Adana'da billboardlar ‘evet’, halk ‘hayır’ diyor

Halil İmrek 
Adana

Çukurovalı yazar Orhan Kemal; taşlı yolları, Arnavut kaldırımları, fayton arabaları, sivrisineği-sıtması ile hayatı yoksullar için cehenneme çeviren sarı sıcağı; bire üç veren tarlaları, portakal bahçeleri, taş köprüsü, çırçır prese fabrikaları, işçileri, patronları, ağası, ırgatı, marabası ile anlatmış Adana’yı. Gerçekten de Adana dünyanın sayılı verimli ovalarından birine sahip. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin aktığı bu ovanın berekeketi güneşin, toprağın, suyun bolluğundan geliyor. Ne ki bir zamanlar tarımın ve tarıma bağlı sanayinin parlak kenti olan Adana’dan bugün pek eser yok.

Geçmişte Adana’da pamuk ekiliyordu, şehrin her yerinde çırçır fabrikaları kuruluydu. Adana bir fabrika merkezi idi. Şimdi fabrikaların yerinde TOKİ binaları ve AVM’ler yükseliyor. Yıllar içinde Adana adeta bir fabrika çöplüğüne döndü. Tarıma dayalı fabrikalar (ÇUKOBİRLİK, Sümerbank, Aksantaş, Adana TEKEL Sigara Fabrikası, Adana Tütün Yaprak İşletmeleri vs) ardı ardına kapandı. Bugün artık Adana işsizlikle anılıyor. Tarımın ve tarıma bağlı sanayinin tasfiyesi, 14 yıllık AKP iktidarında daha da hızlandı. Dolayısıyla yarın sandıkta kenti bu hale düşüren ve kent halkını yokluğun içine sürükleyen hükümet politikaları da sorgulanacak. 

AKP’NİN BÜYÜKŞEHİR’İ ALAMADIĞI İL

Adana, 2 milyon 200 bin nüfusuyla Türkiye’nin altıncı büyük ili. Kentte Türk/Türkmen, Arap, Kürt ağırlıklı bir nüfusu var. Son dönemde bu nü fusa Suriyeliler de eklendi. Adana Büyükşehir Belediyesi, kent bazında birinci parti olmasına rağmen AKP’nin kazanamadığı bir belediye. Son yerel seçimlerde MHP Büyükşehir ile birlikte 9 belediyeyi, CHP 3, AKP de 4 ilçe belediyesini kazandı. 

ADANA SON SEÇİMLERDE NASIL TERCİH YAPTI?

1 KASIM seçimlerinde AKP: %36,8, CHP: %29,8, MHP: %19,6 ve HDP de %11,7 oy aldı.

2010 referandumunda da ‘hayır’ 56.13’le kazanmıştı.

EVET DİYENLER

Adana’da ‘evet’ vereceğini söyleyen yurttaşlar gerekçe olarak Erdoğan’a duydukları sempatiyi gösteriyorlar. Bu vatandaşlarda “Erdoğan iyidir, o zaman yapacağı Başkanlık da iyidir” gibi bir algı var. Bu algıda elbette TRT başta yandaş medyanın da payı var. AKP içindeki kararsızlar ise, paketin içeriğini öğrendikçe ‘hayır’a kayıyor. ‘Evetçi’ diyenlerin bir bölümünde, seçilecek kişinin partili başkan olması ve yetkileri devredebilecek olmasına dair endişeler var.

VALİLİK BİLE ‘EVET’ ÇALIŞMASI YAPIYOR 

Adana kent merkezinde baskın bir ‘evet’ propagandası dikkat çekiyor. Yollar, bulvarlar, orta refüjler, ana arterlerin hepsinde ‘evet’ afişleri var. Devletin imkânlarıyla, halkın parasıyla birçok alan ‘evet’le kapatılmış. Adana’yı afiş ve pankartlarla donatan Adana Valiliği ve Adana Büyükşehir Belediyesi de çok sayıda reklam ve tanıtım materyali hazırladı. Adana Valiliği, Cumhurbaşkanının fotoğrafı ile birlikte ‘evet’ yazılı tanıtım materyallerinin üzerine valilik logosunu koymakta bir sakınca görmedi!  

