Sağlık Bakanlığı, çocuklara tarihi geçmiş aşı yapıldığı haberlerini yalanladı

Sayıştayın, Sağlık Bakanlığına ilişkin 2018 denetim raporu üzerine yapılan "63 bin çocuğa tarihi geçmiş aşı yapıldığı" ve "1,6 milyon aşının depolarda bozulduğu" haberlerine yalanlama geldi. Bakanlık, konuya ilişkin açıklamasında "Her ilacın ve aşının uygulaması öncesinde, son kullanma tarihi sağlık personelimiz tarafından ambalaj üzerinde yazılı bilgiden tekrar tekrar kontrol edilmekte, buna ilaveten uygulama öncesi karekod okutularak olası gözden kaçırılma durumlarında sistem tarafından uyarı verilerek bu tip bir hatanın önüne geçilmektedir" denildi. Açıklamada ayrıca "Sayıştay raporunda imha nedeni ile ortaya çıktığı iddia edilen kayıp, aynı yıl aşı bütçemiz dikkate alındığında yaklaşık yüzde 0,7'dir ve bu oran toplum sağlığı açısından alınması gereken bir önlemdir" denildi.

SAYIŞTAY RAPORUNDA YER ALANLAR

Sayıştay raporunda tarihi geçmiş aşılara ilişkin "Yapılan incelemelerde, profilaksi ve risk grubu aşılamaları için temin edilen aşılardan son kullanma tarihi geçtiği görünen 72.000 doz aşının okul çağında olan yaklaşık 63.000 çocuğa uygulandığının ancak süre kısıtı nedeniyle ATS ye son tüketim tarihi öncesi girilemediği için uygulanmadı olarak görüldüğünün anlaşıldığı ifade edilmiştir" denildi. Raporun devamında şu ifadeler kullanılmıştı:

"Ayrıca, kamu idaresinin savunmasında KKK, Hepatit B, PPD test tüberkülin, kızamık ve grip aşıları satın alınırken ihtiyacın hedef nüfusun tamamı ve beklenen fire miktarıyla birlikte hesaplandığı belirtilmiş olmakla beraber, sağlık tesislerinin depo mevcudu ve yıllık tüketimlerinin gerçeği yansıtmaması nedeniyle dikkate alınamadığı açıktır. Bu durum aşıların çeşitli nedenlerle karekod okutulmadan uygulanması nedeniyle sağlık tesislerinin depo mevcutlarının ve yıllık tüketimleri gerçeği yansıtmamasından kaynaklanmaktadır. İdare cevabında ifade edilen profilaksi ve risk grubu aşılamaları için temin edilen aşılardan okul çağında olan yaklaşık 63.000 çocuğa uygulanan aşının süre kısıtı nedeniyle ATS ye son tüketim tarihi öncesi girilemediği için uygulanmadı olarak görülmesi aşıların karekod okutulmadan uygulanması tespitini doğrulamaktadır. Bu nedenle merkez depoda, İl Sağlık Müdürlüklerinin ve sağlık tesislerinin depolarında bulundurulacak aşıların tespiti sürecinde depo mevcudu ve yıllık tüketimleri dikkate alınamamakta ve aşıların miadının dolması riski oluşmaktadır."

Rapora göre ayrıca ATS ve malzeme kaynakları yönetim sisteminde (MKYS) “kullanılmaz hale gelen” aşıların maliyeti farklı. Raporda şu ifadelere yer verildi:

“ATS üzerinden yapılan incelemede 2018 yılında 808 bin 380 doz PPD, 383 bin 60 doz kızamık, 293 bin 793 doz KKK, 42 bin 682 doz mevsimsel grip ve 32 bin 500 doz hepatit B olmaz üzere toplam 1 milyon 628 bin 966 doz 11 milyon 332 bin 471 TL değerinde aşının il sağlık müdürlüklerinin deposunda iken miatlarının dolduğu tespit edilmiştir. MKYS (malzeme kaynakları yönetim sistemi) ‘Kullanılmaz hale gelme’ çıkış türünden çıkış yapmak suretiyle miadı dolduğu beyan edilen aşı tutarı 1 milyon 153  bin518 TL olup, ATS ve MKYS arasındaki farkın miadı dolan aşıların bir kısmının MKYS üzerinden beyan edilmemesinden kaynaklandığı tespit edilmiştir.”

