Kıymeti bilinmeyen 20 duvar mozaiği
Bir zamanlar 4. Levent’in binaları çağdaş sanatımızın Bedri Rahmi Eyüboğlu’dan Ercüment Kalmık’a kadar 6 büyük temsilcisine ait dev mozaiklerle süslüydü. Ama bu eserlerin kimi montalamanın altında kimi reklam tabelalarının kimi de klimaların altında unutuldu.
Nazife Yaşar
Emlak Kredi Bankası tarafından 1947-1957 yılları arasında 4. Levent’te, mimarları Kemal Ahmet Arû ve Rebiî Gorbon olan bir toplu konut projesi başlatıldı. Proje 100 hektarlık alanda 450 konuttan oluşu-yordu. Projeye bağlı olarak Konaklar Mahallesi’ndeki Akçam Caddesi ve bu caddeye bağlı sokaklarda bazı cephelerini süslemesi için birçok sanatçıya teklif götürüldü. Teklif götürülen sanatçılar ise dönemin usta isimleri olan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nurullah Berk, Ferruh Başağa, Sabri Berkel, Ercüment Kalmık ve Eren Eyüboğlu’ydu. Bu ustaların ellerinden çıkma 20 dev mozaik işlendi duvarlara. Cumhuriyet sonrası İstanbul’un kamusal alandaki ilk sanat örneklerini oluşturan bu mozaikler, Akçam Caddesi ve bu caddeye bağlı sokakları adeta açık hava müzesine dönüştürmüştü.
Bir zamanlar mimarının amacının sadece bina yapmak olmadığı, bir çevre yaratmak gibi bir hedefleri olduğunun kanıtları olan bu mozaikler ne yazık ki zamanla unutuldu. Unutulmakla kalmadı 20 eserin 7’si montalama altında kaldı; altısının üzeri tabela ve reklam panolarıyla kapatıldı; iki tanesinin ise baca, sundurma, klima ve ben-zeri unsurlarla tahrip edildi. Nurullah Berk’in yaptığı bir duvar mozaiğinin ise vitrin açma amacıyla yıkılarak yok edildiği saptandı. Sadece 4 mozaik iyi durumdaydı.
Beşiktaş Belediyesi, elli yılı aşkın süredir kimsenin araştırmadığı bu önemli eserleri gün ışığına çıkarmak için geçen yıl bir proje başlattı. Proje kapsamında mozaiklerin cephelerde algılanabilmesi için boya renklerinden, eserlerin rölövelerinın alınmasına, restorasyon projelerine kadar ayrıntılı bir çalışma yapıldı. Belediye, 2012 yılı sonunda yirmi mozaiğin tamamının koruma altına alınmasın sağladı. İstanbul III. Numaralı Koruma Bölge Kurulunun aldığı kararın ardından, mozaiklerin üzerini kapatan ekler söküldü. İlk olarak Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun reklam panosu altında kalan iki mozaiği; bir restoranın kış bahçesinin içinde kaybolmuş Ferruh Başağa’nın mozaiği ve Eren Eyüboğlu’nun yarısı tabela altında gizlenmiş mozaiği gün ışığına çıkarıldı. Sabri Berkel’in üç mozaiği ve Ercüment Kalmık’a ait bir mozaik daha gün ışığına çıkacak. Projenin hedefi yıl başında İstanbul’u ‘eski’ sokak müzesine kavuşturmak.
RÖLÖVE NEDİR?
Rölöve, bir yapının, kent dokusunun veya arkeolojik kalıntının yakından incelenmesi, belgelenmesi, mimarlık tarihi açısından değerlendirilmesi ve restorasyon projeleri hazırlanabilmesi için binanın iç ve dış mimarisine, özgün dekorasyonuna ve taşıyıcı sistemi ile yapı malzemelerine ait mevcut durumunun ölçekli çizimlerle anlatımıdır.
Tabelanın mozaiği kapatan bölümü kaldırıldı. (Eren Eyüboğlu)
Bedri Rahmi Eyüboğlu
Sabri Berkel
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Tehlike nedir?
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Özgürlükçü Anayasa
1 Mayıs ve sonrası
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
