Kıdem tazminatı operasyonu

AKP hükümeti, şimdi de kıdem tazminatlarını gaspa hazırlanıyor. İş Güvencesi Yasası'nı erteleyen yasanın veto edilmesi üzerine, yasayı aynen geri göndermeye hazırlanan hükümet, bir yandan da İş Yasası ve Kıdem Tazminatı Fonu Yasası'nı hızla çıkarma peşinde. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda son rötuşları yapılan Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Taslağı ile, işçi sınıfının yarım asırlık hakları gasp edilecek. Yürürlük ve yürütme ile 22 maddeden oluşan Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Taslağı, işçilerin işten çıkarılmalarına karşı bir güvence olan kıdem tazminatını yok edecek bir düzenleme. 1475 sayılı İş Yasası, 854 sayılı Deniz İş Yasası ile 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlar ile Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkındaki Yasa'ya tabi çalışanları kapsayan taslak, Kıdem Tazminatı Fonu kurulmasını öngörüyor. Eskiden beri çalışanlar hakkında, yasanın yürürlük tarihinden, yeni işe girenler için sözleşmelerinin başladığı tarihten itibaren fon hükümlerinin uygulanacağı vurgulanan taslakta, muğlâk ifadeler ile geriye dönük hakların da tehlikede olduğunun işaretleri yer alıyor. "Bu Kanun (Kıdem Tazminatı Fonu Kanunu), yürürlüğe girdiği tarihten önce işyerinde çalışmış veya halen çalışmakta olanların yürürlük tarihinden önceki sürelerine ait kıdem tazminatlarından 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14., 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun 20. ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun'un 6. maddelerindeki esaslara göre doğrudan işverenler sorumludur. Bu durumda olanlar ile yürürlük tarihinden sonra ilk defa veya yeniden iş sözleşmesi yapılarak çalıştırılanların yürürlük tarihinden sonraki çalışma süreleri için Kıdem Tazminatı Fonu Kanunu hükümleri uygulanır." ifadesinde, kazanılmış hakların hangi ücret üzerinden korunduğu belli değil. Yasanın yürürlük tarihindeki ücret mi, yoksa kişinin işyerinden ayrıldığı tarihteki son ücretinin mi esas alınacağı muğlâk olan madde metni, geriye dönük hak gasplarının da habercisi.

Patron ağırlıklı yönetim Fon Yönetim Kurulu, Çalışma Bakanlığı'nın önerisi ile üçlü kararname ile atanacak bir temsilci, en fazla işvereni temsil eden işveren konfederasyonundan iki, en fazla işçiyi temsil eden konfederasyondan bir üyeden oluşacak. Patronların ağırlıkta olacağı yönetim kuruluna ise atanan temsilci başkanlık edip, oybirliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılacak. "Özel hukuk hükümlerine tabi, mali ve idari yönden özerk, özel bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip bir kamu kuruluşu" olarak tanımlanan fonun denetimini, yürütmenin ağırlığındaki Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu yapacak. Fon, Sayıştay denetiminden kaçırıldığı gibi, Muhasebe-i Umumiye Kanunu kapsamı dışında.

10 yıl zorunluluğu Fona hak kazanabilmek için, işçinin ya ölmesi, yerine mirasçılarının yararlanması ya emekli olması ya da en az 10 yıl prim ödenmesi gerekiyor. Hem prime esas alınacak ücret konusunda, hem de tazminata hak kazanma konusunda var olan düzenlemenin oldukça gerisinde olan fona esas ücret, halen yürürlükteki gibi son ücret üzerinden değil, yıllık ortalama üzerinden hesap edilecek. Taslakta, "Bu kanuna göre, kıdem tazminatına hak kazanılan haller dışında, işçinin fon ile ilişkisinin sona ermesi halinde o ana kadar işverenden kesilen Kıdem Tazminatı Fonu primleri iade edilmez" hükmü her ne kadar işveren kesintilerinin geri verilmeyeceğini öngörmekle birlikte, aslında işçinin hak gaspının işareti. Taslağa göre, işçinin tazminata hak kazanabilmesi için en az 10 yıl prim ödenmesi gerekiyor. 9 yıl 11 ay prim ödeyen, ancak 10 yıl dolmadan işine son verilen işçinin hakkının ne olacağına ilişkin bir düzenleme olmadığı gibi, hakkının gaspının işaretleri taslakta yer alıyor. Mevcut düzenlemede, işçiler tazminat miktar ve sürelerini sözleşme ile artırabilirken, yeni düzenleme, "yasa hükümlerinin sözleşmeler ile hiçbir surette değiştirilemeyeceği, aksi halde sözleşme hükümlerinin geçersiz olduğu" hükmünü getirirken, sendikal örgütlenmeleri ve toplusözleşmeleri işlevsizleştirmeyi amaçlıyor.