İHD çatışmalı sürecin bilançosunu açıkladı

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, 24 Temmuz 2015 ile 24 Temmuz 2017 yılları arasında çatışmalı ortamda yaşanan insan hakları ihlalleri bilançosunu açıkladı. İHD Diyarbakır Şubesi’nin yaptığı açıklamada; 2 yılda 2722 insanın hayatını kaybettiği vurgulanırken, 2914 kişinin yaralandığı, 1279 kişinin ise işkenceye maruz kaldığı belirtildi. 

İHD Diyarbakır Şubesi Barış Süreci’nin bozulduğu 24 Temmuz 2015 tarihinden itibaren 24 Temmuz 2017 tarihine kadar bölge illerinde gelişen çatışmalı süreci, “Çatışmalı ortamlarda meydana gelen insan hakları ihlallerini bilançosu” adıyla raporlaştırdı. İHD Diyarbakır Şube binasında aralarında Şube Başkanı Raci Bilici ve yöneticilerinde olduğu dernek üyeleriyle yapılan basın toplantısında hazırlanan rapor basınla paylaşıldı.

771 GÜVENLİK GÖREVLİSİNE KARŞIN 1307 PKK’Lİ ÖLDÜ

Rapor’da tüm Türkiye genelinde silahlı çatışmalarda aralarında asker, polis, korucuların olduğu 771 güvenlik görevlisi yaşamını yitirirken bunların 670’nin doğu ve güneydoğu bölgesinde olduğu belirtildi. Yine tüm Türkiye genelinde 1699 güvenlik görevlisi yaralanırken bunların 1668’nin doğu ve güneydoğu bölgesinde olduğu ifade edildi. Buna karşın aralarında tüm Türkiye genelinde PKK, HPG, YPS, YPS-JİN, TAK’ın olduğu 1307 silahlı örgüt militanın yaşamanı yitirdiğini, bunların 1291’nin doğu ve güneydoğu bölge illerinde olduğu söylendi. Tüm Türkiye genelinde tespit edilen 23 militan ise yaralandığı belirtildi. Çatışmalı ortam arasında kalan 53 sivil de  hayatını kaybettiği, 80 sivilin ise yaralandığı açıklandı. 

YARGIZ İNFAZ SONUCU 448 KİŞİ ÖLDÜ

Rapor’da güvenlik güçlerince gerçekleştirilen yargısız infaz neticesinde bölge illerinde 448 kişinin yaşamını yitirdiği, 379 kişinin ise yaralandığı belirtildi. Raporda bu bölümle ilgili şu şekilde bir not düşüldü: “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde meydana gelen 448 yargısız infaz vakasının önemli bir bölümünün sokağa çıkma yasakları sürecinde gerçekleştiği tespit edilmiştir. Tespit edilen verilere göre, 75’i çocuk olmak üzere en az 321 sivil yurttaş yaşamını yitirdi.” Örgütün silahlı eylemleri neticesinde ise tüm Türkiye genelinde 129 sivilin hayatını yitirdiği, bunların ise 62’sinin doğu ve güneydoğu bölgesinde gerçekleştirildiği söylendi. Yine tüm Türkiye genelinde 588 sivilin yaralandığını, bunları da 514’ün bölge illerinde olduğu açıklandı. Örgüt militanları tarafından ise 14 kişinin alıkonularak veya saldırı sonucu öldürüldüğü belirtildi. 

19 CENAZE TEŞHİR EDİLDİ

Silahlı çatışmalar sonucunda yaşamı yitiren 19 silahlı örgüt militanının, güvenlik güçleri tarafından çıplak olarak teşhir edildiği veya cenazelerine işkence edildiğinin tespit edildiği belirtilen Raporda, “Bu tespitler ilişkin kimi bulgular sosyal medya araçlarında yayınlanmıştır. Tespit edilebilen 36 militan cenazesi ailelerine verilmedi. Kimi cenazelerin çatışma bölgelerinde, kimi cenazelerinde Adli Tıp Kurumlarında bekletildiği öğrenildi. Kimi cenazelerin ise ailelerine haber verilmeden veya cenazenin teşhis edilmesi beklenmeden, kimsesizler mezarlığına defnedildiği öğrenildi. Özellikle DNA karşılaştırmalarının aylarca sürdüğü ve bu durumun cenaze sahiplerinde manevi yıpranmaya neden olduğu görülmektedir. Gerek Askeri Operasyon sırasında ve gerekse de güvenlik güçleri tarafından, çatışmalarda yaşamının yitiren militanlara ait mezarların bulunduğu mezarlıklar, 15 kez tahrip edildi” denildi. 

