Sömürü artarken ücretler eridi | Pandemide üretim yukarı, istihdam ve ücret aşağı

TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından her ay İktisatçı-Yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazır­ladığı sanayinin sorunları bülteninin 68’incisini sa­nayide büyümenin öteki yüzüne, istihdam ve ücret sorununa ayırdı.

TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Ba­kanlığı, BDDK, Strateji Bütçe Başkanlığı verileri kullanılarak yapılan analizde, sanayide görece bü­yümenin istihdamı azaltma ve ücretleri reel olarak düşürme pahasına gerçekleştirildiğine dikkat çekil­di. Analizde ortaya çıkan başlıklar özetle şöyle:

ÜRETİMDE İŞÇİ BAŞINA İŞ YÜKÜ ARTTI

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçi­len 2018 sonrası sanayi üretimi patinaj yapıp yıllık büyümesi yüzde 1’in altında kalırken 2020 yılında da zorlama etkenlerle yaratılan rüzgarla ancak yüzde 1.6 artış gösterebildi. Bunu, birim başına da­ha az saatte (daha az fiili istihdam ile) gerçekleşti­ren sanayi, iş gücünün iş yükünü de artırarak ger­çekleştirmiş oldu. Bu durum, saatlik iş gücünün veriminin artması olarak tezahür etti.

ÜRETİM YÜZDE 1,6 ARTTI, REEL ÜCRET YÜZDE 5 ERİDİ

• Ne var ki, bindirilen bu ağır yüke karşılık bi­rim üretim başına alınan nominal ücret, tüketici enflasyonu karşısında tutunamadı ve reel olarak yüzde 5 geriye düştü. Hesap, dolar fiyatı üstünden yapıldığında 2020’de yüzde 24 artan dolar fiyatı karşısında birim üretime düşen ücretteki reel geri­leme yüzde 12’yi geçti. Bu da sanayinin su üstünde tutunmasının yükünün emek kesimine yıkıldığının, bölüşümde adaletsizliğin pandemi döneminde artı­rılarak emek aleyhine büyütüldüğünün göstergesi sayılır.

• Sanayi üretimi, pandemi yılı 2020’de yüzde 1.6 artış göstermesine karşın, reel ücretlerin yüzde 5 küçülmesi, üretim-refah büyümesinden ücretlile­rin pay almak bir yana bölüşümde yeni alım gücü kayıplarına uğradığını, yoksullaştıklarını gösteri­yor.

• Bu göreli yoksullaşmanın başka bir fotoğrafı, “Gelire Göre GSYH” verilerinden de izlenebilir. GSYH pastasının iş gücü, işletme kârı ve vergi ola­rak nasıl paylaşıldığını gösteren bu seride, iş gücü­nün payının gerilediği görülüyor.

EKONOMİ BÜYÜDÜ İŞÇİNİN PAYI AZALDI

İşçi ve emekçilerin milli gelirden aldığı pay bir yılda 0,3 puan düştü.

• 2020’de GSYH yüzde 1,8 büyürken, iş gücünün GSYH’deki payı bir önceki yıla göre artmadı, 2019’da yüzde 31,3 olan iş gücünün payı, 2020’de yüzde 29,4’e düştü. Geri kalanı ise işletme kârı ve vergi olarak paylaşıldı. Yani yüzde 1,8 artış da olsa, artan refahtan iş gücü pay alamadı; tersine artan milli gelirden payı azaldı. Sanayideki iş gücü, toplam milli gelirden 2019’da yüzde 7,4 pay alırken 2020’de payı yüzde 7,1’e düştü.

• Sanayi özelinde gözlenen, daha az istihdamla üretim eğilimi, işsizliğe yeni eklemeler yaptı. TÜİK, uzun süre direndiği geniş tanımlı işsizlik verilerini “atıl iş gücü” tanımıyla da olsa yayımlamaya başlayınca, yüzde 12-13 dolayında seyreden dar tanımlı işsizliğin gerçeğinin yüzde 30’u aştığı anlaşıldı. Bu, yine 4 milyon dolayında seyreden iş arayan işsiz, yani dar tanımlı işsiz sayısının, gerçekte 10,7 milyona ulaştığını, dolayısıyla gerçek işsizlik fotoğrafının yüzde 60 oranında kamufle edildiğini de ortaya çıkardı.

800 BİN KADIN İSTİHDAM DIŞINA ATILDI

Kadınlar iş gücü piyasası dışına atıldı. Mart 2019-ka­sım 2020 arası 20 ayda kadın istihdamında 9 milyon 100 binden 8 milyon 300 bine gerileme yaşandı. Bu, 800 bin net kadın istihdam kaybı anlamına geliyor.

Tarımdaki kadın istihdamında ise kayıp yaklaşık 350 bin. Önemli olan tarım dışı sektörler. Ağırlıkla hizmetler ol­mak üzere istihdam kaybı 550 bin.

Bu dönemde iş arayan kadın sayısında da 380 bin azalma var. İş gücüne kadın katılım oranı 20 ay içinde 4,8 puan azaldı.

Bu büyük kaybın ne zaman, nasıl telafi edileceği bilin­miyor.

SÖMÜRÜ PANDEMİDE ARTTI

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından düzenli olarak hesaplanıp yayımlanan sanayide birim ücret endeksi 15 Mart 2021 tarihinde güncellenip ya­yımlandı. SBB verilerine göre işgücü yoğunluğu ve ücret makası açılmaya devam ediyor. İşçiler daha fazla üretirken daha az pay almaya devam ediyor.

DİSK-AR tarafından yayımlanan rapora göre 2009 yılı 1. çeyreğinden beri açılma eğiliminde olan makas son 11 yıl­daki ikinci en büyük düşüşünü yaşadı. 2009 1. çeyreğinden bu yana iş yükü 66.6 puan artarken reel ücretler 22.2 puan azaldı. Verimlilik artışında rağmen 2020 4. çeyreğinde ya­şanan bu düşüş ile reel ücretler 2009 yılındaki reel ücret­lerin neredeyse dörtte biri kadar düşmüş oldu.

İşgücü ve ücret arasında makas düzenli olarak açıldı. Bu açılma hem toplamda hem de çeyreklik bazda görüldü. İş gücü üzerindeki yük artarken emek gelirleri düşmüş oldu. (EKONOMİ SERVİSİ)

TÜİK, çalışmayanları da değerlendirmeye katarak "Ücretli çalışan sayısı arttı" dedi

Şubat ayında açlık sınırı 2.681 lira, yoksulluk sınırı 9.274 lira oldu

'Ekonomi reformu': ‘Esnek çalışma’ derinleşiyor, sınıf bilincini dinamitliyor

Araştırma: Kovid-19 aşıları güvenli ve etkili

AB'de kullanılmayan yaklaşık 4 milyar avroluk Kovid-19 aşısı çöpe atıldı

Koronavirüsün yeni varyantı "BA.2.86" İsrail'de de tespit edildi

Pandemi döneminde 290 bin fazladan ölüm yaşandı | “Verileri gizleyerek üç yıl insanların ölümünü izlediler”