İrden Lazuri Nena*

Adnan Avcı Bucaklişi

İlkokullarda Lazca ile mücadele kollarından Lazca seçmeli derse, köyünde Laz iken okula başladığında Türk olduğunu sanan çocuklara…
Lazca’nın seçmeli ders olarak orta okullarda seçilebileceğinden bahsetmeden önce bir asimilasyon panoraması gözümün önünde canlandı. Bunun yanında özveri ve kararlılıkla yürütülen bir kültür/kimlik mücadelesi de… Fıkralardan ibaret sanılan, Temel karakterine hapsedilen bir halkın dili okullarda öğretiliyor, ‘celeyirum, cideyirum’dan ibaret sanılan bu dil orta okullarda –seçmeli de olsa- yerini aldı.
Sistematik yok sayma politikalarının kaçınılmaz olarak azaldığı şu günlerde Lazca için çok önemli bir gelişme yaşandı. 5. ve 6. sınıflar “Yaşayan diller ve lehçeler seçmeli dersi” kapsamında Lazca dersini artık seçebiliyorlar. Laz Enstitüsü’nün öncülüğünde Boğaziçi Üniversitesi’nden hocaların da içinde bulunduğu komisyonun hazırladığı müfredat MEB Talim Terbiye Kurulu tarafından kabul edildi.

BEŞİNCİ SINIFTA LAZCA

Lazca seçmeli dersi tercih eden öğrencilerin sayısını kesin olarak bilemesek de yüzün üzerinde olduğu kesin. Şu anda 5 sınıfta Lazca okutuluyor. Bir çok haber sayfasında gördüğümüz üzere çocuklara Lazca öğretilmiyor, dersi tercih eden çocukların önemli bir bölümü zaten Lazca biliyor, okuma, yazma, dinleme ve konuşma düzeyleri geliştiriliyor. Yerel bürokrasinin direncine rağmen onlarca çocuk bu dersi seçti ve iki Laz kültür/kimlik mücadelesi emekçisi hocamız bu dersleri vermeye başladı. Ezberleri bozan bu gelişme Lazca için elbette yeterli değil ama çok önemli bir adım, sahiplenip daha ileriye taşınması gerektiğini düşünüyorum. Lazca seçmeli dersi Lazona’da (Doğu Karadeniz), özellikle Vitze (Fındıklı) ve Arkabi’de (Arhavi) günlük hayatın bir parçası haline geldi. Önümüzdeki eğitim-öğretim yılında diğer ilçelere de yayılacağını tahmin etmek güç değil.
Önümüzdeki eğitim-öğretim yılı için öğretmen yetiştirilmesi, ders içeriklerinin güçlendirilmesi, seçmeli dersin Lazların yoğun olarak yaşadığı diğer ilçelere yaygınlaştırılması gibi konularda Laz Enstitüsü ve Laz aktivistlerin çabaları sürüyor. Önümüzdeki en acil ihtiyaç Lazca dersi öğretmenlerinin yetiştirilmesi. Onlarca Laz genci buna aday…
Bunların yanında Lazca Boğaziçi Üniversitesi’nde 3 yıldır seçmeli ders, öğrenciler dört seviyede Lazca dersler almakla yetinmiyor, orta okullarda okutulmaya başlanan seçmeli Lazca ders müfredatının içeriğinin hazırlanmasından, Lazca kitapların yayına hazırlanmasına kadar bir çok konuda görev alıyor. Lazika Yayın Kollektifi, çocuk kitaplarından romanlara, şiir kitaplarından sözlük ve ders kitaplarına kadar bir çok alanda yirmi beşin üzerinde kitap yayınladı ve yayınlamaya devam ediyor. Ağani Muru3xi adında tamamı Lazca gazete yayın hayatına başladı. 17 Mayıs 2013’te Mehmet Bekaroğlu’nun başkanlığında Laz Enstitüsü kuruldu.

ATÖLYE BAŞLIYOR

Kumbara Sanat’ta da Lazca atölyeleri başlayacak. Yürütücüsü olduğum bu atölyede yeni başlayanlara Lazca öğretmenin yanında bir tarih, kültür aktarımı da söz konusu olacak. Lazca müzikten masallara, Lazona’da sosyal hayattan asimilasyona bir çok şeyin konuşulduğu bir atölye olacak.
Son 3-4 yılda yaşanan bu gelişmelerin 1990’ların başından beri yürütülen Laz kültür/kimlik mücadelesinin somut bir ürünü olduğunu biliyoruz. Bu gelişmelerde gençlerin özel bir önemi olduğunu düşünüyorum, gençler diline ve kültürüne sahip çıktıkça gençlik dinamizmi bir çok kişiyi Lazca için çalışma ve üretme konusunda motive etti diyebilirim.
*Büyüyor Lazca’nın Sesi