Britanya imparatorluğu kadın komutanı: Agatha Christie

Alperen ALTUNSUYU

İstanbul Üniversitesi

Tam adı Agatha Mary Clarissa Miller Christie Mallowan olan Agatha Christie 1890 yılında doğmuştur. İngiliz yazar, polisiye edebiyatının dünyadaki en önemli ismidir diyebiliriz. Dünyanın her yerinde rağbet gören eserler ortaya çıkan Christie’nin başarısının eserlerinin 45 farklı dile çevrilmiş olmasından ve satışlarının milyarları bulmasından anlayabiliriz. Kutsal kitaplar (Kuran ve İncil) ve Shakespeare’den sonra en çok satan yazardır. Aktif olarak yazarlık hayatına 79 roman sığdırmıştır. Agatha Christie’nin bu kadar dikkat çekmesinin sebebi yaptığı işi hakkıyla yapması denilebilir. Yazarın kitapları incelendiğinde bir edebi kaygı yoktur. Yazar okuyucuya absürt bilgiler vermez ve amacının dışına çıkmaz. Agatha Christie’yi bu alanda dünyada zirveye taşıyan en önemli özelliklerden birisinin bu sadelik içinde oluşturduğu mükemmel kurgu olduğunu düşünmekteyim. Agahta’nın herhangi bir kitabını okumaya başlayan bir okuyucu kitabın sonunu heyecanla beklemekte ve ardından başka bir cinayet romanına başlamak istemektedir. Agatha’nın olayların gidişatındaki ufak detayları bile çok önemsemesi ve bunları kitabın sonuna doğru bir şekilde bize yeniden sunması şüphesiz mükemmel bir zekâ ürünün örneğidir.

DİSLEKSİ HASTASI YAZAR

Agatha Christie’nin karakteristik özellikleri ve yaşamı da şüphesiz romanlarını etkileyen başlıca faktörlerden. Yazarın 11 gün ortadan kayboluşunun arkasındaki sır perdesi hala çözülmüş değildir. Bütün aramalara rağmen yazar bulunamaz. Arabası bir göl kenarında bulunur. Araba ağaçlara çarpmış, bavulları yerlere saçılmış vaziyettedir. Christie bir süre sonra ortaya çıkar ama hiçbir açıklama yapmaz. Bu olayın kaza süsü verilmiş bir senaryo olduğu düşünülür. Kimilerine göre ise Agatha Christie geçici hafıza kaybına uğramıştır. Bir iddiaya göre ise Agatha Christie kocasının sevgilisini öldürme planları yapmıştır. Yazar disgrafi/disleksi hastalığından mustarip olduğu için romanlarını dikte ettirerek yazmıştır. Kendisi yazmaya kalktığında bazı imla, noktalama ve gramer hataları oluyor ve bazı harfleri de birbirine karıştırıyordu.

Yazarın en enteresan özelliklerinden birisi ise bazı roman kurgularını küvette elma yiyerek oluşturuyor olmasıydı. Amerikalı ünlü senarist Dalton Trumbo’nun da aynı şekilde senaryo ürettiğini göz önünde bulunduracak olursak bu tarz insanların çalışma aşamaları da biraz farklı seyrediyor diyebiliriz.

Agatha Christie 1926-1932 yılları arasında İstanbul’a bazı seyahatler gerçekleştirmiştir. Bu seyahatlerde ünlü Pera Palas’ın 411 numaralı odasında konaklarmış. Yazar “Doğu Ekspresinde Cinayet” adlı romanını Pera Palas’ta kaleme almıştır.

AGATHA’NİN DEDEKTİFLERİ

Agatha’dan bahsederken onun yarattığı ultra zeki dedektif Hercule Poirot’tan bahsetmemek olmaz. Yazarın bizlere Poirot’u yumurta kafalı, bıyıklı, alçak gönüllü olmayan, zeki ve çok iyi bir dinleyici olarak tasvir etmektedir. Kitapların satır aralarını dikkatle incelediğimizde Belçikalı dedektifin gerçekten çok iyi bir dinleyici olduğunu görmekteyiz. Poirot herkesi dinler, dinlerken inceler ve ipuçlarını da o sırada düşünerek sonuca varmaya çalışır. Yazarın adalet anlayışının bir yansıması olan Poirot herkesin kafasında fiziksel olarak farklı canlansa da onun hakkında nesnel olan en önemli özellik çok zeki bir dedektif olmasıydı. Yazar ayrıca Miss Marple adını verdiği bir tip daha yarattı. Sevimli bir yaşlı kadın olan amatör dedektif Miss Marple da çok tutuldu.

GÖRÜNÜR KILINAN SINIF FARKLILIKLARI

Yazarın eserlerine bakıldığında dönemin Avrupa’sının toplumsal yapısı ve sınıf farklılıkları hakkında bilgi edinmek de mümkündür. Yazar genelde romanlarını kaleme alırken kendisine bir bölge seçer ve olay o bölgede yaşayan bir lort, kont, asilzade veya zengin kişilerin çevresinden seçer. Örneğin bir sarayda cinayet işlenmişse şüphesiz ilk şüpheliler bahçıvan, uşak, aşçı ve temizlikçidir. Zengin ve nüfuzlu şahıslar isimlerinin gücüyle alt tabakayı ateşe atar. Romandaki dedektif araştırdıkça anlarız ki o nüfuzlu, zengin, sosyetik takılan kesimin arasında çok kötü bir ilişki ve suçlar silsilesi bulunmaktadır. Yazar bu şekilde genel kabul olarak görülen o mükemmelliğin, lüksün, şatafatın aslında öyle olmadığını bizlere anlatır.

Christie 1971 yılında, İngiltere'nin en yüksek onur unvanı olan “Britanya İmparatorluğu Kadın Komutanı” unvanını almıştır. Yazar, 12 Ocak 1976 tarihinde yaşama veda etmiştir. Polisiyenin kraliçesini saygıyla anıyoruz.