Greenpeace’in ‘Kisir’ döngüsü

Greenpeace’in Söke’nin Kisir köyünde haziran 2017 tarihinde yaptığı ölçümlere dair raporunu geçtiğimiz günlerde haberleştirmiştik. (1) Haberde, Kisir köyünün içme sularında ve 40-50 yıl önce yapılan uranyum sondaj alanlarında yüksek oranda radyoaktivite tespit eden Greenpeace’in ölçüm sonuçlarının köyün adının neden “kanser köy”e çıktığını ortaya koyduğunu dile getirmiştik. Kisir köyünden iki radyasyon uzmanının aldığı numunelerin Fransa’daki bilimsel bir laboratuvarda (Radyoaktivite Üzerine Bağımsız Araştırma ve Bilgi Alma Komisyonu/CRIIRAD) tahlil edilmesi sonrası içme sularında radon 222 gazının 24 kat, sondaj alanındaki radyasyon oranının da 35-40 kat izin verilen limitlerden fazla olduğu ortaya konmuştu.

Haberde, Greenpeace’nin haziran 2017 tarihinde yapıp, eylül 2017 tarihinde bastırdığı bu raporu neden aradan aylar geçmiş olmasına rağmen ortaya çıkarmadığı, kamuoyuna açıklamadığını da sormuştuk. Ayrıca başka bir yazıda da bu raporu elde etmek için yaptığımız girişimlerden bahsetmiş (2), Greenpeace’e açıklamayacakları bir araştırmayı neden yaptıklarını sormuştuk. Bu sorulara yazıyı yazdığım güne kadar Greenpeace’den bir açıklama gelmiş değil.

Yalnız ilginç bir şekilde birkaç gün önce Greenpeace’in “Kisir Köyü Radyasyon Ölçümü” adlı bir açıklaması ortaya çıktı. ‘Ortaya çıktı’ diyorum, Greenpeace’in Kisir ölçümlerinden raporun haberini yaptığım tarihe kadar, defalarca internet ortamında yaptığım aramaların hiçbirisinde bu yazı ile karşılaşmadım. Hadi ben gözden kaçırdım diyelim, konuyu bilen, peşine düşen, arada bir internete girip ne olmuş diye bakan birçok ‘cevval’ gazeteci arkadaşın da mı gözünden kaçtı bu açıklama?

‘Bu işte bir gariplik var’ diye Greenpeace’nin açıklamasında adı geçen ve destek alındığı belirtilen Prof. Dr. Ali Osman Karababa’ya bu açıklamadan haberi olup olmadığını sordum, onun da haberi yoktu. 

Zaten, açıklamayı öyle bir yere koymuşlar ki özellikle görülmemesi istenmiş sanki. Normalde Greenpeace’in ana sayfadan büyük puntolarla duyurup basın kuruluşlarına basın bültenleri ile bildirmesi gereken bir açıklama, ana sayfadaki ‘haberler’ kısmına bile değil haberlerin altında yer alan ‘Mavi Gezegen’ adlı blog sayfasına konulup adeta gizlenmiş!

Greenpeace’in bu açıklamasında başka bir çelişkiye daha ulaştık. Açıklamada yazan tarih 05 Ocak 2018. Web sayfalarının belirli tarihlerdeki durumunu kaydeden archive.org  adlı siteden aldığımız 22 Ocak tarihli anlık görüntüde bu açıklamayı göremiyoruz (3). 5 Ocak tarihli açıklamanın bu görüntüde yer alması lazımdı oysa. 6 Şubat 2018 tarihli anlık görüntüde ise açıklama var bu sefer (4).

Araştırmayı biraz daha derinleştirdiğimizde 5 Ocak tarihli açıklamanın URL adresinde ise başka bir tarih var: ‘180202’ yani 2 Şubat 2018. Mavi Gezegen blogundaki diğer bir kaç habere baktığımızda URL’deki tarih ile yazının başındaki tarih ya aynı ya da sadece bir kaç gün farklı iken bizim araştırdığımız açıklamanın başında yazan tarih ile URL’deki tarihi arasında 1 ayı bulan bir fark dikkat çekiyor.

Tarihlerdeki çelişkiye bir bahane uydurulsa bile açıklamanın ziyaretçi trafiğinin en yoğun olduğu ‘haberler’ sekmesinde değil, onun altındaki “Mavi Gezegen” blog sayfasında paylaşılması önemli burada. Bu hiç kuşkusuz bir tercihi ifade ediyor. Greenpeace, Kisir’de ortaya çıkan ve archive.org kayıtları sayesinde 22 ocak ile 6 şubat arasında yayımlandığına emin olduğumuz bu raporun gündeme getirilmesini istememiş.

