Cevdet Kudret'in edebiyat eğitimciliği

Altı cep kitabı: "Halk Şiirinde Üç Büyükler": Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan; "Divan Edebiyatında Üç Büyükler": Fuzuli, Baki, Nedim. Edebiyat derslerini bir karabasan gibi anımsayanlara da, edebiyat dersleriyle başı dertte olanlara da ilaç niteliğinde çalışmalar. Aslında şiirin tadına varmak isteyenlere, şiir yazmaya niyetlenenlere (ve elbet yazmakta olanlara) temel eğitim kitapları İnkılâp Kitabevi'nce basılmış. Cevdet Kudret, denemeci, dilci, edebiyat tarihçisi olarak tanınır. Buna, ozanlığını, öykücülüğünü, oyun yazarlığını, romancılığını da katabiliriz. Ancak ona en yakışacak tanım "edebiyat eğitimcisi"dir. Cevdet Kudret, 1907'de doğmuştu. Babasının Birinci Dünya Savaşı yıllarında ölüşüyle zor bir çocukluk yaşadı, annesinin çabasıyla 1933 yılında hukuk fakültesini bitirdi. Kayseri ve Ankara Atatürk liselerinde edebiyat öğretmenliği, Türkiye Ansiklopedisi'nde edebiyat sekreterliği, Ankara ve İstanbul'da avukatlık, Türk Dil Kurumu'nda redaktörlük, Bilgi Yayınevi'nde danışmanlık yaptı. Siyasal Bilgiler Basın ve Yayın Yüksek Okulu'unda öğretim görevlisiyken 1973'te emekli oldu. Ama gazete ve dergi yazılarına, araştırma çalışmalarına hiç ara vermedi. 1986'dan sonra Büyük Larusse Ansiklopedisi'nde görev aldı.

Oyunları Yedi Meşalecilerden (Yaşar Nabi Nayır, Muammer Lütfi, Ziya Osman Saba, Vasfi Mahir, Kenan Hulusi, Sabri Esat Siyavuşgil) biri olarak şiirle (Birinci Perde 1928) başlayan edebiyat serüvenini üçü İstanbul Şehir Tiyatrosu'nda sahnelenen, diğerleri dergilerde kalan oyunlarla (Tersine Akan Nehir, Rüya İçinde Rüya, Kurtlar, Danyal Ve Sara, Hamle Et, Yaşayan Ölüler) sürdürdü. 1952'den itibaren, işsiz kaldığı için, kendi adıyla ve takma adlarla (Abdurrahman Nisari, Nevzat Yesirgil, Cevdet Baykara, Suat Hizarcı) edebiyat ders kitapları, yardımcı kitaplar yazarak geçindi. Yaşamıyla ilgili ipuçları; Birinci Dünya Savaşı ile İkinci Dünya Savaşı arasındaki otuz yılı anlattığı Süleyman'ın Dünyası üst başlıklı üç ciltlik romanı; Sınıf Arkadaşları (1943), Havada Bulut Yok (1958), Karıncayı Tanırsınız (1976)'da bulunabilir.

İşsiz bırakan soyadı İşsiz bırakılması dünya görüşü ve bu görüşü yansıttığına inanılan soyadı yüzündendi. Soyadı Solok'tu. Bu soyadı, Oğuzların bir kolunun adı olmasına karşın, başına dert oldu. "Türk edebiyatının en sol oku" diye yazılar yazılması bir yana, ciddi bir araştırma ile bu soyadını neden aldığı da soruldu. Yanıtının bir bölümü onun gizli mizahını yansıtır: "Yazılışındaki 'o'lar hoşuma gittiği için!" Eğer kızı Ayşe'nin benzer şeyleri yaşamasını göze alabilseydi adını belki de hiç kısaltmayacaktı, çünkü soyadını değiştirmesi yaşamını kolaylaştırmadı. İşsiz bırakıldığında, takma adla (Abdurrahman Nisari ) yazdığı ve bir kuşağın saygıyla anımsadığı Lise Edebiyat kitaplarıyla başladı edebiyat eğitmenliğine. Türk Edebiyatı'nda Hikâye ve Roman (üç cilt), Karagöz (tarihçe ve35 oyun, üç cilt), Ortaoyunu (monografi, Türk Dil Kurumu 1974 Bilim Ödülü), Abdülhamit Devrinde Sansür, Örnekleriyle Edebiyat Bilgileri (2 cilt) her aydının kitaplığında bulunması gerekli kaynaklar. "Dilleri Var Bizim Dile Benzemez", "Bir Bakıma, Benim Oğlum Bina Okur", "Kalemin Ucunda Alaysılı", öğretici denemelerini içeren kitapları, okumayı bir zevk bilenler için.

Özgürlükler yürüyüşü Cevdet Kudret, hep aydınlığın yanında bir insandı. Pek çok genç yazar onu, 80'lerde Şişli Hürriyeti Abide'deki özgürlükler yürüyüşünden anımsar. Yaşını anımsatan bir gazeteciye "Yaşım kadar adım atarak bu kara anlayışı çiğnedim, ezdim" deyişini... Onu erken yaşta,1992'de yitirdik. Hep delikanlıydı. Eşi İhsan Kudret'in "İhsan Benimle Çalışır Mısın?" başlıklı anıları onu tanımak için güzel bir kitap. Hemen açıklayayım, Cevdet Kudret bu cümleyle evlenme önermiş İhsan Hanım'a. Cevdet Kudret'in eşi ve kızı 1995'ten bu yana, her yıl başka bir tür için, (şiir, deneme vb.) edebiyat ödülü koydu. Bu yıl Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü'nü Ada Şiirleri adlı kitabıyla Melisa Gürpınar kazandı. Ödül töreni 28 Ekim Salı günü,TÜYAP Kitap Fuarı'nda, Karadeniz Salonu'nda. Ödül törenine katılsanız da katılamasanız da Cevdet Kudret'in bir kitabını okumak , hem ona saygı göstermenin en güzel yolu, hem de edebiyatı sevmenin.