İsrail ve BAE, ilişkilerini "tamamen normalleştirme" konusunda anlaştı

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed’in önceki gün bir görüşme gerçekleştirdikleri ve ikili ilişkilerin “Tamamen normalleştirilmesi” konusunda uzlaşmaya vardıklarını açıklandı. Açıklama hem Filistin’de hem de bölgede büyük yankı yarattı. 

Trump, karar için “Tarihi diplomatik bir dönüm noktası” derken Filistinliler “Filistin’i sırtından hançerleme” diyerek tepki gösterdi. BAE, anlaşmayla İsrail’in Batı Şeria’daki bazı bölgeleri ilhak etme planını askıya aldığını ileri sürdü ancak Netanyahu, “İlhak hâlâ masada” dedi.

BAE, 1979’da Mısır’ın, 1994’te de Ürdün’ün ardından İsrail ile normalleşme anlaşmasını imzalayan üçüncü “Arap ülkesi” oldu. BAE, 1948’de kurulan İsrail devletini resmen tanımıyordu.

Konuyla ilgili gelişme ve açıklamaları derledik. 

ANLAŞMADA NE VAR?

Yapılan açıklamaya göre, İsrail ve BAE heyetleri yatırım, turizm, doğrudan uçuşların başlaması, güvenlik, iletişim, teknoloji, enerji, sağlık, kültür, çevre ile karşılıklı olarak büyükelçiliklerin açılması ve diğer konular için önümüzdeki haftalarda bir araya gelecekler.

BAE Veliaht Prensi Muhammed Twitter mesajındada, “Başkan Trump ve Başbakan Netanyahu ile yaptığımız telefon görüşmesinde, İsrail’in Filistin topraklarını ilhak etmeyi durdurması konusunda bir anlaşmaya varıldı. BAE ve İsrail ayrıca, iş birliği yapma ve ikili ilişkilerin tesisine yönelik bir yol haritasının belirlenmesi konularında mutabakata vardı” ifadelerini kullandı. 

Bu arada, İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, Abu Dabi Veliaht Prensi bin Zayid’i İsrail’e davet etti.

İLHAK PLANI İPTAL Mİ EDİLDİ?

İsrail Başbakanı Netanyahu da Trump’ın açıklamasından sonra “Bugün İsrail ile Arap dünyası arasında yeni bir dönemin başlangıcı” açıklaması yaptı. 

Batı Şeria’yı ilhak planlarını ertelediklerini kabul eden ancak projenin “hâlâ masada” olduğunu söyleyen Netanyahu “Hakkımız olan topraklardan asla vazgeçmem” diye konuştu.

Trump ise Beyaz Saray’daki basın toplantısında konuyla ilgili, “Bu konu masadan kalkmaktan ziyade, İsrail bunu yapmama konusunda mutabık kaldı. Bu İsrail’in verdiği çok büyük bir ödün” dedi. Aynı toplantıda konuşan ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman, “Bu tamamen masadan kalkmadı. Bu bir barış sağlanana kadar ertelenen bir konu” ifadelerini kullandı.  

İsrail, ABD’nin de desteğiyle, Batı Şeria’nın Ürdün sınırındaki Ürdün Vadisi, Ölü Deniz yakınları ve Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşim yerlerinin de bulunduğu bölgeleri kapsayan yaklaşık yüzde 30’luk bölümünü ilhak etme planı açıklamıştı.

FİLİSTİNLİLER NASIL KARŞILADI?

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas anlaşmayı sert bir dille reddettiklerini ve kınadıklarını açıklayarak, Arap Birliğini acil toplantıya çağırdı. Abbas anlaşmayı “Filistin halkına yönelik bir saldırı” olarak niteledi ve anlaşmanın Filistin davasına yapılan bir ihanet olduğunu söyledi.

Gazze Şeridi’ni kontrol eden Hamas da anlaşmanın “İsrail işgaline ve suçlarına karşı verilmiş bir ödül” olduğunu belirterek, “Filistin halkına fayda sağlamıyor” dedi. Filistin Halk Kurtuluş Cephesi de anlaşmayı “Filistin halkının sırtına saplanmış bir hançer olarak nitelendirdi”

FHKC’den yapılan yazılı açıklamada, “Bu kez BAE’nin onayıyla daha saldırgan bir savaşın ve topraklarımızda siyonizm, Yahudileştirme ve yerleşim birimlerinin genişlemesinin yolu açılacak” denildi. Anlaşmanın ABD Başkanı Trump’tan ülkesindeki seçmenlere bir mesaj taşıdığı dile getirilen açıklamada, söz konusu adımın ulusal davalarını tasfiye etmeyi amaçlayan “Yüzyılın Anlaşması” planının önünü açtığı aktarıldı.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yönetim Kurulu Üyesi Hanan Aşravi ise BAE’nin, “İki devletli çözüm şansını korumak” için İsrail’le normalleşildiği açıklamasına tepki gösterdi.

