21 Haziran 2022 04:16

Genç işsizliği tavan yaptı

Çin'de sokakta yürüyen insanlar

Fotoğraf: Macau Photo Agency/Unsplash

Paylaş

Bu yıl bizim bölümün yüksek lisans başvurularında öğrencilerin profilleri önceki yıllardan farklı ama kendi içinde benzerlik gösteriyordu. Üniversiteden mezun olduktan sonra küçük bir şirketin sosyal medya hesaplarını yönetmişler, şimdi de yüksek lisans yapıp memuriyet sınavına hazırlanmak istiyorlar. Daha birkaç yıl öncesine kadar, memuriyet genç kuşakların artık düşünmediği bir seçenekti. Şimdi, güvenceli iş olarak görülüyor. Geleceğin mesleği olarak görülen dijital sektör ise çalışma şartlarının kötülüğü nedeniyle son zamanlarda gündemdeydi.

Çin, sadece 2018 yılından beri genç işsizliği oranlarını yayımlıyor ama bu kadar kısa sürede bile bunun büyüyen bir sorun olduğu anlaşılıyor. 2022 bahar döneminde yeni istihdam olanakları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20 düşmüş ama üniversiteyi bitirip iş arayacak olanların oranı da geçen yıla göre yüzde 20 artmış. Üstelik, üniversiteden sonra ilk bulunan işler, yukarıda bahsettiğim sosyal medya yöneticiliği gibi geçici işler oluyor ve gençler işleri varken de iş başvurusu yapmaya devam ediyor. Böylece, 2022 yılında genç işsizliği oranı yüzde 13’ten yüzde 16’ya çıkmış olmasına rağmen, iş başvurusu oranlarında yüzde 75 artış var. Yani, genç işsizliği oranı halihazırda çok yüksekken, gizli işsizlik de eşit derecede önemli bir sorun.

Uzmanlar, genç işsizliğinin ve gizli işsizliğin nedenlerini tartışıyor. İlk akla gelen neden, elbette, Çin’de uzatmaları oynayan pandemi önlemleri. Fabrikalar kapanıyor, yeni yatırımlar başlayamıyor. Daha önemlisi, Çin’de istihdamın çoğunu kaldıran küçük ve orta ölçekli işletmeler iflas ediyor ya da küçülüyor.

Bazı uzmanlar, Çin ekonomisinin esnek olduğunu ve bu geçici küçülme döneminden çıkınca genç işsizliği sorununun da çözüleceğini iddia ediyor. Diğerleri ise, pandemi gibi dönemsel etkilerin yanı sıra, yapısal koşulların da etkili olduğunu vurguluyor. Çin devleti, kalifiye iş gücünü arttırmak için 1990’lardan itibaren üniversitelerin sayısını ve kontenjanını arttırdı. 2010’larda ise lisansüstü eğitimini cazip kılacak programlar başlattı. Bu, gerçekten, Çin’in emek yoğun üretim modelinden yüksek teknoloji pazarlarına hakim olduğunu bir ekonomiye geçişini sağlayan etmenlerden biri oldu. Öte yandan, Türkiye’de olduğu gibi, Çin’de de meslek okullarının kapanması ve üniversitelere ağırlık verilmesi, uzun vadede genç işsizliği ve gizli işsizliğine neden oldu. Çin’de, gençler, onca eğitime rağmen, güvenceli olmayan sözleşmelerle düşük ücretlere çalışmaya yakın zamanda isyan ettiler ve benim ‘Bezgin Bekir’ diye çevirdiğim, tam anlamı ‘Sırtüstü yatıp kalmak’ olan, bir akım başlattılar. Bu akıma katılanlar, gece yarılarına kadar fazla mesai yaptıkları işlerini bırakıp, ev, araba almak gibi toplumsal beklentilere sırtlarını çeviriyor . Çin devleti ise genç işsizliğini çözmek için lise mezunlarını meslek okullarına yönlendirmeye çalışıyor. Bu çözüm, uzun vadede yapısal dönüşüme yönelik olsa da, kısa vadede genç işsizliğine çözüm olmuyor çünkü tüm ortaöğrenim sistemi, Türkiye’de olduğu gibi, üniversite sınavına odaklanmış durumda.

Bir diğer yapısal sorun ise, gençlerin en kolay iş bulduğu dijital sektörün yakın zamanda devletin siber regülasyonları sıkılaştırması nedeniyle küçülmeye başlaması. Alibaba dahil büyük teknoloji devlerinin soruşturma geçirmesi, piyasaya güveni azalttı ve küçük ve orta ölçekli teknoloji şirketler sermaye bulamamaya başladılar. Kentlerde daralan istihdam piyasasına çözüm bulmak için kırsalda devlet destekli gönüllü programları başlattı ama bu, eğitim sisteminin kent-odaklı olması nedeniyle sürdürülebilir bir çözüm değil.

DİSK, Türkiye’de genç işsizliğine dair mayıs ayında bir rapor yayımladı. Buna göre, Türkiye’de genç işsizliği oranları Çin’den çok daha kötü durumda, yüzde 21. Üstelik, gizli işsizlik de hesaba katıldığı zaman bu oran yüzde 40’lara varıyor. Bu rakamlar, Türkiye’yi genç işsizliği konusunda dünyadaki en vahim vakalardan biri haline getiriyor. Üniversite mezunları, Çin’de olduğu gibi asgari ücret ve altına çalışıyor. Bunun kısa dönemli ve yapısal nedenlerini Çin’de olduğu gibi tartışmak gerek.

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...