Ekim ayında Greenpeace iletişim adresinden Kisir raporuna dair bilgi istediğimde bu açıklamayı gönderseler bir anlamda rapora değil ama içeriğine dair bilgi edinmiş olacakken, Greenpeace “Kisirliler açıklasın” diye ciddiyetsiz bir yanıtla geri dönmüştü.

Açıklamanın tarihi konusundaki şaibeyi bir yana bıraksak bile açıklamanın görünür olmaması için ellerinden geleni yaptıklarını söylemek pekala mümkün. Kisir raporunu, içeriği ile ilgili haberi yapmış olmamıza rağmen hâlâ isteyen kurumlara, milletvekillerine ve gazetecilere vermiyorlar. 

“Kisir Köyü Radyasyon Ölçümü” haberinde dikkat çeken bir başka bölüm ise raporun gönderildiği kurumlar; “...Raporumuzu bastık ve bütün yetkili kurumlara (TAEK, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Aydın Valiliği, Aydın Halk Sağlığı Merkezi, Söke ve Aydın Belediyesi ve daha fazlası) raporun bir kopyasını gönderdik” diyorlar. Bu kurumlardan üç kez Bilgi Edinme Kanunu gereği raporu istediğimiz Aydın Büyükşehir Belediyesi hâlâ ‘Rapor bizde yok’ diyecek mi?

Bir başka soru; eylül ayında Kisir raporunu basmalarına rağmen bu açıklamayı neden 4 ay sonra yapma gereği duydukları? O zamanlar Greenpeace’de çalışan bir arkadaşım “senin ‘Kisir’de uranyum ölçümü raporu devlet sırrı gibi saklanıyor’ (5) yazından sonra bu açıklama kaleme alındı” dedi. Benim bu haberim Evrensel’de 12 Ocak 2018 günü çıktı. Oysa açıklamanın başında yazan tarih 5 Ocak 2018! Ya bu tarihlerde epey bir karışıklık var ya da...

TAEK’in Kisir köyü ile ilgili haberlerimizin ardından 2015 yılında köyde yaptığı ve 2017 yılında açıkladığı ölçüm sonuçları (6) ile Greenpeace’in raporundaki sonuçlar arasındaki büyük farkı da birilerinin açıklaması lazım. TAEK’in ‘normal’ bulduğu köyün musluklarından akan sularda ve sondaj alanlarında Greenpeace limitlerin onlarca kat üzerinde radon 222 ve radyasyon ölçtü! TAEK bu sonuçlara ne diyecek? Kim yalan söylüyor burada?

Greenpeace açıklamasında Aydın Valiliğinin kendilerine bir yazı göndererek “Raporu Aydın Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü, TAEK ve Aydın İl Sağlık Müdürlüğü yetkililerine gönderdiğine ve onlardan gerekli araştırmaları yapıp kendisine rapor etmelerini istediği” aktarılmış. Bu rapor Valiliğe geldi mi ve valilik gerekeni yaptı mı? Bu da bir başka yanıt bekleyen soru.

Son söz; bu dünyaca ünlü ‘çevre örgütü’ yaptıkları bir çalışmaya dair bu sorular karşısında neden iki satır açıklama yapma gereği duymaz? Neden suçüstü yakalanan şirketlerin ya da devlet kurumlarının hep yaptığı gibi bu soruları, eleştirileri sessizlikle geçiştirip, unutulmasını bekler?..

[1] https://www.evrensel.net/haber/365568/radon-oranlari-kanser-koyu-dogruladi

[2] https://www.evrensel.net/yazi/82638/greenpeacein-devlet-sirri-gibi-gizlenen-raporu

[3] https://web.archive.org/web/20180122020327/http://www.greenpeace.org:80/turkey/tr/news/blog/mavi-gezegen/

[4] https://web.archive.org/web/20180206161232/http://www.greenpeace.org:80/turkey/tr/news/blog/mavi-gezegen/

[5] https://www.evrensel.net/haber/343089/kisirde-uranyum-olcumu-raporu-devlet-sirri-gibi-saklaniyor

[6] http://www.taek.gov.tr/tr/egitim-arastirma/kurs-ve-sinav-programi/271-kurs-programi-basvuru.html