YASAK BÖLGE İLANI BÖLGE EKONOMİSİNİ VURDU

Bölgede bulunan kentlere bağlı ilçelerin kırsal alanlarında ‘güvenlik veya askeri operasyon yapılacağı gerekçesiyle’ 123 kez özel güvenlik bölgesi kararının ve ilanının alındığının açıklandığı Raporda, “Toplamda 4 bin 842 gün süren/devam eden bir veya aynı anda birçok bölgeyi kapsayan özel güvenlik bölgesi ilanlarının, en az 10 günlük ve en çok 365 günlük sürelerle uygulanmasına karar verildiği tespit edilmiştir. Özel güvenlik bölgesi ilan edilen alanlara, sivil yurttaşların giriş-çıkışları yasaklanmıştır. Bölgenin geçim kaynağının çiftçilik ve hayvancılık olması sebebiyle, yasaklar ekonomik mağduriyetlere ve seyahat özgürlüğünün ihlaline yol açmıştır. Yasak ilan edilen bölgelerde başlatılan askeri operasyonlar sırasında, 12 bölgede orman ve arazi yangınları çıktı. Yangın bölgelerinin kırsal yerleşim alanlarına yakın olmaları nedeniyle, maddi tahribatlar meydana geldi. Ayrıca yangınların olduğu bölgelerin özel güvenlik bölgesi olması ve yurttaşların giriş-çıkışlarına yasaklanmış olması, yangına müdahale etme olanaklarını zayıflatmıştır. Yine operasyonların gerçekleştiği sırada, operasyon alanı içerisinde bulunan yerleşim yerlerine güvenlik güçleri tarafından baskınlar düzenlenmiş, yurttaşlar işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır. Çatışma bölgesi olması gerekçe gösterilerek, yurttaşlar evlerini terk etmeye zorlanmıştır. Yasak ilan edilen bölgelerde başlatılan askeri operasyonlar sırasında, 1 köyün (Diyarbakır ili Lice ilçesinde bulunan 43 haneli Zara köyü) boşaltıldığı iddia edildi” denildi. 

UZUN SÜREN SOKAĞA ÇIKMA YASAKLARI

11 il ve 45 ilçede 250 kez gün boyu ve süresiz sokağa çıkma yasaklarının ilan edildiğinin belirtildiği Raporda, Diyarbakır Merkez Sur ilçesinde 6 mahallede, 28 Kasım 2015 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma yasağı, günümüze dek (634 gün) halen devam etmektedir. Yasağa 10 Aralık 2015 tarihinde 1 gün süreyle ara verildi ve 22 Mayıs 2016 tarihinde, 6 mahallenin 4’ünde ki bazı sokak/caddelerde yasak kaldırıldı” denildi. 

MAYINLA 15 ÇOCUK ÖLDÜ

Mayın ve sahipsiz bırakılan patlayıcıların infilak etmesi sonucu ölenlerin ve yaralanların olduğunun açıklandığı Raporda, “15 çocuk yaşamını yitirdi, 61 çocuk ise kalıcı fiziksel rahatsızlıklar oluşturacak şekilde yaralandı. 5 yetişkin yurttaş yaşamını yitirdi, yine 3’ü kadın olmak üzere 17 yetişkin yurttaş yaralandı. Sınır hatlarında açılan ateş sonucu 56 sivil yurttaş yaşamının yitirmiş, 67 sivil yurttaş ise yaralanmıştır” denildi. 

1279 KİŞİ İŞKENCEYE MARUZ KALDI

İşkence ve kötü muameleye maruz kalanların olduğu belirtilen Raporda, “Tespit edilebilen verilere göre; toplamda 1279 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Gözaltında birimlerinde 341 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Gözaltı birimleri dışında (ev baskınlarında, sokakta) 281 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Köy Korucuları tarafından 11 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Cezaevlerinde 442 tutuklu-hükümlü mahpus işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 14 kişi kaçırılma ve ajanlık tehditlerine maruz kaldı. 43 kişi can güvenliği ile tehdit edildi. Toplumsal gösterilerde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 147 kişi yaralandı” denildi. 

