05 Mayıs 2014 06:37

Akdenizlilik

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Cengiz Bektaş

Tüm yazıları

Akdeniz, kuzey yarım kürenin insan yaşamına en uygun yöresidir.
Bir içdenizdir. Batı dillerinde “Orta Deniz” dir adı…

Halikarnas Balıkçısına göre, deniz de olsa, beş kıt’a dan sonra altıncı kıtadır.
İnsanlarının yaşamını Akdeniz’ in iklimi belirler.

Akdenizliler, genelde, bir yanına güneş düşen öteki yanı gölge avlularda yaşamayı severler.
Bu türlü evlerde açık, yarı açık, kapalı oylumlar dengesi vardır.
Bu, bahçeden ya da avludan “hayat”a (yarı açık bir oylum) oradan da odalara (kapalı oylum) geçiş demektir.

(Anladınız değil mi, geçmişten söz ediyorum. Bu günün apartmanlarında, gökdelenlerinde bu geçiş dengesini nerede bulacaksınız?)

Denizin kıyısında oturanlar yazın, sıcaktan, nemden, daha serin, daha kuru, daha esintili yükseklere, yaylalara göçerler.
Bilmeyenler bunu göçebelik sanırlar…
Oysa bu bütün Akdeniz kıyılarında böyledir.
Coğrafyasını seçmesini bilenler, onun içinde bile, yaşama koşullarına, sağlığa en uygun yeri ararlar.

Böyle bir ortamda buluşmalar, karşılaşmalar çoğalır. İnsanın insanla birlikteliği artar. Akdeniz’ in insanı bu yolla daha insancıllaşır…

Akdeniz, belki de bu nedenlerle, gelip geçmiş üç büyük uygarlığın yeridir.

Avusturya’ lı araştırmacı yazar Helmut Uhlig’ in söylediği gibi, Avrupa’ nın anası Anadolu’ dur.

Homer de, Safo da, Ovidius da, Servantes de, Nazım da, Alberti de, Ritsos da, Ungaretti de, Unomuno’ da daha başkaları da bu iklimin yaratıcılarıdır.

Ginelemekten çekinmeden neden yazdım bunları?

Bu gün bir Mayıs… Ben bunları yazıyorum… Söyleyin ne yazayım?
Kahrımdan…
Kahrımdan yazıyorum, kimilerine anımsatmak için…
Akdenizliyiz biz… İnsancılız… Yaşamayı seviyoruz…
Nedeni ne olursa olsun, insana bizim vermediğimiz yaşamını almak inancımıza uymaz.
Kıyamayız canlara…

Yarın iki mayıs… Bana Akdenizli mimar olarak Uluslararası Mimar Sinan Ödülü verecekler.
Ben bu ödülü bu günden işçi, emekçi sınıfına adıyorum.