Melen Barajı ihaleye doymuyor!

Meltem AKYOL
İstanbul

Kanal İstanbul ve ‘yeni şehir yapı alanları’nın neden olacağı susuzluğun çaresi olarak gösterilen ve yapımı yılan hikayesine dönen Melen Barajı'nda meydana gelen çatlakların onarımı için ihale dokümanını Evrensel için inceleyen uzmanlar, ‘güçlendirme’ için yapılan ihalenin neredeyse yeni bir baraj yapımı anlamına geldiğini belirtti. İnşaat Mühendisi İsmet Doğan, “İlk ihale 213 milyona açıldı. Barajı güçlendirmek için 271 milyonluk bir ihale daha yapıldı. Bu da yetmezmiş gibi üzerine 185 bin liralık da inceleme ihalesi eklendi. Yani barajın sadece tamiri için iki kat daha fazla para harcanacak” dedi. Melen Barajının İstanbul’un su ihtiyacını karşılamasının çözüm olmayacağını söyleyen Çevre Mühendisi Selahattin Beyaz ise “İktidar ‘Kanal İstanbul ve yeni şehir yapı alanları’ yıkım projesindeki ısrarı ile yaşam hakkı olan suya erişimi engellemektedir” dedi.

MELEN: YILAN HİKAYESİNE DÖNEN BİR BARAJ HİKAYESİ

Kanal İstanbul çevre etki değerlendirme (ÇED) raporuna göre bile, İstanbul 32,7 milyon metreküp su kaybına uğrayacak, Devlet Su İşlerinin (DSİ) ÇED’e sunduğu en kötü senaryoda bu miktar 427 milyon metreküp olacak. Proje bittiğinde Sazlıdere Barajı tamamen yok olacak, Terkos Gölü ise tuzlanma riski nedeniyle yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalacak.

ÇED raporunda yaşanacak su kaybına çare olarak, Melen Barajı gösteriliyor.

Rapora göre kaybedilen su, aşama aşama Melen Barajından karşılanacak. Yıllık 1 milyar 77 milyon metreküp su tutması planlanan Melen Barajı yapımı ise tam bir yılan hikayesine döndü.

Melen Barajı Projesine, Sakarya’daki Melen Çayı’ndan İstanbul’a boru hatlarıyla su getirmek için 2012 yılında başlandı.  

İstanbul’un 2040 yılına kadar içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarını karşılanacağı söylenen baraj projesi için ilk ihale, davet usulü ile yapıldı ve ihaleyi 213 milyon 850 bin TL bedel ile Ece Turizm İnşaat Mağaza İşletmeciliği AŞ ve Yöntaş İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ortaklığı aldı. Sözleşmeye göre proje 12 Aralık 2016’da tamamlanacaktı, ancak öyle olmadı. Baraj tamamlanamayınca yeni ihaleye çıkıldı.

İŞİ TAMAMLAYAMAYAN FİRMAYA YİNE İHALE VERİLDİ

29 Aralık 2016’da bu kez pazarlık usulü ile yapılan ihaleyi 271 milyon 548 bin TL bedelle işi tamamlayamayan Ece Turizm İnşaat Mağaza İşletmeciliği AŞ bu kez ortaksız aldı. İşin bitim süresi ise 1 Şubat 2018 olarak belirlendi, ancak bu sürede de bitirilemedi. Proje bitmediği gibi Melen Barajı gövdesinde de çatlaklar olduğu ortaya çıktı. Bölgede incelemede bulunan İstanbul büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, 15-20 metrede bir çatlak olduğunu söyledi. Yaklaşık 650-700 milyonluk bir kaynağa ihtiyaç olduğunu söyleyen İmamoğlu, İSKİ Genel Müdürünü, Bakanlık ve DSİ ile ilişkilendirerek kaynak ayrılmasını talep ettiklerini, ancak bütçe tahsis edilmediğini söyledi.

Tartışma devam ederken bu kez de bir başka ihaleye çıkıldı. Amaç, barajın teknik durumunun incelenmesiydi. 185 bin TL ile pazarlık usulü yapılan hizmet ihalesini Su Yapı Mühendislik firması aldı.

28 ŞUBAT’TA BİR KEZ DAHA İHALE YAPILACAK

Son olarak 21 Ocak’ta ‘Melen Barajı Güçlendirilmesi’ çalışması için ihaleye çıkıldı. 28 Şubat 2020’de yapılacak ihale, diğerlerinden farklı olarak açık ihale usulü ile gerçekleştirilecek. Yeni ihalede tekliflerin geçerlilik süresi ihale tarihinden itibaren 240 gün, işin yapım süresi ise sözleşme tarihinden itibaren 1000 (bin) gün olarak belirlendi.

