Elli yılı aşan sanat serüveni: Moğollar kimdir?

Özlem ERTAN

Anadolu’nun zengin müzik kültüründen beslenen Rock grupları arasında ilk akla gelenlerden biri de Moğollar. 1968’de, elli yıl önce kurulan Moğollar, bağlamanın, curanın, Anadolu danslarının, ritimlerinin Avrupa ülkelerinde de tanınmasında, sevilmesinde öncü oldu ve yurt dışında ödüller kazanan albümler yaptı. Onlarca özgün besteye imza atan grubu, kuruluşunun ellinci yılında yakından tanımaya ne dersiniz?

TEMELİ 1967’DE ATILDI

Farklı müzik gruplarında çalan Cahit Berkay, Engin Yörükoğlu, Aziz Ahmet ile Murat Ses’in yolları 1967’de kesişti. Benzer hedefleri paylaştıklarını fark eden müzisyenler birlikte yeni bir grup kurmaya karar verdi. Basçı Haluk Kunt’un da katılımıyla tamamlanan grubun ismi de belliydi artık: Moğollar. Ancak Haluk Kunt’un gruptaki varlığı kısa sürdü ve onun yerini Hasan Sel aldı. Çalışmalara hızla başladılar. Grubun ilk 45’liği Eastern Love/Artık Çok Geç, 1968’in şubat ayında çıktı. Onu Mektup/Lazy John, takip etti. Aynı yılın Haziran ayında katıldıkları Altın Mikrofon Yarışması’nda aldıkları üçüncülük Moğollar’ın tarihinde milat oldu. Sesleri ve isimleri daha çok duyuldu. 1968’in sonunda, yabancı sözlü şarkıların yanı sıra kendi bestelerini de yapan ve seslendiren bir gruptu Moğollar.

TARZIN ADI ANADOLU POP

Kısa zamanda ünleri İstanbul sınırlarını aşıp Anadolu’ya ulaştı. 1969’un başlarında Hasan Sel gruptan ayrıldı ve onun yerini Moğollar ile özdeşleşen müzisyenlerden Taner Öngür aldı. 1969’un neredeyse tamamını Anadolu yollarında, turnede geçirdiler. Anadolu’nun insanlarıyla ve sesleriyle yakınlık kurdular. Böylece Moğolların müzikal yolcuğunun rotası da belirlenmiş oldu. Artık Anadolu enstrümanları, sazları ve felsefesi Moğollar’ın en önemli ilham kaynağıydı. Anadolu etkisiyle biçimlenen müzik tarzlarını ise Anadolu Pop olarak tanımladılar.

Moğollar’ın Anadolu Pop tarzındaki ilk hit şarkıları, bir 45’likte topladıkları Dağ ve Çocuk ile İmece’ydi. İkisi de Anadolu ritimleri ve ezgilerinden izler taşıyan özgün bestelerdi.

AVRUPA’DAN AKADEMİ ÖDÜLÜ

Bu arada Moğollar’ın ünü Türkiye sınırlarını aştı. Fransa’da CBS firması ile üç yıllık bir anlaşma imzalayan müzisyenler, Behind the dark/Hitchin adlı 45’liklerini çıkardı. Yine yurtdışında başka bir plak şirketi için yaptıkları, Anadolu köylerinin danslarını, seslerini ve ritimlerini barındıran Danses et Rythmes de la Turquie-d’Hier d’Aujourd’hui ise 1971 yılında Academie Charles Cross Büyük Plak Ödülü’ne değer bulundu. Bu ödül Türkiye’de çok ses getirdi. Gazeteler bu haberi “Moğollar’ın davul ve zurna ile doldurduğu plak Akademi armağanı aldı” sözleriyle duyurdu.

Moğollar üyelerinin Paris’te bulunduğu yıllarda, Barış Manço Belçika’da yaşıyordu. Yolları kesiştiğinde birlikte müzik yapmaya hatta grup olmaya karar verdiler. Birlikteliklerinin adını ise “Manchomongol” koydular. Barış Manço ile Moğollar, iki 45’lik plak yaptıktan ve dört ay boyunca Türkiye’nin farklı yörelerinde konserler verdikten sonra yollarını ayırdılar.

Moğollar Türkiye’ye dönmüş, ani bir kararla Paris’e yerleşen Engin Yörükoğlu ise gruptan ayrılmıştı. 1972’de Alageyik Destanı/Moğol Halayı 45’liği çıktı. 

CEM KARACA İLE ÇALIŞMALAR

Bu arada Moğollar’ın kadrosunda değişiklikler oluyor, ama grubun temel amacı ve felsefesi aynı kalıyordu: Anadolu kültüründen beslenerek özgün çalışmalara imza atmak. Grubun Cem Karaca ile ortak çalışmaları da oldu. Bu birlikteliğin ürünü olan şarkılar arasında ilk akla gelen Namus Belası kuşkusuz. Bu arada Taner Öngür ile Ayzer Danga Moğollar’dan ayrıldı ve eskilerden bir tek Cahit Berkay kaldı. Grubu dağıtıp Fransa’ya yerleşen Cahit Berkay, burada Engin Yörükoğlu ile birlikte Moğollar adıyla iki albüm, bir de 45’lik çıkardı. Bu süreçte yayınlanan en önemli albüm, çoğunlukla Engin Yörükoğlu’nun enstrümantal bestelerinden oluşan 1975 tarihli Hitit Sun.

Moğollar 1976’da çalışmalarına son verdi ve müzisyenler bireysel çalışmalara yöneldi. Cahit Berkay, aralarında Selvi Boylum Al Yazmalım, Devlerin Aşkı, Çiçek Abbas ve Dila Hanım’ın da olduğu unutulmaz film müziklerine imza attı. 1990’lı yıllarda ise Cem Karaca ve Uğur Dikmen’le Rock Kumpanyası adı altında iki albüm yaptı.

DAĞILMIŞLARDI, 1993’TE BİRLEŞTİLER

Moğollar’ın diğer üyeleri de farklı müzisyenlerle ilginç çalışmalar yaptı. Ancak Moğollar unutulmadı, müziği hafızalarda tazeliğini her daim korudu. Leman Dergisi çizerlerinden Kaan Ertem, 1992’de Moğollar’ın yeniden bir araya gelmesi için imza kampanyası başlattı. 4 binden fazla imza toplanınca Cahit Berkay, Taner Öngür ve Engin Yörükoğlu, yanlarına genç müzisyen Serhat Ersöz’ü de alarak Moğollar’ı yeniden kurdu. 31 Mayıs 1993’te İstanbul Cemal Reşit Rey Salonu’nda verdikleri konserle dönüşlerini ilan eden Moğollar, 1994’te Moğollar94, 1996’da Dört Renk, 1998’de 30. Yıl, 2000’de ise 1968 -2000 albümlerini çıkardı.

1968’de yani tamı tamına elli yıl önce hayatımıza giren ve Türk rock tarihinde yönlendirici rol üstlenen Moğollar hâlâ ilk günkü kadar seviliyor, dinleniyor. Bu vesile ile 2010 senesinde kaybettiğimiz, Moğollar konserlerindeki müthiş performanslarıyla akılda kalan baterist Engin Yörükoğlu’nu da anmadan geçmeyelim.