Aşravi, “Lütfen bize iyilik yapma. Biz kimsenin incir yaprağı değiliz. Ülkenin soyulmasından sıkıntı duymamış olabilirsin. İşgal ve esaret altında yaşamanın acısını da duymamış olabilirsin. Evin yıkılmamış, sevdiklerin öldürülmemiştir, dostların tarafından da satılmamışsındır” şeklinde paylaşımda bulundu.

SIRADA BAHREYN Mİ VAR?

Öte yandan İsrail Kamu Yayın Kuruluşunun (KAN) ismini vermek istemeyen İsrailli bir yetkiliye dayandırdığı haberde, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ardından İsrail’le normalleşme anlaşması imzalaması beklenen ülkenin Bahreyn olduğu belirtildi.

AA’nın haberine göre, söz konusu yetkili, anlaşmanın ne zaman imzalanacağına ya da bu amaçla yürütülen çalışmalara dair bilgi vermedi. Bahreyn ve İsrail’den iddiayla ilgili resmi açıklama yapılmadı. Bahreyn,  İsrail ile yaptığı normalleşme anlaşması dolayısıyla BAE’yi tebrik eden ülkeler arasında. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, “Bahreyn, Filistin topraklarının ilhakını durduran bir anlaşma yapması ve Ortadoğu’da barış fırsatlarını sağlamlaştıran adımlar atması dolayısıyla BAE’yi tebrik ediyor” ifadelerini kullandı. 

Anlaşmaya destek veren diğer bölge ülkeleri ise Mısır ve Umman oldu. Umman Dışişleri Bakanlığının yazılı açıklamasında, “Sultanlık, ABD-İsrail ve BAE arasındaki tarihi ortak bildiri çerçevesinde, İsrail ile ilişkileri konusundaki BAE’nin kararını destwekliyor” ifadelerine yer verildi.

AKP HÜKÜMETİNDEN ‘RİYAKAR’ AÇIKLAMA

AKP Hükümeti ise BAE’yi “Filistin’e ihanet etmek” ve “riyakarlık”la suçladı. Konuyla ilgili açıklama yayımlayan Dışişleri Bakanlığı, BAE-İsrail normalleşme anlaşmasına ilişkin, “Zaten ölü doğan ve hiçbir geçerliliği olmayan ABD planı üzerinden gizli hesaplar yapmaya çalışan BAE, bu şekilde Filistin’in iradesini de yok saymaktadır. Kendi dar çıkarları uğruna Filistin davasına ihanet ederken, bunu adeta Filistin için yapılan bir özveri gibi takdim etmeye çalışan BAE’nin bu riyakar davranışını tarih de bölge halklarının vicdanı da unutmayacak ve asla affetmeyecektir” ifadeleri kullanıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, dün cuma namazı sonrası yaptığı açıklamada BAE ile diplomatik ilişkileri askıya alabileceklerini söyledi. Erdoğan, “Abu Dabi yönetimiyle özellikle diplomatik ilişkileri askıya almak veyahut da bizim de büyükelçiyi geri çekme gibi bir adımımız olabilir. Filistin halkının yanındayız. Filistin’i de hiçbir zaman yedirmedik, yedirmeyiz” dedi. 

Ancak AKP hükümeti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan söylemde İsrail’i sık sık eleştirse de, Türkiye-İsrail ilişkileri “normal” seyrinde devam ediyor. Türkiye’nin İsrail’de büyükelçiliği bulunduğu gibi ticari ilişkiler de sürüyor. 

İRAN: STRATEJİK BİR APTALLIK

İRAN Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yaparak anlaşmayı kınadı. Açıklamada, “Filistin’in ezilen halkları ve dünyanın tüm özgür ulusları, suçlu İsrail işgal rejimi ile ilişkilerin normalleşmesini ve onun suçlarına iştirak edenleri asla affetmeyecek” denildi.

İran, BAE’nin ‘Filistinlilerin ve tüm Müslümanların sırtına bir hançer sapladığını’ belirtti.

Anlaşma için ‘Utanç verici ve tehlikeli’ yorumunu yapan Bakanlık, daha da ileri giderek bunun ‘stratejik bir aptallık’ olduğunu belirtti.

BAE’yi İsrail’in Körfez bölgesinin siyasi denklemlerine müdahale etmesine karşı uyaran İran, “BAE hükümeti ve diğer ilgili hükümetler bu eylemin tüm sonuçlarının sorumluluğunu üstlenmelidir” dedi. (DIŞ HABERLER)

İsrail-BAE anlaşması yorumları: Jeopolitik bir deprem