Bir kavram: Meta

META NEDİR?
Meta, birincisi, herhangi bir insani gereksinimi gideren, ikincisi, kendi gereksinimi için değil, değişim için üretilen nesnedir.

KULLANIM DEĞERİ
Bir şeyin yararlılığı, belirli bir gereksinimi karşılayabilme özelliği, o şeyi kullanım değeri halinde getirir. Kullanım değeri, ya dolaysız olarak bir insanın kişisel gereksinimlerini giderir, ya da maddi varlıkların üretimi için üretim aracı olarak hizmet eder. Örneğin, ekmek beslenme gereksinimini, kumaş giyinme gereksinimini karşılar. Dokuma tezgahının kullanım değeri, onun yardımıyla kumaş üretilmesinde yatar. Tarihsel gelişme sürecinde insanlar şeylerin yeni yararlı özelliklerini bulurlar.
Kaynak suyu ya da yabani meyveler gibi insan emeğiyle yaratılmayan pek çok şeyin de kullanım değeri vardır. Ama kullanım değeri olan her şey meta değildir. Bir şeyin meta olabilmesi için emek ürünü olması, ayrıca satış için üretilmesi gerekir. 
Kullanım değeri, zenginliğin maddesel içeriğini oluşturur. Meta iktisadında kullanım değeri metanın değişim değerinin taşıyıcısıdır. 

DEĞİŞİM DEĞERİ 
Değişim değeri, önce bir tür kullanım değerinin başka bir tür kullanım değeriyle değiştirilmesindeki nicel ilişki olarak ortaya çıkar. Bir balta örneğin 20 kilo tahıl karşılığında değiştirilier. Birbiriyle değiştirilen metaların bu nicel ilişkilerinde, değişim değerleri dile gelir. Belirli miktardaki metalar birbiriyle eşit kılınabildiğine göre, bu metaların ortak bir temeli vardır. Bu temel, metaların ağırlığı, kapsamı, biçimi gibi maddi özellikleri olamaz. Metaların bu türden özellikleri yararlılığını, kullanım değerini belirler. Ama metaların kullanım değeri nicel olarak ölçülemez.

METALARDAKİ ORTAK “ŞEY”

Çeşitli metaların ortak yönü, emek ürünleri olmalarıdır. Karşılıklı olarak birbirleriyle değiştirilecek metaların eşitliğinin temelinde toplumsal emek yatar. Bir balta üreticisi, baltasını satmak için pazara gittiğinde 20 kilo tahıl alacağını varsayar. Bu, baltada 20 kilogram tahıl karşılığında toplumsal emek değerinde olduğu anlamına gelir. O halde metanın değişim değeri, değerin görünüm biçimidir. 

METADA SOMUTLAŞAN EMEĞİN İKİ YÖNLÜ NİTELİĞİ

Metaların ikili karakteri vardır: bir yanda kullanım değeri, öteki yanda değer. Metanın ikili karakteri, metada somutlaşan emeğin ikili karakterine bağlıdır. Emek türleri, kullanım değerleri kadar çok çeşitlidir. Marangozun emeği terzinin, ayakkabıcının emeğinden nitel olarak ayrıdır. Belirli biçimlerde harcanmış emek, somut emektir. Somut emek, metaların kullanım değerini yaratır.
Marangozla terzinin emeği, nitel olarak farklı emeklerdir. Ama ikisi de insan beynin, sinirlerinin, kaslarının üretken harcaması olduğundan, bu anlamda aynı türden insan emeği, genelde emektir. Bir bütün olarak insan işgücünün harcanması olan meta üreticisinin emeği, somut biçminden bağımsız olarak soyut emektir. Soyut emek, metaların değerini yaratır.

"Bir yandan, her türlü emek, fizyolojik anlamda, insan emek-gücü harcanmasıdır; ve bu, özdeş soyut insan emeği özelliğinde oluşu ile, metaların değerini yaratır ve ona biçim verir. Öte yandan, her türlü emek, insan emek-gücünün, özel bir biçimde ve belirli bir amaca dönük olarak harcanmasıdır, ve bu somut yararlı emek özelliği ile, kullanım-değerlerini üretir."

K. Marx

META ÜRETİMİNİN ÇELİŞKİSİ

Üretim araçları üzerinde özel mülkiyetin egemen olduğu toplumda, emeğin metada somutlaşan ikili karakteri, meta üreticilerinin özel ve toplumsal emeği arasındaki çelişkiyi dile getirir.
Üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet insanları ayırır, her bir meta üreticisinin emeğini kendi özel emeği haline getirir. Her meta üreticisi, işletmesini diğerinden soyutlanmış olarak yürütür. Tek tek üreticilerin emeği, tüm toplum çapında koordine edilmemiştir. Ama diğer yandan, toplumsal işbölümü, birbirleri için çalışan üreticiler arasında çok yönlü bir bağıntının varlığını gerektirir. 
Toplumsal işbölümü ne kadar belirginse, tek tek üreticiler tarafından üretilen ürünler de o kadar çeşitli ve üreticilerin karşılıklı bağımlılığı da o kadar kapsamlıdır. Bundan dolayı tek tek meta üreticilerinin emeği, temelde toplumsal emektir. Tüm toplumun emeğinin bir bölümüdür.
Demek ki, meta üretiminin çelişkisi, meta üreticisinin doğrudan kendi özel meselesi olan emeğinin aynı zamanda toplumsal bir karakter taşımasında yatar.