Dersim’in Rae Haq inancı beyaz perdede

Şerif KARATAŞ

İstanbul

Dersimli Yönetmen Devrim Tekinoğlu, Rae Haq inancını beyaz perdeye taşıdı. Tekinoğlu’nun yeni belgeseli Ra (Yol), Dersim’in inanç ve yaşamını ele alıyor. “Rayê qese ra berza/ Yol cümleden uludur” cümlesi Dersim’de Rae Haq (Hak Yolu) inancını özetliyor. Bu inancı “Ra” (Yol) adıyla belgesel filmine taşıyan Tekinoğlu, Dersim’de sürdürülen inanç ve yaşam biçimini işleyen bir saatlik belgesel olduğunu söyledi. Tekinoğlu, “Belgeselimiz ağırlıklı olarak doğada sürdürülen inanç ritüellerine odaklanmıştır. Bir yıllık inanç takvimini, inanç pratiği ve mana dünyası olarak yorumlamaya çalışmıştır.  Bu yönü ile dört duvar arasına sıkıştırılamayan bir yaşam biçimini ve inanç dünyasını işlemiştir” dedi. 

Belgeselde Rae Haq inancının öne çıktığını söyleyen Tekinoğlu, “Belgesel bu inancı hâlâ sürdüren yol evlatlarının söz ve pratiğini kayıt altına alarak hızla değişen dünyaya küçük bir not bırakıyor. Bu not yerli insanı, toplumu, evreni anlamaya çalışmış; doğanın değerini bilen oldukça derin bir nasihattir. Bazı ezber ve şekilci bir pratiklere kendi penceremizden bir hatırlatmadır” ifadelerini kullandı. Belgesel çekimlerine başladıklarında pandeminin etkisinin tam olarak kalkmadığını belirten Tekinoğlu, “Bu iki yönlü bir durum oluşturdu. Bir yönü ile Dersim’de zayıflamasına rağmen dünden bugüne devam devam eden doğa ile uyumlu öğreti yeniden hatırlanmış, değeri konuşulur olmuş, bu hafızanın da canlanmasını sağlamıştı. Diğer yönü ise mesafe, diğer kişiye temas etme, aynı ortamda olmak gibi korkular devam ediyordu. Bu da çekimlerimizi güçleştiriyordu” dedi.

GÖSTERİM BAŞVURULARI REDDEDİLDİ

Belgesel çekimlerinin aralıklı çekimler yaparak iki yıl sürdüğü bilgisini veren Tekinoğlu, belgeselin ilk galasını Dersim’de yapmak istediklerini söyledi. İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı Hüseyin Güntaş Kütüphanesi ve Konferans Salonunda 29 Temmuz tarihi için filmin yapım koordinatörü aynı zamanda Dersim Araştırmaları Merkezi Başkanı Hüseyin Ayrılmaz’ın yaptığı başvurunun 10 gün sonra çevre düzenlemesi ve konferans salonunun teknik sorunları olduğu söylenerek reddedildiğini belirtti. Tekinoğlu, belgeselin izleyici ile buluşmasına dair, “Ekim ayından itibaren birçok ilde ve Avrupa’da özel gösterimler yapacağız” dedi. Çekim yaptıkları her köyde kendilerine olanaklar sunulduğunu söyleyen Tekinoğlu, “Köylüler evini, sofrasını açtı. Bilgisini, hafızasını ve günlük pratiğini bizimle paylaştı. Öncelikle onlara çok teşekkür ederim” dedi. Tekinoğlu, belgesel filminin Dersim Araştırmaları Merkezinin yapımcılığı üstlenmesi ile gerçekleştiğini belirterek, “Birçok kişi elinden gelen katkıyı sundu. Her biri ayrı ayrı değerli katkılardır bunlar” dedi.

DEVRİM TEKİNOĞLU HAKKINDA

Dersim’in Ovacık ilçesinde doğan Devrim Tekinoğlu, 1993 yılında İstanbul Üniversitesi Hititoloji Ana Bilim Dalında okudu. Okuduğu dönemde özel kurs yerlerinde halk bilimi/folklor, fotoğrafçılık ve görüntü yönetmenliği dersleri aldı. 2008’de Dersim Hayat ismiyle yerel gazete, 2010’da Fam Yayınlarını kurdu. 2013 yılında Ma isimli Zazaca/Kırmançca yayın yapan bir derginin ortak kurucusu oldu. “Bindokuzyüzdoksandört” isimli belgesel filmi 2017 yılında yayımladı. Derleme ve yönetmenliğini yaptığı “Her Çi Ra Çiyê Beno/Her Şeyden Bir Şey Olur” isimli Zazaca/Kırmançca kısa animasyon filmi YouTube üzerinden yayımladı. “Ovacık Rehberi” isimli kitapçık çalışmasının ardından “Dersim’in Giriş Kapısı Pertek” isimli kitabın ortak yazarı ve yayıncısı oldu.