Kapadokya’daki yıkım yolu manastıra dayandı

Özer AKDEMİR

UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunan Kapadokya’da, 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanında yapımı devam eden yolun peri bacaları ve manastır kompleksine zarar vereceği geçtiğimiz yıllarda yapılan bilimsel bir çalışmayla da kanıtlandı. Tepkilerin artması üzerine yol yapımı hızlandırılırken iş makineleri artık gece de çalışıyor.

YOL, MANASTIR VE PERİ BACALARINA KADAR GELDİ

Ortahisar-Göreme arasındaki karayolunun Göreme Açıkhava Müzesindeki başta Tokalı Kilisesi olmak üzere tarihi dokuya ve peri bacalarına zarar verdiği gerekçesiyle yapımına başlanan yeni yola yönelik tartışmalar devam ediyor. Yapımı büyük ölçüde tamamlanan 2.2 km uzunluğundaki yolun Göreme Açıkhava Müzesi sınırlarının içindeki kısmı manastır kompleksi ve peri bacalarını yok etmek üzere. Yolun geldiği noktanın tam önünde bulunan manastır yemekhanesi ve şapelle ilgili Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Bölümünden Yüksek Mimar Sümeyye Ertürk ve Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Leyla Kaderli’nin 21-22 Ağustos 2020 tarihinde Trabzon’da yapılan 8. Uluslararası Kültür ve Medeniyet Kongresine sundukları makaleleri tarihi dokunun önemini ortaya koyuyor.

"MANASTIR VE KAYA OYMALARI KORUNMALI"

Bilimsel bir dergide yayımlanan “Göreme, Saklı Kilise, Manastır Yemekhanelerinin Değerlendirilmesi” başlıklı makalede yolun geçeceği güzergahta bulunan manastır yemekhaneleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiş. Makalede, “Kapadokya bölgesinin mimari dokusunda önemli bir yere sahip olan manastırlar ve kaya oyma kiliseler, yapıldıkları dönemin sosyal, ekonomik ve dini yapısını gösteren, tarihi ve estetik değerleri ile korunmaları gereken kültürel birer varlık olarak önemli bir yere sahiptir” deniliyor. Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi’nde yapılan kilise ve manastırlarla birlikte Kapadokya bölgesi Hıristiyanlar için önemli bir dini merkez olduğuna dikkat çekilen makalede, yeni yolun üzerinden geçtiği Saklı Kilisenin yanı sıra yukarı ve aşağı vadide birçok önemli dini yapının olduğuna dikkat çekiliyor.

"TAHRİBATA VE VANDALİZME AÇIK"

Makalede Göreme Açık Hava Müzesi dışında yer alan dini yapıların korunmasına yönelik basit demir kapıları dışında fazla bir koruma önlemi bulunmadığı belirtilirken, “Ayrıca yakın çevredeki işletmeler tarafından ihtiyaçlara göre cafe, depo, ahır gibi işlevlerle kullanılan mekanlar da yer almaktadır” deniliyor. Makale, manastır yemekhanelerinin Kapadokya’daki çeşitliliği ve yapıldıkları dönemin dini yapısını yansıtan birer belge niteliğinde olma özelliklerine dikkat çekilerek korunması gerektiği dile getiriliyor. Makalenin sonuç ve öneriler kısmında bugün yol yapımı nedeniyle yok olma tehdidi altında bulunan kilise ve manastır yapılarının Orta Çağ’dan itibaren terk edilmelerinden sonra tahribata ve vandalizme açık bırakıldığına dikkat çekiliyor.

HARİTA HER ŞEYİ ORTAYA KOYUYOR

Makalede ayrıntılı olarak incelenen 2E-2F ve 2G kodlu manastır yemekhaneleri yapımı süren yolun üzerinde yer alıyor. Yol güzergahı ve makaledeki yapılarla ilgili haritaları karşılaştıran Kapadokya Koruma Grubu Sözcüsü Mükremin Tokmak, güzergahtaki manastır komplekslerinin yok edilmek üzere olduğunu dile getirdi.