EVET VE HAYIR ÇALIŞMASI YAPANLAR

AKP ve MHP, bu süreçte ‘evet’ oyu için kampanya yürütürken CHP, HDP, Saadet Partisi, EMEP, Birleşik Haziran, Halkevleri gibi siyasi parti ve hareketler ile DİSK, KESK, TMMOB, TTB gibi sendika ve meslek odaları ‘hayır’ için çalışma yürüttü. Hayır tarafındakilerde bir çatlak görünmüyor. Fakat ‘evet’ diyen MHP ve kararsız AKP’liler için durum hiç de öyle değil

Adana’daki MHP yönetimi ‘evet’ çalışması sürdürse de tabanda daha çok bir ‘hayır’ kitlesi var. Devlet Bahçeli’nin daha önce başkanlığa karşı olması, tek adam yönetimine duyulan tepki ve hükümetin MHP kongresine müdahalesi, MHP seçmeninin ‘hayır’ gerekçeleri. MHP Adana Milletvekili Seyfettin Yılmaz daha önce MHP’den ayrılan muhaliflerle birlikte davrandı. Sonradan ‘evet’e dönse de açıktan bir ‘evet’ çalışması yapmak yerine ‘Evet de, hayır da bizim’ dedi. Ülkü ocaklarının kentte hissedilir bir ‘evet’ çalışması yok. Çukurova Üniversitesi’nde görüştüğümüz ülkücü öğrenciler, kendilerinde yüzde 80 oranında ‘hayır’ oyu çıkacağını söylüyor. 

CHP MİTİNG YERİNE TOPLANTILAR YAPTI 

Ana muhalefet partisi CHP Adana’da miting yapmadı. Genel Başkan Kılıçdaroğlu, sadece CHP belediyesince yapılan tesislerin açılışına katıldı. Adana CHP milletvekilleri de yoğun bir çalışma yürüttü. CHP’nin parti adına çalışma yapmak yerine ‘hayır’ merkezli çalışma yapması ise olumlu karşılandı. Ancak CHP yönetiminden gelen “Evet çıkarsa ülke bölünecek”, “Evet çıkarsa eyalet sistemi gelecek” gibi söylemlere tepki gösterenler de yok değil. Kürtlerdeki rahatsızlık buna örnek. Ama yine de herkes ‘hayır’ın güçlü çıkması için çalıştı.  

DEMOKRASİ GÜÇLERİ ABLUKA ALTINDA

İki aylık referandum sürecinde, HDP başkan ve yöneticilerini de içine alan 4 ayrı polis operasyonu oldu. Adana HDP Milletvekili Meral Danış Beştaş’ın da iki buçuk aydır tutuklu olduğunu hatırlatalım. Bu zor süreçte HDP yine de ‘hayır’ çalışması yürüttü ve şehirde 10 bin kişilik bir miting gerçekleştirdi. Kürt mahallelerinde ‘hayır’ oyları önde.  

Referandum süreci boyunca Emek Partisi daha çok işyerleri ve emekçi semtlerde çalışma yürüttü. EMEP’in dikat çeken bir diğer çalışması da tarım işçilerine yönelmiş olmasıydı. EMEP üyeleri ve Emek Gençliği ile birlikte TKP, Halkevleri ve diğer kesimler de bu süreçte baskı ve engellerle karşılaştı. Demokrasi güçlerinin afişleri söküldü, gözaltı ve para cezalarıyla çalışmaları engelllenmeye çalışıldı.    

DEVLET, AKP MİTİNGİ İÇİN SEFERBER OLDU

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın katıldığı miting bu süreçte önemli veriler sundu. Mitinge  katılanların çoğunun oy kullanamayan liselilerden oluştuğu ifade ediliyor. Mitinge giderken yaşanan kazada 3 liseli öğrenci hayatını kaybetmişti. CHP Mersin Milletvekili Fikri Sağlar da kazada hayatını kaybeden 3 öğrenciyi Meclis gündemine taşımıştı. Mitinge ayrıca devlet dairelerinden memurlar da getirildi. Suriyelilerin de belli oranda mitinge taşındığı belirtiliyor. Öte yandan işyerlerinde mitinge gidilip gidilmeyeceğine dair imza karşılığı çeteleler tutulduğu da ifade ediliyor. Miting için ayrıca Adana Büyükşehir belediye otobüsleri üzerine pankart asılarak mahallelerde anons yapıldı. Belediye otobüsleri ve metro gün boyu mitinge ücretsiz taşıma yaptı. Bu kararda Adana Valisi Mahmut Demirtaş’ın şehir içi dolmuş ve özel halk otobüsü kooperatif başkanlarıyla yaptığı toplantı etkili oldu.  

