.

İnsan bilincindeki diyalektik ona bağlanmıştı. O uzaya, yıldızlara, gökyüzüne ışığa da kafa yormuştu.
Mısır papirüsleri onu Hermes Tut diye anlatıyordu. Yunanlılar ise Hermes.  Yahudilere göre adı Honok’tu. Kur’an’a göre ise o, Adem ve oğlu Şit’ten sonraki, üçüncü peygamber İdris’ti.

Ahmet Cevdet, “Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa” (Peygamber Öyküleri ve Halife Tarihleri) adlı kitabında, “Kalemle yazı yazan ve elbise diken ilk insan odur. Ondan önce insanlar, hayvan derisi giyerlerdi. İdris göklerin, esrarını da çözmüştü. Sonunda Tanrı, onu diriyken göğe kaldırdı. Hazreti İdris göğe çekildikten sonra insanlar doğru yoldan ayrıldılar.”
Oldum olası terzi atölyeleri insanların buluşma ve söyleşme, fikir yürütme mekanları oldu.

Bu bakımdan, Türkiye’de terzi kökenli sosyalistlerin ve halk önderlerinin çıkması da şaşırtıcı değil.

12 Mart öncesinde Türkiye’de solun yükseldiği dönemde Doktor Hikmet Kıvılcımlı’nın görüşlerinden etkilenen bir bahriyeli genç sosyalist subaylar grubu vardı. Tabii 12 Mart darbesi ile bunların defteri alelacele dürüldü.

Bunların buluşup söyleşme mekanlarından biri de, Bayrampaşa’daki bir terzi dükkanı idi. Şimdi adını hatırlayamadığım terzi ustası da kendini Maltepe Askeri Tutukevinde bulmuştu. Usta, daha 1950’lerde Vatan Partisi içinde yer almış bir Yugoslav göçmeniydi.  Partizanlara destek vermiş, ama Tito, Stalin ile bozuşunca ve Enver Hoca, Stalin’den yana tavır alınca kabak Yugoslav Arnavutlarının başına patlamıştı. Emir Kusturika, harika filmi “Babam İş Gezisinde” adlı filminde bu dönemi çok iyi anlatır.

Her neyse, bizim terzi mahkemede iyi Türkçe bilmiyor ayağına yatmıştı, dükkana gelen herkes de ona diktirmek, onartmak için gelmişti.

Sıkıyönetim albayı hakim artık havlu atmış, “Bu da senin dükkana elbise diktirmeye gelmişti” diye sorar olmuştu.
Diyarbakır’ın ilk sosyalist Kürt belediye başkanı olan Mehdi Zana da bir terzi ustası idi. Geçenlerde Silvan çarşısındaki dükkanına gittiğimde, oranın hâlâ terzi dükkanı olduğunu ve hâlâ onun ütüsünün kullanıldığını görünce çok sevindim.
1970 yılında Diyarbakır’a ilk gittiğimde, Suriçinde bir pasajda yer alan, Mehdi Zana’nın ustası Niyazi Tatlıcı’yı ziyaret etmiştik. Onun sohbetine doyum olmazdı, hele ezbere okuduğu Ciğerhun şiirlerine. Ciğerhun’u Attila Tokatlı’nın MAY dergisine Fransızca üzerinden yaptığı çevirilerden tanımıştık 1968’de. Kürtçe tınıları ile dinlemek bambaşkaydı. Bir yıl sonra hepimiz 12 Mart zindanlarını boylayacaktık.

Bütün bunları bana hatırlatan, Sinan Semirbilek’in Terzi Fikri adlı yeni çıkan kitabı oldu. [Ozan Yayıncılık, Temmuz 2011, fotoğraflı 304 sayfa]. Kitabın alt başlığı ise, “İki Darbe Bir Yaşam”.  Kapakta yer verilen, Fatsa resimleri ve “Ben ne yaptıysam halkım için, halkımla birlikte yaptım” alıntısı da insanı etkiliyor ve alıp o günlere götürüyor.