27 Mayıs 2021 00:12

İnsan hakları ve yoksulluk

Fotoğraf kaynağı: DHA

Paylaş

Hüsnü Öndül

Tüm yazıları

Derin Yoksulluk Ağı, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından hazırlanan Derin Yoksulluk ve İnsan Hakları Kılavuz İlkeleri’ni Türkçeye çevirdi ve yayımladı. İnsan Hakları Derneği de Derin Yoksulluk Ağı’nın bu çok değerli çalışmasına İHD web sitesinde yer verdi.

Derin Yoksulluk ve İnsan Hakları Kılavuz İlkeleri, İnsan Hakları Konseyi tarafından 21/11.2 sayılı ilke kararıyla 27 Eylül 2012 tarihinde oy birliğiyle kabul edilmiştir. Türkçe çeviri 35 sayfadır. Belge, önsöz dahil 9 bölümden oluşmaktadır. Bölüm başlıkları, “Önsöz, amaçlar, temel ilkeler, uygulama gereklilikleri, özel haklar, uluslararası yardım ve iş birliği yükümlülükleri, işletmeler dahil olmak üzere devlet dışı aktörlerin rolü, uygulama ve izleme, yorumlama” şeklindedir.

Ön sözde (2 ve 3. paragraf) yoksulluğun ve derin yoksulluğun tarifi için, BM Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesine başvurulur. 2. paragraf şöyledir:

“Yoksulluk yalnızca ekonomik bir sorun değil, daha ziyade hem gelir eksikliğini hem de onur içinde yaşayabilmek için gereken temel imkanlardan yoksunluğu içeren çok boyutlu bir olgudur. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi 2001 yılında, yoksulluğun ‘Bireylerin, yeterli bir yaşam standardına ve diğer medeni, kültürel, ekonomik, siyasi ve sosyal haklara sahip olmak için gerekli olan kaynaklardan, becerilerden, seçme haklarından, güvenlikten ve güçten sürekli veya kronik olarak yoksun bırakılmasıyla ortaya çıkan bir insanlık hali’ olduğunu belirtmiştir (E/C.12/2001/10, para. 8). Derin yoksulluk ise “Gelir yoksulluğu, insani gelişim yoksulluğu ve toplumdan dışlanma unsurlarının bir arada görülmesi” olarak tanımlanmıştır (A/HRC/7/15, paragraf 13); bu koşullar altında, uzun süreli temel güvenlik yoksunluğu, insanların hayatlarının birçok alanını aynı anda etkilemekte ve haklarını öngörülebilir gelecekte geri kazanma imkanlarını ciddi ölçüde tehlikeye atmaktadır (bkz. E/CN.4/ Sub. 2/1996/13).

3. paragraftaki değerlendirme de şöyledir: “Yoksulluk, başlı başına acil bir insan hakları sorunudur. İnsan hakları ihlallerinin hem nedeni hem de sonucudur ve başka ihlallere de yol açan bir koşuldur. Derin yoksulluk yalnızca medeni, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel hakların pek çok kez ihlal edilmesiyle değil, aynı zamanda yoksulluk içinde yaşayan insanların genellikle onurlarından ve eşitliklerinden düzenli olarak yoksun kalmasıyla ortaya çıkar.”

“Özel haklar” bölümünde de şu haklarla ilgili değerlendirmeler yer alır:

“Yaşam hakkı ve kişi dokunulmazlığı, özgürlük ve güvenlik hakkı, kanun önünde eşit korunma, adalete erişim ve etkili başvuru hakkı, kanun önünde kişi olarak tanınma hakkı, özel hayatın gizliliği ve evin ve ailenin korunması hakkı, yeterli yaşam standardı hakkı, yeterli gıda ve beslenme hakkı, su ve sanitasyon hakkı, yeterli konut, mülkiyet güvencesi ve zorla tahliyenin yasaklanması hakkı, ulaşılabilir en yüksek beden ve ruh sağlığı standardı hakkı, çalışma hakkı ve çalışma hayatına ilişkin haklar, sosyal güvenlik hakkı, eğitim hakkı, kültürel hayata katılma ve bilimsel ilerlemenin ve uygulamalarının faydalarından yararlanma hakları…”

İnsan haklarını kazanma, kullanma, koruma ve geliştirme mücadelesi, her yerde, hayatın her alanında devam ediyor…

YAZARIN DİĞER YAZILARI