Devletin iç, özelin dış borcu patladı

AKP hükümetlerinin iş başında olduğu son beş buçuk yıllık dönemde devlet dış borç kullanımını kıstı.
Sağladığı dış kaynakları YTL’ye çevirerek Hazine Devlet İç borçlanma senetleri (DİBS) ihalelerinde yüksek faizlerle devlete satan özel sektörün dış borcu patladı. Devletin iç borcu ise rekor düzeylerde artış gösterdi.
2002 sonundan bu yılın Haziran sonuna kadar olan dönemde kurdaki düşüşün de etkisiyle merkezi yönetimin dış borç stokunun YTL cinsinden tutarı düştü. Özellikle piyasadan yaptığı iç borçlanma yüzde 173 artarak 193 milyar YTL’ye, toplam iç borcu da 261 milyara ulaştı. Özel sektörün dış borcu da 2003 başından bu yılın Mart sonuna kadar olan dönemde yüzde 300’lük rekor artışla 172 milyar dolara çıktı.
Diğer bir deyişle uluslararası borç rasyolarını tutturmak için dış borç stokunun milli gelire oranını kağıt üzerinde küçülten merkezi yönetim, özel sektörün dış borçlanmayla sağladığı kaynakları iç borçlanma ihalelerinde yüksek faizlerle çekerek, borcunu döndürdü. Böylece hükümet, kağıt üzerinde azalttığı dış borçlanmayı aslında özel sektör kanalıyla rekor düzeylerde büyüttü.
Merkezi yönetimin borç durumu
Merkez Bankası ve yerel yönetimler ile diğer kamu hariç olmak üzere sadece hükümetlerin tasarrufundaki “merkezi yönetim dış borç stoku”, 2002 sonundan bu yılın Haziran sonuna kadar olan beş buçuk yıllık dönemde yüzde 25.4 oranında 14.4 milyar YTL’lik artışla 71.2 milyar YTL’ye yükseldi. Bu artışın da büyük bölümü dış kredi kullanımlarından çok yurt dışı piyasalarda yapılan tahvil ihraçlarından kaynaklandı.
Merkezi yönetim dış borcunun çok az arttığı anılan dönemde iç borç stoku ise rekor bir artış göstererek 261 milyar YTL’ye ulaştı.
Döviz cinsinden düşük bir artış gösteren, kura bağlı olarak YTL cinsinden tutarı düşen dış borçla birlikte merkezi yönetimin toplam borcu, anılan dönemde net 105.5 milyar YTL’lik bir artışla 348.2 milyar YTL’ye çıktı. Anılan dönemde merkezi yönetim toplam borç stoku içinde iç borcun payı yüzde 61.7’den yüzde 75’e yükseldi.
Dış borç tablosu
“Düşük kur-yüksek faiz”in ekonomiye damgasını vurduğu anılan dönemde, dışarıdan borçlanarak, bunu Hazine iç borçlanma ihalelerinde yüksek faizlerle devlete satan özel sektörün dış borcunda ise adeta patlama yaşandı.
Özel sektörün 2002 sonunda sadece 43.1 milyar dolar olan toplam dış borcu, Hazine’nin en son Mart 2008 itibariyle açıkladığı verilere göre bu tarihte 172 milyar dolara çıktı. Anılan dönemde özel sektörün dış borcunda yüzde 299.4 oranında 128.9 milyar dolarlık bir artış yaşandı. (EKONOMİ SERVİSİ)