13698 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI, 3256 KİŞİ TUTUKLANDI

Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlallere dair de verilerin açıklandığı Raporda, “Tespit edilebildiğimiz verilere göre ve en az; 321 çocuk ve 13 bin 337 yetişken olmak üzere toplam 13 bin 698 kişi gözaltına alındı. 84 çocuk ve 3172 yetişken olmak üzere, toplam 3256 kişi tutuklandı. 8055 ev veya işyeri, çoğunlukla gece yarısı veya sabaha karşı güvenlik güçleri tarafından basıldı. 97 kişi silahlı örgüt militanları tarafından alıkonulmuştur. Alıkonulanların çoğunlukla asker, polis ve devlet memuru oldukları tespit edilmiştir. Derneğimizin de içerisinde yer aldığı ve farklı tarihlerde oluşturulan heyetler aracılığıyla, alıkonulan 30 kişi (20 Gümrük Muhafaza memuru, 7 asker, 1 Polis, 1 Kaymakam ve 1 siyasetçi) silahlı örgüt militanlarından alınarak, güvenlik güçlerine teslim edilmiştir ” denildi.

155 BASIN KURUŞU KAPATILDI

İfade özgürlüğüne yönelik ihlallere dikkat çekilen Raporda, “5 haber ajansı, 16 TV, 24 radyo, 62 gazete, 19 dergi ve 29 yayınevinin faaliyetlerine son verildi. Ulusal ve yerel yayın yapan muhalif haber siteleri (bazıları birden fazla olmak üzere) 144 kez erişime engellendi. 55 farklı soruşturma dosyası açılmış, toplamda 747 kişi hakkında soruşturma başlatılmıştır. 58 farklı dava dosyası açılmış, toplamda 136 kişi yargılanmıştır. 101 farklı dava dosyası karara bağlanmış, 423 kişi hakkında çeşitli hapis cezaları verilmiştir ” denildi.

ÇOK SAYIDA YER KAPATILDI

Örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlallere dair de verilerin verildiği Raporda, KHK’larla “49 Siyasi Parti, 15 Dernek, 11 Eğitim ve Kültür Kurumu, 53 belediye hizmet binası ve eklentileri olmak üzere toplam, 128 kurum ve kuruluş güvenlik güçleri tarafından baskına veya ırkçı gruplar tarafından saldırıya maruz kaldı. 468 dernek, 139 Okul, 26 Öğrenci yurdu, 2 Üniversite, 27 Vakıf, 11 Eğitim ve Kültür Kurumu kapatıldı” denildi. 

90393 KİŞİ KAMU KURULUŞLARINDAN İHRAÇ EDİLDİ

Ekonomik sosyal haklara yönelik ihlallere vurgu yapılan Raporda, tüm Türkiye genelinden KHK’larla 90bin 393 kişi kamu kuruşlarından ve TSK’da ihraç edildiğini, bunların ise bölge illerine göre dağılımı şu şekilde: “1349 kişi işten çıkarıldı. 13156 kamu emekçisi hakkında adli ve idari soruşturma açıldı. 10 bin 483 kamu personeli görevinden (açığa) alındı. 15 bin 824 kamu personeli ihraç edildi. (225 kamu personeli görevine yeniden iade edildi.)” 

KAYYIM ATANAN 93 BELEDİYENİN 89 DBPLİ

Belediyelere atanan kayyıma dair bilgilerin paylaşıldığı Raporda, tüm Türkiye genelinde 93 belediye kayyım atanırken, bunların 89’unun bölge illerinde olduğu açıklandı. Kayyım atanan belediyelerin ise 89’u DBP’li belediyelere ait olduğu belirtilirken, geriye kalan 4 belediyenin ise 3’ü AKP 1’si MHP’ye ait olan belediye olduğu belirtildi.

ZIRHLI ARAÇLA 14 YURTTAŞ ÖLDÜ 

Raporda son olarak zırhlı araçların yol açtığı ölümlere değinilerek, “4’ü çocuk 14 yurttaş yaşamını yitirdi. 29 yurttaş kalıcı fiziksel tahribatlar oluşturacak şekilde yaralandı” denildi. (Diyarbakır/EVRENSEL)