Projenin maliyeti ise bir başka tartışma konusu. Eski Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun 8 Ağustos 2017’de yaptığı açıklamaya göre barajın maliyeti 1,6 milyar TL olarak belirlendi, Eroğlu aynı açıklamada o tarihe kadar harcanan miktarın ise 1 milyar 235 milyon TL olduğunu söylemişti. Bu miktarın içerisinde 845 milyon TL’lik kısım kamulaştırma için harcanan bedel. Önce 7 Aralık 2016’da daha sonra ise 11 Ağustos 2018’de açılacağı söylenen baraj için 2020 şubatında bir kez daha ihaleye gidiliyor.

Uzmanlara göre eldeki veriler değerlendirildiğinde Melen Barajının tamamlanması, başka bir sorun yaşanmazsa, yaklaşık 4 yılı bulacak. Su tutma ve hizmete alınması ise en iyi ihtimalle 5 yılı bulacaktır.

‘YENİ BİR BARAJ DAHA YAPILIYOR GİBİ’

İhale ilanını gazetemiz için inceleyen İnşaat Mühendisi İsmet Doğan, ihale dokümanına göre yapılacak işin kapsamında; ‘kazı yapılması (1 milyon 888 bin 088 metreküp) kaya dolgu, kil dolgu, riprap dolgu, zayiat dolgu, taş dolgu yapılması (1 milyon 814 bin 200 metreküp), beton işleri yapılması ‘544 bin 897 metreküp) gibi başlıkların olduğunu altını çizdi.

Yapılacak işin güçlendirme işi olduğunu söyleyen Doğan, işin kapsamından meselenin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin dediği gibi ‘Ufak bir teknik problem var’ olmadığının göründüğünü belirti.

Doğan, “Su yapılarında oluşan çatlaklarda genellikle onarma yönüne gidilmez. Çünkü o çatlağın büyüyüp komple çökmeye sebep olma ihtimali çok yüksektir. Bu yapılacak ihalede hem mevcut barajın onarılması ve temellerinin güçlendirilmesi var hem de olası çökmeye karşı destek olsun diye neredeyse bir baraj ebatlarında (35 bin metrekare) betonarme perde imalatı var. Çok büyük ölçekli (2-3 milyon metreküp) hafriyat ve dolgu işleri var. Aslında mevcut barajın önüne bir baraj daha yapıyorlar gibi düşünebiliriz” ifadelerini kullandı.

‘Güçlendirme’ adı altında yapılan bu ihalenin bedelinin, daha önce yapılan ihalelerin toplamı kadar bir rakam tutabileceğini söyleyen Doğan, “Sadece 544 bin metreküp beton bedeli 100 milyonun üstünde. Yani 213 milyona bitirilmesi beklenen baraj için 271 milyonluk bir ihale daha yapıp, üzerine 185 bin TL’lik inceleme ihalesini de ekleyelim, sonra tamir etmek için 2 katı daha para harcanması demek” diye konuştu.

‘MELEN EN İYİ İHTİMALLE 2025’TEN ÖNCE SU VEREMEZ’

Çevre Mühendisleri Odası Su ve Atıksu Komisyonu Başkanı Selahattin Beyaz, çıkılan ihaleye ilişkin konuştu.

Beyaz, yılda 1180 milyar metreküp, yani 2040 yılına kadar İstanbul’un bütün su ihtiyacını karşılayacağı ön görülen Melen su sisteminin çözüm olmaktan çok kaosa dönüştüğünü söyledi. Daha önce iki kez yapım ihalesi yapılan ancak tamamlanamayan Melen Baraj inşaatında üçüncü kez yapım ihalesine çıkıldığını söyleyen Beyaz, “Teklif değerlendirme süresinin 240 gün, yapım süresinin 1000 (bin) gün olduğu Melen Barajı Güçlendirilmesi yapım ihalesi; belirtilen sürelerde bitmesi halinde bile barajın su tutması dikkate alındığında 2025 yılından önce İstanbul’un su ihtiyacını karşılamasında çözüm olmayacak” dedi.

‘KENTİ SUSUZLUĞA SÜREKLEYECEKLER’

‘Kanal İstanbul ve yeni şehir yapı alanları’ ile İstanbul’un su havzalarının yok edileceğini hatırlatan Beyaz, “Melen çözümsüzlüğü kentte önümüzdeki yıllar ‘susuzluk’ riskine neden olacak. Kanal İstanbul Projesi kapsamında kentin su sistemlerinin deplase işi ile Melen Barajının aynı zaman aralığında yapılması ve başka su alternatiflerin olmayışı kenti susuzluk kaosuna sürüklemektedir.

İktidar ‘Kanal İstanbul ve yeni şehir yapı alanları’ yıkım projesindeki ısrarı ile yaşam hakkı olan ‘suya erişim’i engellemektedir. İstanbul’un su ihtiyacının çözümünü Melen Projesi olarak ön gören iktidar, su havzalarını yok eden projelerine devam etmekte, İstanbul’u susuz bir gelecek beklemektedir” diye konuştu. Beyaz son olarak, İstanbul su toplama havzalarının çok değerli olduğunu, asla hiçbir projeye tercih edilmemesi gerektiğinin altını çizdi.