BAKANLIKTAN CEVAP: İDDİALAR ASILSIZ

Sağlık Bakanlığından iddialara ilişkin açıklama yapıldı. ATS ile tüm aile sağlığı merkezlerinin yanı sıra aşı uygulamaya yetkili 12 bin 277 uç noktaya kadar aşıların ısı takibinin yapıldığı, ATS'nin herhangi bir ısı değişikliğinde son kullanıcıyı uyardığı ve süre aşımı olması durumunda aşının imhası için uyarı ürettiği ifade edildi.

Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Haberlerde yer alan 'miadı geçen aşıların uygulandığı' iddiası tamamen asılsızdır. Her ilacın ve aşının uygulaması öncesinde, son kullanma tarihi sağlık personelimiz tarafından ambalaj üzerinde yazılı bilgiden tekrar tekrar kontrol edilmekte, buna ilaveten uygulama öncesi karekod okutularak olası gözden kaçırılma durumlarında sistem tarafından uyarı verilerek bu tip bir hatanın önüne geçilmektedir. Hiçbir sağlık personeli, etkinliğine güvenmediği veya miadı geçen bir ilaç veya aşıyı hastasına uygulamaz. Ayrıca ATS sistemi miadı geçmiş aşıların uygulanmasına müsaade etmez."

Herhangi bir aşı sıkıntısı yaşanmaması adına aşı ihalelerinin en az bir yıl öncesinden yapıldığına işaret edilen açıklamada, aşıların Bakanlığın ana deposuna girdikten sonra analizlerinin gerçekleştirildiği ve en az 6 aylık stok ile çalışıldığı aktarıldı.

Türkiye'de de olağanüstü durumlar göz önünde bulundurularak, yedek aşı alımı yapıldığı, hiçbir koşulda aşı sıkıntısı yaşanmaması için her zaman öngörülen ihtiyaçtan bir miktar fazlasının stoklandığı, bazı aşıların, tekli doz yerine on/yirmi dozluk flakonlar şeklinde üretildiği belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Bu ürünler açıldıktan sonra 6-8 saat içerisinde tüketilmelidir. Yeri geldiğinde tek bir bebek için bu flakon açılmaktadır. UNICEF rehberleri, çok dozlu ürünlerde yüzde 50-90 arasında değişen oranda, tek dozlu ürünlerde ise yüzde 5-15 oranında zayiat öngörmektedir. Diğer taraftan zorunluluk arz etmeyen grip aşısı gibi ürünlerde de yeterli başvuru olmaması durumunda zayiat olabilmektedir. Tüm dünyada yaşanan bu gibi durumlar dışında kişilerin hatasına bağlı soğuk zincir kırılmaları veya son kullanım tarihinden kaynaklı zayiatlarda ise her bir aşı için il sağlık müdürlüklerimizce gerekli soruşturma yürütülmekte, sorumlulara aşı bedeli rücu ettirilmektedir. Zayiat oranları, dünyanın gelişmiş ülkeleri arasında da kabul edilebilir düzey olarak benimsenmiştir. Sayıştay raporunda imha nedeni ile ortaya çıktığı iddia edilen kayıp, aynı yıl aşı bütçemiz dikkate alındığında yaklaşık yüzde 0,7'dir ve bu oran toplum sağlığı açısından alınması gereken bir önlemdir." (HABER MERKEZİ)

Dr. Özer Akgül: Aşı karşıtlığının bilimsel bir tarafı yok

Aşıların olmadığı bir dünyada neler olurdu?

Eczacılardan uyarı: Aşı reddi artışı salgın ve ölümlere neden olabilir