Çayda kota düştü, fiyat düşük, şirketlerin eline bırakılan üretici ise "açız" diyor

Ali Osman ERTAŞ
Rize

Salgın nedeniyle işçi göçünün durdurulduğu Karadeniz’de başlayan yaş çay hasadında sorunlar yumağı büyüyor. Açıklanan düşük fiyat, önceki yıllarda çay hasadında yer alan Gürcistan ve Azerbaycanlı işçilerin bu yıl hasada katılamaması ve 2019 yılında 750 bin ton çay alımı yapan ÇAYKUR’un bu yıl kotayı 100 bin ton düşürmesi üretici fiyatlarını da her geçen gün aşağı çekiyor. Devlet eliyle özel çay şirketlerinin eline itildiklerini söyleyen Rizeli çay üreticilerinin tepkisi büyük. Cumhurbaşkanı Erdoğan yaş çay alım fiyatını, destekleme ile birlikte 3 lira 40 kuruş olarak açıklamıştı.

ÇAYKUR’UN FİYATI 3.40 TL, ÖZELDE FİYAT 3 TL

2020 yılı yaş çay sezonu açıldı. çay alım politikasının üreticinin aleyhine olduğunu söyleyen Üretici Soncu İnce, “Vatandaş nelerle çay topluyor. ÇAYKUR’un 3 lira 40 kuruştan aldığı çayı özel 3 liradan alıyor. Bu yanlışa devlet dur diyecek biz mi dur diyeceğiz?” diye sordu.

Eşinin rahatsız ve kendisinin de ameliyatlı olduğunu belirten Nuriye Gürkan isimli üretici, “Fiyat çok az, alım da az. İlgilenmeleri lazım. Özele vermeye mecbur kalıyoruz. Eskiden gübre veriyorduk şimdi gübre fiyatları da aldı başını gitti. Alamadık. Ona da bir çözüm bulsunlar. Açız aç. Devletin bize bakması lazım aslında. İşçi yok, çok zor hayat. ‘Sokağa çıkma’ diyorlar. E nereye gideyim, çay mı toplamayayım? Çalışma! Devlet baksın bize o zaman. Benim bir tek maaşım var. Rahatsızım, üç ameliyat geçirmişim. Ne bulup ne yiyeceksin? Çayımıza çözüm bulsunlar, bu yeşilliği yok etmesinler, hayatımızı yok etmesinler” diye konuştu.

"İŞÇİ SORUNUNA DEVLET ÇÖZÜM BULMALI"

Üretici Fatma Ören, özel sektörün ÇAYKUR fiyatının altında çay almaması gerektiğini belirterek, “Karadeniz sahilindeki çay üreticileri olarak hep birlikte bu uygulamaya hayır dememiz gerekiyor. Yevmiyeleri çok yüksek tutuyorlar. 300-400 lira gibi rakamları biz nereden bulacağız da vereceğiz? Bize veriyorlar mı da verelim? Bu sorunu kaymakamlık ya da ÇAYKUR Genel Müdürlüğünün çözmesi gerekiyor” dedi.

"DEVLET DESTEĞİ YETERLİ DEĞİL"

Seyhan isimli üretici de, “Ankara’dan eşim ile birlikte çay toplamaya geldik. Organik üretimin maliyeti çok fazla ve eziyetli. Devlet sadece çok az miktarda mazot desteği ve topladığımız çayın miktarına göre 13 kuruş destek veriyor. Bunların hiçbiri yeterli değil. Her geçen yıl daha da gelirimiz azalıyor” dedi.

ÜRETİCİ: SENDİKA OLURSA HAKKIMIZI SAVUNURUZ

Üreticiler sendikalaşma çağrısı yaptı. Üreticinin sendikalaşarak düşük fiyat ve alım politikalarına karşı durması gerektiğini belirten üreticiler, “Sendika olursa hakkımızı savunuruz” dedi. Bir üretici “Sendika bu çay olayını üstlenseydi vatandaş rahat ederdi, sorun kalmazdı” dedi ve şöyle devam etti: “Direktman vatandaş özel kişilere terk ediliyor. Devlet, kardeşim ben sana bu parayı verdim ne halin varsa gör zihniyeti her zaman devam etmektedir. Olması gereken şey sendika. Devlet ipi özel sektöre bu kadar vermeyecekti. Vatandaşı düşünerek benim taban fiyatım budur, ona göre devleti takip et, sen de zarar etme, vatandaşı da ezme diyecek durumda olması lazım. Biz ezilmeyelim hakkımızı alalım. Çalışacağız, ekmek paramızın karşılığını inşallah alırız.”

Hasan Peker isimli üretici de, “Biz üreticiyiz. Sendikalaşırsak masaya oturma ve söz hakkımız olacak. Bizim de taleplerimizi dinlemek zorunda olacaklar. Çayda söz ve hak sahibi olacağız” ifadelerini kullandı.

“Örgütlenen üreticilerin daha güçlü söz hakkı vardır” diyen Üretici Meriç Bakır ise, “Devlet mutlaka özel sektöre taban fiyatından aşağıya çay alımı yatırmayacak yasal düzenleme yapılması gerekiyor, söz ile olmaz bunlar, çay sendikacılığının olması mutlak bir gerçektir, o zaman haklarımızı alırız” dedi.

EMEP: EN ÖNEMLİ SORUN ŞİRKETLERİN FİYAT DÜŞÜRMESİ

Emek Partisi Fındıklı İlçe Başkanı Hasan Zorlucan, çayda kota dışında en önemli sorunun özel çay şirketlerinin çay fiyatını düşürmesi olduğunu söyledi. Özel çay şirketlerinin kendi alım yerlerinde çay aldığını ya da aracılar eliyle çay aldığını belirten Zorlucan, “Şirketler aracılara komisyon vererek çay alımları yaptırıyor. Suistimalin çok yaşandığı bu çay alımı yasaklanmalıdır” dedi. Özel şirketlerin ÇAYKUR’dan 3 gün önce 3 liradan çay alımına başladığı bilgisini veren Zorlucan şu ifadeleri kullandı: “Şu anda özeller 3 liradan çay alıyor. ÇAYKUR’dan 27 kuruş eksik. Daha kampanya yeni başladı. Çay toplama artıkça özeller fiyatı düşürüyor. Çayın yaklaşık yarısı özele gidiyor. Bunun için çay fiyatı hem taban olmalı, hem de fiyat belirlenirken ÇAYKUR un dışında üretici örgütleri de olmalıdır. Şimdi fiyat hem düşük hem de özeller daha da düşük alıyor.”

SALGINA KARŞI ÖNLEMLER ARTIRILMALI

Koronavirüs salgınına karşı çay hasadı yapan üretici için yeterli önlemin alınmadığını kaydeden Zorlucan, “Üreticilerin yüzde onu tarlaya girmeden alım yerlerinde yoğun ve fiziksel mesafe sıkıntılı. 3-5 gün sonra daha sıkıntılı olacağı gözüküyor” dedi. Zorlucan, alım yerlerindeki çay yükleme sorununun da çözülmesi gerektiğini belirtti.

CHP’li Sarıbal: Üretici mağdur, nerede alım garantisi?

Çay üreticileri yaşadıkları sorunlar ve çözümlerine dair imza kampanyası başlattı

Çay üreticileri, hasat için 19 Mayıs'tan itibaren izin belgesiyle sehayat edebilecek