‘Kürtlerde değişim ve milliyetçilik’ kitaplaştı

Kürt tarihi üzerine çalışmaları, Kürtçe roman ve çevirileri bulunan DTP Parti Meclisi Üyesi, yazar-siyasetçi Naci Kutlay, son yılların tartışmalı konuları “kimlik ve milliyetçilik” kavramlarını, “Kürtlerde Değişim ve Milliyetçilik” adlı kitabında Kürtler açısından irdeliyor.
Dipnot Yayınları’ndan çıkarılan kitabın önsözünde, “kimliklerin, toplumların kültürlerinin farklılığı üzerinde inşa edildiğini” belirten Kutlay, toplumda sıkça mücadelesi verilen “demokrasi” ile bunun yönetim biçimi olarak gördüğü “cumhuriyet”in uyum ve algılanış düzeylerinde sorunlar yaşandığını, iki olgunun örtüşmesi beklenirken yaşamda ve özellikle Türkiye’de hiç de böyle olmadığını kaydediyor.
“Ayrımcılık ve dışlanma” iddialarının hiç gündemden düşmediğine de vurgu yapan Kutlay, “Ortadoğu’da nüfus çokluğu itibariyle dördüncü toplum olan Kürtler, kültürel ve siyasal kimlik mücadelelerinde değişik nedenlerle geç ve geri kaldılar” tespiti yapıyor.
“Ulus-devlet yapılanmaları, o devletin sınırları içindeki farklı etnik ve kültürel toplulukları homojenleştirme amacı ile azınlıkta olanları asimle etmek istediler” diyen Kutlay, buna örnek olarak Ortadoğu’da Kürtlerin yaşadığı Suriye, Irak, İran, Türkiye ve Kafkasya devletlerini gösteriyor.
Baskın kültür dayatması
Kürtlerin bu uygulamaya karşı direndiklerini ve güçlüklerle dolu bir ‘uluslaşma’ süreci yaşandığını kaydeden Kutlay, “Baskın ve çoğunluktaki etnisite karşıtı etno-kültürel direnişler oldu. Çoğunluğun baskın kültürü dayatılınca, buna karşı duruş da güçlendi. Başkaldırılar oldu. Kürtlerden asimle olan bir azınlığın dışındakiler, kimliklerini daha güçlü bir şekilde savundular” diye anlatıyor.
“Sümerler, antikçağ, neolitik çağ ve sonrasında Mezopotamya ve Kürtler”, “Tarihi Mezopotamya’daki Kürtler”, “Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet’e geçiş”, “Milli kimlik ve milliyetçilik”, “Son dönemde Kürt sorunu ve milliyetçilik” ana başlıklarının yer aldığı kitapta, Arap dili, kültürü ve Kuran’ın Arapça oluşunun Kürtleri olumsuz etkilediği, 640’lı yıllarda Müslüman olan Kürtlerin, Anadolu’da Türkmen beyleri ile uyum içinde yaşadıkları anlatılıyor. “Ortaçağ’da Kürtlerin ekonomik ve toplumsal olarak oldukça ileri konumda oldukları, giderek göçebe Kürtlerin toprağa yerleştikleri, Osmanlı devletinin son yüzyılında Kürtlerin imparatorluk ile bağlarının zayıfladığı” aktarılan kitapta, “Kürt kültür yaşamı, diğer komşu halklarda olduğu gibi zaman zaman dikkat çekici dönemler yaşadı. İtiraf etmeli; komşuları Pers, Türk ve Arapların siyasi egemenlikleri nedeniyle gelişmesi sınırlı oldu. Ancak yine de parlak dönemleri ve günümüze kadar gelebilen sonuçları var. Komşu kültürlerden etkilendiği gibi doğal olarak, onların kültürlerini de etkiledi” ifadeleri yer alıyor.
Sorulara yanıt aranıyor
“Son dönemde Kürt sorunu ve milliyetçilik” bölümü ile sona eren kitapta, AKP iktidarı döneminde Kürt sorununa bakış, sorunun isimlendirilmesi, buna karşı tepkiler, Kürt partilerinin kapatılması, devletin bakış açısı, güvenlik sorunu olarak görülen Kürt sorunu, tek ve iki kutuplu dünyada Kürt sorununa bakış konuları irdeleniyor.
Kutlay kitapta, “Kürt tarihi, sosyal yapısı, kimlik mücadelesi bu süreçte nasıl bir noktaya geldi? Osmanlı’dan bugüne Kürtler nasıl bir değişim süreci yaşadı? Cumhuriyet, Kürt sorununa nasıl yaklaştı? Kürtlerin çok kültürcü bir sosyal-siyasal yapılanmaya gereksinimleri var mı?” sorularına yanıt aradığının altını çiziyor. Kitap, özellikle “barış” arayışlarının yaygınlaştığı bu süreçte, Kürt sorununda bilinmeyenleri, bilinse bile dağınık olan birçok konuyu bir arada irdeliyor. (Ankara/EVRENSEL)
Sultan Özer