Maden kapandı, çukuru zehir saçmaya devam edecek

Özer AKDEMİR

Balıkesir Havran Tepeoba köyü yakınlarında bulunan Tepeoba Molibden madeni kapanıyor. Maden alanını olduğu gibi terk edip giden şirketin bölgede rehabilitasyon yapıp yapmayacağını soran yurttaşlar açık ocağın yangın söndürme havuzu olarak kullanılacağını öğrendiler. 

HER TARAFTA BİR TERKEDİLMİŞLİK HALİ

Yaklaşık yedi yıldır bölgede bakır ve molibden madenciliği yapan, ancak altın da çıkarttığı yönünde iddialar bulunan Özdoğu Madencilik A.Ş. - Kuzey Ege Bakır İşletmeleri’ne ait Bakır ve Molibden Zenginleştirme Tesisi kapanıyor. Proje dosyasında aslında 13 yıllık bir ömrü olduğu dile getirilen maden iddialara göre cevherin bitmesi sonrası erken kapanma kararı aldı. Geçtiğimiz ay maden alanında bir televizyon çekimi için giden Edremit Çevre Platformu (EDÇEP) üyeleri maden yakınındaki köylülerden madenin kapandığını öğrendiler. Köylüler madende çalışan tüm işçilerin kıdem tazminatları ödenerek işten çıkarıldığını anlattılar. Köylülerle birlikte maden alanına giden EDÇEP'liler tesislerdeki tüm ekipmanların ve yapıların sökümünün devam ettiğini, araç gereçlerin kamyonlarla firmanın Menemen'deki sahasına taşındığını tespit ettiler. EDÇEP Sözcüsü Kubilay Saygın madenle ilgili gözlemlerini "Madendeki ulaşım yolları ise hiç olmadığı kadar bakımsızdı ve molozlarla doluydu. Aleni bir terk edilmişlik sergileniyordu her tarafta" sözleriyle aktardı.

BAKANLIĞA MADEN KAPANDIKTAN SONRA NE OLACAĞI SORULDU

Bu gelişmenin ardından EDÇEP madenin geleceğinin ne olacağını ve sahanın rehabilitasyonu konusunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na CİMER üzerinden sordu. Kapanma çalışmaları süren madenle ilgili yurttaşlara hiçbir bilgi verilmediği, madenin rehabilitasyon planının uygulanıp uygulanmayacağını soran EDÇEP dilekçesinde, "Maden sahasındaki 170 metre derinlikteki cehennem çukurunda mavi renkli yağmur suyu birikintileri, Asit Maden Drenajı’nın başladığını göstermektedir. Maden ayrıştırmakta kullanılan sülfürik asitin varlığını sürdürdüğü Atık Barajı da yağmur sularıyla dolmaktadır. Kış mevsiminde sızma suretiyle, yaz geldiğinde ise buharlaşma yoluyla, maden sahasındaki olumsuzlukların havaya, toprağa ve suya karışmasını önlemek ve açık ocağın toz üretip havayı zehirlemesine engel olmak için, Şirket’in acilen maden sahasını bilimsel yöntemlerle rehabilite edilip, tekrar doğaya kazandırması gereklidir" denildi.

"AÇIK OCAK YANGIN SÖNDÜRME HAVUZU OLACAK"

EDÇEP'in dilekçesine geçtiğimiz günlerde yanıt veren Bakanlık yanıtında madenin ÇED Raporunun 2013 yılında onaylanması sonrası Ormanlık alanda cevher çıkarılmasına başlandığı belirtilerek; "SGS lakefild Research Europe Limited firması tarafından açık ocak sahasından yapılan numune analizlerinde potansiyel bakımdan asit oluşturucu olmadıkları tespit edilmiştir" denildi. Orman Bölge Müdürlüğü'nün 2012 yılında bölgede meydana gelen orman yangınından sonra bölgeyi yangına hassas alan ilan ettiği ve açık ocak sahasını Yanan Alanların Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projeleri  (YARDOP) programına alındığının aktarıldığı yanıtta Bakanlık, ocaktaki cevherin 2018 yılı içinde bitmesi sonucunda işletmenin faaliyetine son verdiği, rehabilitasyon programı kapsamında açık sahanın sorumluluğunun Edremit Orman İşletme şefliğinde olduğu dile getirildi. Bakanlık yanıtında madenin açık ocağının YARDOP projesi kapsamında yangın havuzu olarak kullanılacağı ifade edildi.

ATIK BARAJI NE OLACAK?

Bakanlık madenin zenginleştirme atık barajı ile ilgili atık barajının rehabilitasyon çalışmalarının Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından takip edildiği belirtilirken, "Söz konusu açık ocaktaki yağmur suları ve yer altı su biriktirilmesi Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğü sorumluluğundadır" denildi.

Bu gelen yanıtın ardından açık ocakta biriken turkuaz mavisi suların fotoları ile birlikte Edremit Orman İşletme Şefliği'ne durumu sorduklarını belirten EDÇEP Sözcüsü Kubilay Saygın, "Bakalım oradan ne yanıt gelecek? Elbette ki, konuyu sonuna kadar takip edeceğiz. Belki de Maldivler'in bizim Tepeoba'ya taşındığını söylerler?" dedi.

"TURKUAZ MAVİSİ SU OLUR MU?"

Halkın "Cehennem çukuru" dediği 170 metre derinliğindeki açık ocakta şu anda turkuvaz mavisi bir göl olduğuna işaret eden Saygın, "Asit drenajı değil de ne bu? Yeraltı sularına sızıyor bunlar. Aşağıda Havran Barajı var oradan da Havran Çayı ile Körfeze gidiyor" dedi.

Madencilik konusunda uzman isimlerden jeoloji yüksek mühendisi Tahir Öngür de konunun iyice araştırılmaya ihtiyacı olduğunu belirterek "Mavi renkli yağmur suyu olur mu? Belli ki AMD zaten işliyor ve bundan sonra da sürecek" diye konuştu.

ATIK HAVUZU DAHA ÖNCE DE YANGIN SÖNDÜRME DE KULLANILMIŞTI

Bakanlığın yanıtını da "üstünkörü" olarak niteleyen Saygın, "Atık havuzunu şimdi Orman'a vermeye kalkıyorlar. Orada biri bitmiş ve kullanılan diğeri inşa halinde iki havuz var. Yazın buharlaşma ile içinde çok az sıvı kaldı ki sülfürik asit var bunun içinde. Kışın yağmur suyu ile yeniden doldu. Bunları Ormana devredeceklermiş onlar da yangın havuzu olarak kullanacakmış. Daha önce yangın söndürmek adına iki kez helikopterlerle boşaltmışlardı zaten orayı" dedi.

Saygın'ın sözünü ettiği akıt havuzundaki suyun Mart 2013 tarihinde yörede çıkan yangını söndürmek için kullanılması ve sonrasında meydana gelen zehirlenmeleri Evrensel 30 Mart 2013 tarihli sayısında "Dudak uçuklatan şüphe" manşeti ile okurlarını duyurmuştu. Zamanın Çevre Bakanı Veysel Eroğlu yangına atık havuzu ile müdahale edildiği iddialarını doğrulamıştı.

Dudak uçuklatan şüphe

Danıştay, rapora rağmen Çaldağı’da madenciliğine yeşil ışık yaktı

Ekoloji Birliği: Temiz hava haktır, iki yıl beklemez!