Basitten karmaşığa evrim

Bilim, evrenin tamamının basit moleküllerin kendiliğinden hareketleri ile daha karmaşık moleküller haline dönüşmesi ile oluştuğunu gösterir. Atomlar, yıldızlar, galaksiler ve evrendeki diğer tüm yapılar benzer yolla oluşmuştur. Doğada var olan tüm canlılar da bakteri benzeri küçük yapılardan evrimleşmiştir.

ABİYOGENEZ: CANLILIĞIN CANSIZLIKTAN EVRİMİ

Cansız moleküllerin zaman içerisinde evrimleşerek canlılığı oluşturmasına “abiyogenez” adı verilir. Abiyogenez için çok farklı teoriler bulunmaktadır fakat bugün bilim dünyasında en çok kabul gören deney Miller-Urey deneyidir. Bu deney, içinde inorganik moleküller bulunan kapalı bir ortamda organik moleküllerin oluşabileceğini gösterir. Bu kapalı ortam ilkin Dünya atmosferinin bir taklididir ve bunun için deneyde atmosfer olarak H2O, H2, CH4 ve NH3 kullanılmıştır. Bu moleküller şimşek veya ultraviyole ışınları gibi yüksek enerjilerle bombardıman edildiğinde organik moleküllerin ortaya çıkacağı görülür. Deney sonucunda oluşan bu organik moleküller canlılığın yapıtaşlarıdır. Dünya üzerinde denizlerde çözünmüş halde bulunan bu moleküller, sürekli olarak yüksek enerji ile bombardıman edildiğinden bir süre sonra denizler kararlı organik bileşiklerin içinde bulunduğu bir “çorba” haline gelir. Bu organik moleküller daha sonra birleşerek RNA ve DNA gibi önemli moleküllere çok benzer yapıları oluştururlar. Bu moleküllerin yağ benzeri bir yapı ile çevrelenmesi sonucunda canlı hücreye çok benzer yapılar oluşur. Bu yapılar için canlılığın ilk adımı da denebilir. Bu yapılar geçmiş dönemde var olmuş veya şu an yaşamakta olan tüm canlıların atasıdır.

Bu canlıların bazılarında zaman içerisinde genetik materyallerindeki değişimler sayesinde güneş ışığı ile besin üretme metodu gelişmiştir. Bunun yanında solunum da bu hücrelerde görülmeye başlanmıştır. Bu ilk solunum, oksijensiz olarak gerçekleşmekte ve oksijenli solunuma oranla daha ilkeldir. Fotosentezin gelişmesi ile açığa oksijen gazı çıkmaya başladı ve bazı hücreler solunum yaparken bu gazı kullanmaya başlamışlardır. Bu solunum türü canlıların aynı orandaki şeker molekülünü kullanarak daha fazla enerji üretmesini sağlamıştır.

BASİT HÜCRELERDEN KARMAŞIK HÜCRELERE GEÇİŞ

Hücre yapısı oluştuktan sonra hücrelerin arasında belirli etkileşimler gözlenmeye başlamıştır. Bu etkileşimlerin ilerlemesiyle birlikte farklı yaşam formları oluşmaya başlamıştır.

Arkeler ve bakteriler olarak sınıflandırılan bu ilk canlılar prokaryot özellik gösterirler. Prokaryot hücrelerde zarla çevrili organel bulunmaz ve kalıtım materyalleri çekirdek içinde değil, hücre sıvısının içinde dağınık halde bulunur. Prokaryot hücrelerden, daha gelişmiş bir hücre yapısı olan ve zarlı organellere ve çekirdek yapısına sahip olan ökaryotlara geçiş süreci endosimbiyotik teori ile açıklanmaktadır. Teoriye göre boyut olarak büyük olan bakteriler, yemek amacıyla kendinden küçük bakterileri hücre içine alırlar fakat sindiremezler. Bunun sonucunda bu iki hücre birlikte yaşam sürmeye başlarlar. Küçük olan hücre daha güvenli bir ortam kazanırken büyük olan hücre çeşitli görevleri küçük hücreye yaptırır ve iki hücre de avantajlı konuma geçer. Bu birlikte yaşam doğal seçilim ile desteklenmiş ve günümüze kadar sürmüştür.

TEK HÜCRELİ CANLILIKTAN ÇOK HÜCRELİ CANILIĞA GEÇİŞ

Hücrelerin birlikte yaşamasının en önemli örneklerinden biri, tek hücrelilikten çok hücreliliğe geçişteki basamak olarak kabul edilen kolonilerdir. Koloniler, tek bir hücreden meydana gelen birçok hücrenin iş bölümü ile birlikte bir arada yaşamasıdır. Hücrelerin bir araya gelerek oluşturduğu kolonilerde dış tarafta bulunan hücreler genellikle hareketten sorumlu olup iç tarafta bulunan hücreler ise koloninin metabolik faaliyetlerini üstlenirler. Genellikle koloninin parçası olan bir hücre, koloniden ayrıldığı takdirde canlılığını sürdüremez. Birbirine bağlı ve daha avantajlı konumdaki bu hücreler zaman içinde evrimleşerek çok hücreli tek bir birey halini alırlar.

{{344068}}