Peri Vadisi’ndeki acele kamulaştırmalara tazminat ödenecek

Özer AKDEMİR
İzmir

Dersim ile Elazığ illeri arasındaki Peri Vadisi’nde Pembelik Barajı nedeniyle topraklarına el konulan Akkuş köylülerinin Anayasa Mahkemesine (AYM) götürdükleri davadan köylüler lehine karar çıktı. AYM, köylülerin mülkiyet hakkına haksız tecavüz edildiği gerekçesiyle maddi ve manevi tazminata hükmetti.

KÖY SULAR ALTINDA KALDI

Limak Holding tarafından 2008 yılında Peri Vadisi’nde başlanılan Pembelik Barajı inşaatı için Akkuş köyünün arazilerine acele kamulaştırma kararı ile el konuldu. Köylülerin açtığı dava sonrası Danıştayın yürütmeyi durdurma kararı vermesi baraj inşaatını durdurmazken, su tutan baraj sonrası köylülerin arazileri sular altında kaldı. Konuyu AYM’ye taşıyan Köylülerin Avukatı Mehmet Horuş önceki gün Resmi Gazete’de yayımlanan AYM kararının pilot bir karar olduğunu ve 200’e yakın dava için benzer seri kararlar beklediklerini söyledi.

DEVLETİN KAMU GÜCÜNÜ KULLANARAK MÜDAHALESİ İHLAL SAYILDI

Avukat Mehmet Horuş, Resmi Gazete’de acele kamulaştırmaları mahkum eden AYM kararının hemen üstünde 10-15 ilde yeni acele kamulaştırma kararları olduğuna dikkat çekti. 

Danıştayın daha önce acele kamulaştırmaların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1 No’lu Protokolüne aykırı olduğunu söyleyen yüzlerce kararı olduğunu aktaran Horuş, buna karşın Danıştayın verdiği yürütmeyi durdurma kararlarını Asliye Hukuk Mahkemelerinde uygulatmakta zorlandıklarını ifade etti. “Mahkemeler el koymaları onaylayıp geçiyor ve inşaat faaliyetleri başlıyordu. Bu nedenle yürütmeyi durdurma kararları için geç kalınıyordu. Dolayısıyla fiili bir durumla karşı karışaydık. Bu kararında AYM Adli yargı ile idare yargıdaki bu çelişkiyi tartıştı ve bunun dayanağının aslen Bakanlar Kurulu kararı olması nedeniyle Danıştayın kararının esas alınması gerektiğini belirtti” diye konuştu.

AYM’nin davayı “Mülkten barışçıl yararlanma hakkının ihlali” kavramı ekseninde değerlendirdiğini belirten Horuş, devletin üstün kamu gücü kullanarak müdahale etmesinin ihlal olduğu sonucuna varıldığını vurguladı.

DANIŞTAY KARARINA UYULMADI

Peri Vadisi’ndeki barajla ilgili dava devam ederken açtıkları dava sonrası Danıştaydan yürütmeyi durdurma kararı aldıklarını aktaran Horuş, “Bu karardan sonra ‘Davanın dayanağı kalmadı ya bekletin ya da düşürün’ dedik. Mahkeme Danıştay kararını dinlemedi ve baraj inşaatı devam etti” dedi.

200 DOSYADAN AYNI KARARI BEKLİYORUZ

AYM’nin bu kararında, vatandaşın arazisinin sular altında kaldığı için artık alınamayacağını, bu arazilerin değer tespitinin asliye hukuk mahkemelerinde yapılmasını istediğini kaydeden Horuş, “Ama bunun dışında ayrıca mülkiyet hakkına haksız tecavüz nedeniyle bir tazminat ödenmeli dedi. Bunun miktarını da maddi tazminat olarak 4 bin 800 TL ve bir de kişi başı
5 bin TL manevi tazminat olarak belirledi” diye konuştu. 

Peri Vadisi’ndeki baraj ile AYM’de ilgili 200’e yakın dosya olduğunu dile getiren Horuş, “AYM bu davayı pilot olarak seçti ve Adalet Bakanlığı da bunun üzerinden görüş bildirdi. İlk karar çıktı. Şimdi 200’e yakın dosyadan da seri karar çıkmasını bekliyoruz. Bu ciddi bir tazminat yaptırımıdır” dedi.

KARAR ÇEVRE HAKKI YÖNÜNDEN EKSİK

Konuyu daha önce AİHM’ye de taşıdıklarını aktaran Horuş, AİHM’nin iç hukuktaki gelişmeleri izlemeye alarak, AYM kararını beklendiğini dile getirerek, “Biz AİHM’de Dersim tarih, kimlik, inanç temelinde özel bir coğrafya dedik ve bir mülkiyet tartışmasına girmek istemediğimizi ifade ettik. Akkuş köyünün tamamına el konuldu. Asıl yaşam alanına müdahale var, ihlal var dedik. AYM kararında ‘mülkiyet hakkı ile zaten ihlal verdim, sağlıklı dengeli çevrede yaşam hakkı ile ilgili ayrıca karar vermeme gerek kalmadı’ diyor. İşte biz işin bu kısmının eksik olduğunu düşünüyoruz ve burasını AİHM’de tartışmaya devam edeceğiz” diye konuştu.

Horuş, alınan tazminat kararının caydırıcı nitelikte olduğunu düşündüğünü ifade ederek, “Yine de karar bizce eksiktir. Asıl çevre hakkı ihlali yönünden de beklentimiz vardı. Bu kısım da zaten şu anda AİHM’de inceliyor” dedi.