CAMİİ MİNARESİNDEN EVET ÇAĞRISI

Cumhurbaşkanının toplu açılış törenine -Yumurtalık İlçe kaymakamı talimatıyla- çağrı yapan Müftülük, tüm personele kısa mesaj gönderdi ve mitinge katılmalarını istedi. Müftülükten personele gönderilen mesajda ayrıca “Cami minaresinden birer defa olmak üzere halka anons yapılması” da istendi. 

BELEDİYE BAŞKANI SÖZLÜ, ÇARK ETTİ

BÜYÜKŞEHİR Belediye Başkanı MHP’li Sözlü, 7 Haziran 2015 seçimleri öncesi Adana’ya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı karşılamamıştı! Üstelik havalimanı VİP çıkışını tam karşıdan gören binaya da “Geldikleri gibi giderler” pankartı asılmıştı. Hüseyin Sözlü, 20 Mayıs 2015’te yaptığı açıklamada Erdoğan’ın seçimden sonra Adana’ya gelmesi çağrısında bulunmuş, “Cumhurbaşkanı Anayasaya göre tarafsız olmalı. Seçimden önce Adana’ya gelecek olması buna gölge düşürür. Seçimden sonra gelirse kendisini en sıcak şekilde ağırlarız” demişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son miting için Adana’ya gelişinde ise durum tamamen değişti. MHP teşkilatları (havalimanından kent merkezine doğru uzanan) 2 kilometre uzunluğunda bir karşılama pankartı astı. Pankartın üzerinde şu söz yazılıydı:“Devlet için, millet için evet”  
Bu durum sosyal medyada Sözlü’yü eleştirilerin hedefi haline getirdi. “Eski afişlerini bu referandum sürecinde göremiyoruz. Geldikleri gibi giderler demiştiniz, ne oldu? diyen eleştirilerdi bunlar.  Şubat ayında Belediye Başkanı MHP’li Sözlü, Ceyhan Belediye Başkanlığı döneminde ’İhaleye fesat karıştırıp rüşvet aldığı’ iddiasıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Davada bilirkişi heyeti, yaklaşık 3 milyon liralık kamu zararının oluştuğuna yönelik rapor hazırlamıştı. Bugün Adana Büyükşehir Belediyesi borç batağında. MHP Genel Merkezinin ”evet” demesi üzerine, Başkan Sözlü’nün de -kötüye giden poziyonu gereği- çark ettiği konuşuluyor. 

ADANA’DA TABLO NASIL GÖRÜNÜYOR?

YARIN yapılacak anayasa değişikliği referandumu öncesi  ulaştığımız bazı anket sonuçları Adana’da ‘Hayır’ oylarını önde gösteriyor.  Bir anket şirketinin yaptığı sonuçlara göre yüzde 43.9 Evet yüzde 56.1 Hayır oyu çıktı. Adana’da yapılan anketlere yansıyan kararsız seçmenlerin büyük kısmı, ülke yönetiminin tek bir kişinin eline geçmesinden de rahatsız. 

Adana’da ilk kez oy kullanacak 70 bin genç seçmen var. En çok işsizliğin de gençler arasında olduğu biliniyor. AKP’nin 18 yaş düzenlemesine rağmen gençlerde ‘evet’ oranı yüksek değil. Bugüne kadar Adana’da görüştüğümüz yurttaşlar, kanaat önderleri ve siyasetçiler, kent genelinde yüzde 55-60 dolayında “Hayır” oyu çıkacağını söylüyor.

Adana genelinde 4 bin 171 sandıkta toplam 1 milyon 512 bin seçmen oy kullanacak. Şehirde renkli propaganda örneklerine de rastlanıyor. Hayır’cıların astığı “Hayırdır gardaş” pankartı buna örnek. Kebabı meşhur olan Adanalılar tıpkı “çek bir Adana der gibi “Hayır’ çekeceksin ki, herkes kendine bir çekidüzen versin” diyor.