İngiltere’de İşçi Partisinin “sol kanat” milletvekili olarak, beklenmedik bir şekilde 2015 yılında parti lideri seçilen Jeremy Corbyn, iki genel seçimi kaybederek 2020 yılında liderlikten istifa etti. 1965 yılında partiye üye olan Corbyn, 1983 yılında milletvekili seçildi. Yaklaşık 40 yıl milletvekilliği yaptıktan sonra partiden atıldı ve geçen yıl, her zaman seçildiği bölge olan Londra’nın İslington ilçesinde rekor bir oyla bağımsız olarak tekrar seçildi.

İşçi Partisi içinde sosyalist kimliğiyle bilinen üyeler, partinin Şimdiki Lideri ve Başbakan Keir Starmer tarafından teker teker ihraç edildi. Ünlü Yönetmen Ken Loach da bu dönemde partiden atılanlar arasında. Bu ihraçlardan sonra başta Corbyn olmak üzere birçok politikacıya “Daha solda duran bir parti kurmaları” baskısı yapılıyordu. İşçi Partisinden istifa eden Zarah Sultana ile Corbyn geçtiğimiz günlerde parti kuracaklarını açıkladılar.

600 bin kişi imza verdi

Partinin ismi henüz belirlenmedi ancak şu an “Senin Partin” adıyla çalışmalar yapıyor. Girişimin duyurulmasının hemen ardından kampanya başlatan Corbyn ve Sultana’ya destek kısa sürede büyüdü. En az 600 bin kişi imza vererek partiye katılacağını açıkladı. Üyelikler resmileşirse bu durum, henüz ne adı ne de programı belli olan partiyi ülkede en çok üyeye sahip parti konumuna getirecek.

Sonbaharda partileşecek

Corbyn ve ekibi tarafından yapılan açıklamaya göre sonbaharda bir konferans yapılacak. Bu konferansta partinin adının da belirlenebileceği tartışılıyor. Parti programına ilişkin ise henüz bir açıklama yok. Konferansta, gelecek yıl yapılacak yerel seçimlere katılım kararı alınması da bekleniyor. Yerel seçimde elde edilecek sonuç, 4 yıl sonra yapılacak genel seçimler için önemli bir gösterge olacak.

Starmer’a tepkinin nedeni İsrail’e destek ve haklara saldırı

İsrail’in Gazze’deki soykırımına karşı ülkede her hafta yüz binlerce kişi sokağa çıkmasına rağmen Starmer iktidarının Netenyahu’ya tam destek vermesi, halkın büyük tepkisine neden oldu. Eylemlerin motor gücü sendikalar ve çeşitli kampanya grupları ancak öne çıkan figür Corbyn. Filistin halkının açlığa mahkum edilmesi ve katledilmesi Corbyn tarafından her hafta parlamentoda da gündeme taşındı.

Starmer iktidarının sosyal ve sendikal haklar ile demokratik taleplere yönelik saldırıları da ciddi tepkilere neden olan bir diğer konu. Biriken bu tepkiler, yüz binlerin Corbyn’in parti çalışmasına yönelmesine neden oldu.

Nasıl bir parti ve riskler neler?

Corbyn ve ekibi “Sosyalist bir parti kuracaklarını” her fırsatta dile getiriyorlar. Ancak başta sendikalar olmak üzere önemli bir kesim bu açıklamalara temkinli yaklaşıyor.

Bazı Troçkist grupların, büyük bir heyecanla karşıladığı parti girişimi içinde nasıl yer alacakları henüz bilinmiyor. Öte yandan bazı bağımsız Müslüman milletvekilleri ve Corbyn’in, cami örgütlenmelerini de partiye dahil etmeye çalışması, “Nasıl bir sosyalist parti” sorusunu da beraberinde getiriyor.

Sendikaların henüz bir tavır açıklamaması, partinin nasıl bir hattan ilerleyeceğine dair tereddütlere işaret ediyor.

İlk anketler "Yüzde 10" diyor

Ağırlıklı olarak halkın talepleri üzerine inşa edilmeye çalışılan partinin, en azından başlangıçta ciddi bir destek alması bekleniyor. Yapılan ilk kamuoyu araştırmalarına göre, Corbyn’in partisinin şimdiden yüzde 10 civarında oy alacağı tahmin ediliyor. 

Corbyn, İşçi Partisi lideriyken gençliğin yoğun ilgisi ve dinamizmini arkasına almıştı. Birçok göçmen örgütünün de partiye destek vermesi bekleniyor. İşçi Partisi tabanından da ciddi destek alacak olan partinin, Yeşiller Partisinde de kopuşlara neden olacağı öngörülüyor.

İki parti devri kapanır mı?

İngiltere’de 1800’lü yılların sonlarından beri Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi adeta dönüşümlü şekilde iktidara geliyor. İki partinin politikalarına da tepki gösteren bazı kesimler zaman zaman parti kurarak bu gidişatı değiştirmek istemiş olsa da pek başarılı oldukları söylenemez.

Son yıllarda aşırı sağcı ve ırkçı partilere yönelen bazı kesimler, Reform UK partisini kurarak koptukları Muhafazakar Partiyi epey zayıflattı. Brexit’le birlikte ciddi bir desteği arkasına alan Reform UK, ilk kez milletvekili çıkararak parlamentoya girdi.

Reform UK, iki partinin politikalarına da tepki gösteren kesimleri bünyesinde toparlamaya çalışıyor ancak halkın sorunlarıyla daha yakından ilgilenen başka bir partinin de bu tepkileri örgütlemesi mümkün. Reform UK’e oy verenlerin tümünün ırkçı olmadığı da göz önünde bulundurulmalı. Dolayısıyla Corbyn’in partisinin Reform UK’den daha etkili olması beklenebilir. Ülkenin son 150 yıllık siyaset tarihinde ilk kez iki parti iktidarının sarsılması, başka bir partinin sahne alması ihtimali bulunuyor.