Dinozorlar zehirlendi mi?

66 ila 247 milyon yıl önce hüküm süren dinozorlar kocamanlardı, hatta bazıları uzay mekiği Endeavour’dan daha ağırdı. Sonlarının, bir asteroit ve onu takip eden katastrofik volkanik aktivite kadar güçlü bir kuvvet nedeniyle olduğu tahmin ediliyor. Fakat, gizliden gizliye, daha şeytani bir suçlunun, Yucatan Yarımadası’na çarpan asteroitten çok daha önce, dinozorlara çok zarar verdiği evrimsel psikologlar tarafından tartışılıyor. Bilim insanları yeni çalışmalarında, suçu zehirli bitkilerin üzerine attı.

‘ASTEROİT ÇARPMASINDAN ÖNCE ÖLDÜLER’

Ekoloji ve Evrim Fikirleri’nde (Ideas in Ecology and Evolution) yayımlanan makalede, Albany Üniversitesi’nden Gordon Gallup ve Baltimore Üniversitesinden Michael Frederick, gıda zehirlenmesinin dinozorları asteroit çarpmasından çok daha öncesinde öldürdüğünü ileri sürdüler. Fikirlerini “biyolojik intikam” hipotezi olarak adlandırıyorlar.

Gallup, Albany Üniversitesi Psikoloji Profesörü, Inverse’e “Zehirli bitkilerin yayılması yavaş gerçekleştiği için, hipotez, dinozorların asteroit çarpmasından milyonlarca yıl önce yok olmaya başladığını ve milyonlarca yıl sonra tükenmeye devam ettiğini gösteren yeni kanıtlarla tutarlıdır” dedi. “Böylelikle, dinozorların nesli basit bir psikolojik eksiklik nedeniyle tükenmiş olabilir.”

Bu hipoteze göre, büyük, otobur dinozorlar ilk toksik anjiyospermler de dahil olmak üzere büyük miktarlarda bitki tükettiler ve bu da dinozorlara büyük sindirim sistemi hastalıkları verdi. Fakat, tatlarından hoşnutsuzluk duymadıkları için, bu toksik bitkileri yemeye devam ettiler ve sonuçta zararlı ve ölümcül dozlar tüketiyorlardı. Psikolojik eksiklerinin bu etkisi, “türlerde ilave stres” ve asteroit öncesi “dinozorlarda belirli bir hasar” oluşturmuş olabilir.

Biyolojik intikam fikri, dinozorların zaten yarı final yok oluşundan milyonlarca yıl önce azaldığını iddia eden çokça kabul görmüş görüşe uymaktadır. Fosil kalıntıları, Kretase Dönemi’nin bitişinden önce dinozor popülasyonlarında ani bir düşüş ve kuş çeşitliliğinde bir artış olduğunu gösteriyor. Gallup, ilk toksik bitkilerin fosil kalıntılarında dinozorların tükenmeye başlamasıyla aynı dönemde ortaya çıktığını öğrenince, bu kademeli yok oluşun anjiyospermlere bağlı olabileceğini gördü.

“Evrim teorisinin ilgi çekici özelliği” diyor Gallup, “Kutunun dışındaki şeyleri düşünmenizi sağlıyor.”

Bu iddiayı desteklemek için, Gallup ve Frederick, dinozorlardan daha fazla dayanan hayvanlar arasında tat hoşnutsuzluğunun gelişimi üzerine yapılmış çalışmaları inceledi. Küçük ve etçil dinozorlardan, velociraptorlar gibi, evrildiği düşünülen kuşlar. Önceki araştırmalar, günümüz kuşlarının tatmaktan ziyade görerek yapmalarına rağmen yiyecek hoşnutsuzluğunu öğrenme yetenekleri olduğunu göstermiştir. Örneğin, kuşlar, parlak turuncu kral kelebeklerinin ipekotu toksinleriyle dolu olduğunu bilirler ve bu yüzden onlardan kaçınmayı öğrenmişlerdir. Gallup ve Frederick, bu psikolojik yeteneğin, kuşlara diğer dinozorların kaderlerinden kaçmada yardım etmiş olabileceğini ileri sürüyorlar.

TAT HOŞNUTSUZLUĞUNU ÖĞRENEMEME YETENEĞİ

1987’de Gallup tarafından yürütülen, dinozorlarla ortak ata paylaşan ve kuşların en yakın yaşayan akrabası olan timsahların bazı türlerinin tat hoşnutsuzluğunu öğrenme kapasitesi olmadığını gösteren çalışmayı tekrardan gözden geçirdiler. Bir grup kaymanlarda hastalıkların belirli türden yiyeceklerle ilişkilendirilip ilişkilendirilemeyeceğini görmek için hastalığa yol açarak, kaymanların onları hasta edip etmeyeceğine bakmadan her zaman bir şeyler yemeye istekli olduğunu keşfettiler.

Bu tat hoşnutsuzluğunu öğrenememe yeteneği, çalışmanın yazarları tarafından dinozorlarla paylaşıldığını düşündükleri bir özelliktir. Fakat, habitatın şanslı bir tuhaflığı onları yok olmaktan kurtarmıştır. Timsahların soyu tükenmemiş olmasının sebebini “sucul etobur olmaları ve bu yüzden hiçbir zaman zehirli karasal bitkileri tüketmekten ortaya çıkan problemlerle başa çıkmak zorunda kalmamalarına” bağlıyorlar.
Gallup ve Frederick, bu olağan dışı hipotezin şüpheci paleontologlara şu soruyu sordurabileceğini çok iyi biliyorlar: Birkaç psikolog dinozorların yok oluşu hakkında ne biliyor? Teorileriyle alay etmek yerine, paleontologların, ampirik kayıtlarla hipotezlerini test etmek için, onlara fosil kalıntılarını değerlendirmekte yardım etmelerini umuyorlar.

Erken zehirli bitkiler bir biyolojik intikamı nasıl ortaya çıkardı? Kesin olarak söylemek için daha fazla kanıt gerekiyor. Fakat, eğer dinozorlar aşırı göbek ağrısına rağmen zehirli bitkileri yiyorlarsa, ölümcül psikolojik eksiklerinin onları yok olmaya itmesi teorik olarak mümkündür. Gallup, asteroitin kesinlikle bir rol oynadığı söylüyor, ama asıl olarak bitkilerin türlere şiddetli bir yük bindirmiş olabileceğini ekliyor.

 inverse.com’dan çeviren Berkay GÜNAY