YKS tercih kılavuz gecikti, kontenjan düştü, tercih zorlaştı

İstanbul – Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), 2025 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (2025-YKS) sonuçları açıklandıktan tam 21 gün sonra programları ve kontenjan kılavuzunu yayımladı. Oldukça geç yayımlanan kılavuza tepkiler sürerken yayımlanan kılavuza son hali verilemediği için üstüne ‘Ön Bilgi Amaçlıdır’ notu düşüldü.

Adaylar kılavuzla birlikte bir sürprizle daha karşılaştı. Kılavuza göre lisans kontenjanları yüzde 9 oranında, ön lisans kontenjanlarında ise yüzde 25 oranında düşüş yaşandı. Üniversite adaylarının tercih süreci ise bugün başlayacak ve 13 Ağustos’ta sona erecek. Adaylar, tercihlerinde en az 1, en fazla 24 üniversite ve program seçebilecek.

184 bin kontenjan eksildi

2025 YKS kılavuzunda geçen yıla göre birçok bölümde kontenjanlar düştü. 2024’te 483 bin olan 4 yıllık bölümlerin kontenjanları 2025’te 438 bine düştü yani yüzde 9.4 oranında toplam 45 bin azaldı. 2 yıllık bölümlerin kontenjanlarındaki düşüş ise çok daha yüksek. 2 yıllıkların yüzde 25 yani kontenjanlarının 4’te 1’i düşürülmüş. Bu da yaklaşık 139 bin kontenjan eksikliğine işaret ediyor. Uzmanlar bu azalmanın sadece kontenjanı azalan bölümlerin başarı sıralamasını ve yüzdelik dilimini değil tüm bölümleri etkileyeceğine işaret ediyor.

Hukukta büyük düşüş

Kontenjanları düşen bölümlerden öne çıkanlar şunlar: “Hukuk, hemşirelik, diş hekimliği, psikoloji, eczacılık, mimarlık, elektrik-elektronik mühendisliği, okul öncesi öğretmenliği, veterinerlik ve ingilizce öğretmenliği.” Bu bölümlerin birçoğunun zaten kontenjanlarının çok olduğu, işsiz üreten işsiz yetiştiren diploma fabrikalarına dönüştükleri eleştirisi yapılıyordu. En yüksek düşüşlerden biri 4 bin azalmayla hukuk fakültesi kontenjanlarında oldu. Neredeyse her hukuk fakültesinin kontenjanı yarı yarıya düştü. Öte yandan tıp fakültelerinin kontenjanların düşmemesi ve kısmen de olsa artması dikkat çekti.

Mezuna kalanlara kötü sürpriz

Düşen kontenjanlar genel olarak başarı sıralamasının, yüzdelik dilimler arasındaki sıkışmanın artacağını gösteriyor. Özellikle geçen yıl mezuna kalıp bu yıl daha yüksek puan alarak daha iyi bir bölüm ve üniversiteye girmeyi planlayanlar, bu plansız kontenjan düşüşüyle adeta hayal kırıklığına uğradı, işleri daha da zorlaştı. Öte yandan azalan kontenjanların büyük bir kısmının devlet üniversitelerinde olduğu görüldü. ‘Her ile bir üniversite’ diyerek her yana fakülte açanların aniden kontenjanların neden düşürdüğü, planlarının ne olduğu ve bundan sonraki adımın ne olacağı konusunda sorular ise cevap bekliyor.

Öğretmenlikte de düşüş var

Kontenjanların azaltılmasından öğretmenlik bölümleri de payını aldı. Fen Bilgisi Öğretmenliği bin 301, Okul Öncesi Öğretmenliği 638, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık 383, Sınıf Öğretmenliği 331, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünün kontenjanı 320 azaltıldı.

Kılavuz ilk kez bu kadar gecikti

Öte yandan son beş yıldın en geç açıklanan kılavuzu hem adayları hem de öğrencileri tercihleri ve bölümleri konusunda yönlendirecek eğitimcileri zorlayacak. Kılavuz 2020 yılında sınav sonuçlarından 6 gün önce, 2021’de 12 gün önce, 2022’de 1 gün sonra, 2023 ve 2024’te aynı gün yayımlanan kılavuzun 2025’te 11 gün sonra açıklanması ve onun da tamamlanmamış olması tepkilere neden oldu.

"Tercih süreci daha stresli olacak"

Eğitim Sen Yükseköğretim Sekreteri Evrim Gülez, 2025 YKS kılavuzunda geçmiş yıla göre kontenjanlarda yüzde 18, toplamda 184 bin azalma olduğuna dikkat çekerek “Bu durum öğrencilerin tercih ettikleri bölümlere yerleşme şanslarını önemli biçimde etkileyecek. Zira daha az kontenjan daha az yerleşme şansı demek. Kontenjan düşüşleri özellikle orta gelirli ve yoksul ailelerin çocuklarını etkileyecek. Gençlerin büyük kısmı kontenjan daralmasıyla istemedikleri bölümlere yönelmek zorunda kalacak, tercih süreçleri daha da stresli ve öngörülemez hale gelecek” dedi.

Öte yandan ‘her ile bir üniversite’ denilerek açılan 208 üniversite ile öğrenci sayısı yükselirken akademide nitelik sorununun da büyüdüğüne dikkati çeken Gülez, bunun da ‘diplomalı işsiz’, ‘işsiz mühendis’, ‘ataması yapılmayan öğretmen’ gibi tanımları gündelik hayatımızda soktuğunu belirterek “Evet, bazı bölümlerin mezunları için işsizlik oranları oldukça yüksek. Ancak sadece kontenjan azaltmak bu sorunu çözmez. Asıl sorun, nitelikli ve güvenceli istihdam yaratamayan bir ekonomik modelde yatmaktadır” ifadelerini kullanarak işsizliğe karşı çözümün kontenjanları kısmak değil, kamusal istihdamı artırmak olduğunu söyledi.

YKS program ve kontenjan kılavuzunun ilk kez bu kadar geç yayımlanmasının üniversite adaylarını ve rehber öğretmenleri büyük bir belirsizliğin içine soktuğuna işaret eden Gülez “Bu gecikme büyük bir plansızlık ve belirsizlik yarattı. Kontenjanlardaki ani ve açıklama yapılmadan yapılan düşüş ile geç yayımlanan kılavuzla tercih yapma ve karar verme süreçleri olumsuz etkilenecek” diye konuştu.