Pazar günü birlikte gittiğimiz yol yapımı inşaatına pazartesi de gidip çalışmaları gözlemleyen Tokmak, “Maalesef durmuyorlar, sanırım gece el ayak çekildikten sonra gizli gizli çalışıyorlar. Turistler görmesin istiyorlar. Bugün saklı kiliseyi gezmek için gelen turistler o toprak duvarı aşıp geçemediler, onlara da dedim burada bir vandalizm yaşanıyor diye” dedi.

BENZERSİZ KAPADOKYA TEHLİKEDE!

Arkeoloji ve Sanat Dergisi Editörü, Arkeolog Nezih Başgelen, benzersiz peyzaj değerleriyle ünlü Kapadokya’da yol yapımı gerekçesiyle bugüne kadar iş makineleri ile yapılanların Türkiye’deki koruma mevzuatı ve mevcut sit kararlarına ve Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nden kaynaklanan yükümlülüklerimize tamamen aykırı olduğunu dile getirdi. Başgelen; “Bu tip uygulamalar devam ederse ülke turizmimizin bu eşsiz yöresinin benzersiz peyzaj değerlerinin bir bölümü bir daha geri gelmemecesine zarar görecektir. Bir an önce ilgili kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlayarak Kapadokya hakkında bugüne kadar alınan koruma kararlarının gereğini her açıdan titizlikle uygulamak durumundayız” dedi.

ALAN BAŞKANLIĞINA GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇLAMASI 

Öte yandan Mimarlar Odası Ankara Şubesi yol yapımında sorumluluğu bulunan Kapadokya Alan Başkanlığı üyeleri hakkında görevi ihmal ve kötüye kullanma suçlaması ile Nevşehir Cumhuriyet Başsağlığına suç duyurusunda bulundu. 

"YOLUN İMAR PLANLARI YOK"

Ortahisar-Göreme beldeleri arasında yapılması planlanan yol çalışmalarının bölgedeki arkeolojik sit alanlarını tehdit ettiğine dikkat çekilen suç duyurusunda “Yol çalışmaları birinci derece arkeolojik sit alanı üzerinde yapılmaktadır. Yola ilişkin imar planında planlama kararı bulunmamaktadır. Çevre düzenleme ve ulaşım projeleri hazırlanmadan birinci derece arkeolojik sit alanında ağır iş makineleriyle yol inşaatına başlanmıştır. İmar mevzuatı ve koruma mevzuatı yok sayılarak bütüncül kararlar üretilmeden başlayan yol inşaatı bölgeye telafisi imkansız zararlar vermektedir” denildi. 

BAKANLIK BİLGİ VE BELGELERİ VERMİYOR

Nevşehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun Göreme Açık Hava Müzesi içerisinden geçmekte olan yolun araç trafiğine kapatılması ve kaldırılmasına yönelik almış olduğu kararın üzerinden geçen 11 yılı aşkın süreye rağmen bugün halen aynı yolun Ortahisar ile Göreme arasında ulaşımı sağladığının aktarıldığı suç duyurusunda yeni yolla ilgili oda olarak talep ettikleri bilgi ve belgelerin Bakanlık tarafından kendilerine verilmediği belirtildi. Suç duyurusunda arkeolojik sit alanının, peri bacalarının tahribine, zarar görmesine kasten sebep olan, görevinin gereklerini yerine getirmeyerek görevi kötüye kullanma suçu işleyen

Alan Başkanlığı üyelerinin tespit edilerek haklarında kamu davasını açılması talep edildi.

Kapadokya’da talan yolunu görüntüledik: İşte yok olacak peri bacaları ve manastır!

Kapadokya'daki yıkımın drone görüntüleri yayınlandı: Yol yapımı tüm hızıyla devam ediyor!

Kapadokya’da peri bacalarını yıkarak yol yapıyorlar!

Peri Bacaları’na zarar vererek yapılan yol çalışması için suç duyurusu

Mimar Zeynep Çöloğlu: Kapadokya Alan Başkanlığı kamuoyunu yanıltıyor!