Karabiga'da 'yok' denilen Akdeniz fokları fotokapanda

Özer AKDEMİR
İzmir

Çanakkale'ye bağlı Karabiga sahilinde Akdeniz foklarının yaşadığına dair bir rapor daha yayımlandı. Kıyılarına yan yana 7 termik santral yapılan Karabiga, dünyanın en nadir görülen canlıları arasında sayılan ve toplam 500 adet kaldığı tahmin edilen Akdeniz foklarının yaşam alanlarından birisi olmasına rağmen, çevre düzeni planlarında ve termik santral ÇED raporlarında yok sayılmıştı.

KIRMIZI LİSTEDE

Akdeniz fokları Türkiye kıyılarında Ege’de, Yeni Foça’dan Datça’ya kadar olan sahil şeridinde, Akdeniz’de ise Datça ile Kemer, Alanya ile Taşucu ve Hatay Samandağ ile Suriye sınırı arasında kalan sahillerde var olma mücadelelerini sürdürüyor. Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından yayımlanan Kırmızı Listede “Soyu kritik derecede tehdit altında olan (CR) tür” olarak sınıflandırılan Akdeniz fokları, Türkiye'nin de taraf olduğu Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (BARSELONA), Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN) ve Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) gibi uluslararası ve ulusal anlaşmalarla koruma altında bulunmakta.  

DÜNYADA SADECE 500 AKDENİZ FOKU KALDI

Tüm dünyadaki nüfusunun 500 civarı olduğu tahmin edilen Akdeniz foku Yunanistan, Türkiye, Moritanya ve Madeira Adaları’nda varlığını sürdürebiliyor. Türün nüfusunun hızla azalmasında en büyük faktörlerin başında yapılaşma nedeniyle kıyı bölgelerindeki yaşam alanlarının azalması, aşırı ve yasa dışı balıkçılık faaliyetleri ve turizm aktiviteleri geliyor. Bu durum fokların, gerçek bir koloni özelliği göstererek birlikte yaşamak yerine insan baskısı nedeniyle çoğu zaman tek tek dolaşmak ve yaşamak zorunda kalmalarına neden oluyor.

AKDENİZ FOKLARINA FOTOKAPAN

Karabiga Karaburun mevkiindeki Meşeli Mağarası'nın fok balıkları tarafından nasıl kullanıldığına dair deniz biyologları Özgür Emek İnanmaz ve Ali Cemal Gücü tarafından yazılan ve 19 - 21  Nisan  2018  tarihlerinde  II.  Uluslararası  Rating  Academy “UMUT” Kongresi’nde  sunulan makalede, Akdeniz foklarının Meşeli Mağarası’nı günün hangi saatlerinde ve ne şekilde kullandıkları konusu ele alındı. 14 Nisan-12 Ağustos 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilen araştırma için mağaraya fotokapan yerleştirilerek Akdeniz fokları gözlendi.

‘BURADA FOK YOK’ DİYEN ‘BİLİM İNSANLARI’ HÂLÂ SORUŞTURULUYOR

Akdeniz foklarının var olma mücadelesini sürdürdüğü bölgelerden birisi  olan Marmara Denizi’nde kalan son bireyler Kapıdağ Yarımadası, Adalar ve Karabiga arasındaki bölgede yaşıyor. Nesli neredeyse tükendi denilebilecek bir kritik eşikte yer alan fokların bu yaşam alanlarının olduğu bölgede tüm koruma anlaşmalarına rağmen 7 termik santral projesi birden var. Projeler için bölgede yapılan ÇED araştırmalarında Akdeniz foklarının buralarda yaşamadığına dair rapor tutan bilim insanları, fokların varlığına dair reddedilemez kanıtların ardından şikayet edildikleri üniversiteleri tarafından halen soruşturuluyorlar.

MEŞELİ MAĞARASI’NI SIKÇA KULLANIYORLAR

Karabiga kıyılarındaki mağaralarda fotokapan kullanılarak foklarla ilgili yapılan çalışma da bölgedeki Akdeniz foklarının Meşeli Mağarası’ndaki (Karabiga) yaşamları ile ilgili oldu. Elde edilen fotoğraf ve videolar incelenerek fokun günün hangi saatlerinde mağarayı kullandığı belirlendi.

II.  Uluslararası  Rating  Academy  ‘’UMUT’’  Kongresi’nde sunulan makale fotokapandan elde edilen sonuçlara göre Akdeniz Foklarının Meşeli Mağarası'nı aktif olarak kullandığı dile getirildi. Fokların giriş-çıkış zamanlarına ve kalma sürelerine bakıldığında mağara genel olarak dinlenme amaçlı olarak kullanıldığını dile getiren araştırmacılar, raporlarının sonuç ve öneriler kısmında şu görüşlere yer verdiler;

EYLEM PLANI YAPILMALI

* Nisan-Mayıs periyodunda Temmuz-Ağustos aylarına göre foklar mağarayı daha sık kullanmışlardır.

* Çalışma fokların Doğu Akdeniz için rapor edilen üreme dönemini kapsayacak şekilde gerçekleştirilememiştir. Ancak yapı itibarıyla üreme mağarası özellikleri taşımaktadır. Sık kullanım dikkate alındığında mağaranın üreme amaçlı kullanılma olasılığı da yüksektir.  

* Akdeniz Foku’nun bir simge tür olduğu ve bir bölgede varlığını sürdürmesinin o bölgedeki ekosistemin sağlıklı çalıştığının göstergesi olduğu düşünülecek olursa bölge için acil olarak Tür Eylem Planı hazırlanmalıdır.

* Bölgede Akdeniz foku popülasyonunun ve demografik yapısının belirlenebilmesi amacıyla izleme çalışmalarına fokların kullanabileceği diğer mağaraları da kapsayacak şekilde devam ettirilmesi gerekmektedir.

Akdeniz foku, kayalıklarda dinlendi

Nesli tükenmekte olan fok 'Burada ben varım' dedi