Fotoğraf; düşüncenin biçim kazanmasıdır, ister doğrudan ister dolaylı…

Bir süredir devam eden “Kavramsal fotoğraf nedir, ne değildir?” içerikli yazı dizisinin sonuna geldik.

Larry Shiner “Sanatın İcadı” kitabında şu noktaların altını çiziyor.

Sanat fotoğrafçıları, ressamlar gibi sadece el işi karşısındaki bir ön yargıyla değil aynı zamanda kafasız mekanikçilik suçlamasıyla da mücadele ediyorlardı.

Bazı fotoğrafçılar (örneğin Edward Steichen) elle boyadıkları fotoğrafların üzerine fırça izleri bile koyuyorlardı. El işinin taklidi ya da bazı sanat eleştirmenlerinin entelektüel dönüşümleri fotoğrafın sanat olarak kutsanması için yeterli değildi. Fotoğrafçılığın sanat kurumları tarafından tanınması da gerekiyordu.

• Sanat müzesinde açılan ilk fotoğraf sergisi ve serginin cesur müdürü: “Bu durum kilisede doğa tarihi kongresi düzenlenmesi gibi geliyor insanlara”
• 1910 senesinde Buffalo’daki Albright Sanat Galerisi: Stieglitz tarafından düzenlenen uluslararası bir resimsel fotoğraf sergisine ev sahipliği yapıp, fotoğraflardan on iki tanesini müzede sürekli sergilemek üzere satın alıyordu.

Stieglitz bir arkadaşına yazdığı mektupta: “1885 yılında Berlin’de kurduğum düş gerçeğe dönüştü; önemli bir kurum fotoğrafçılığı tamamen tanıdı.”

Gerçi fotoğrafçılığın sanat müzeleri ve güzel sanat okullarının çoğu tarafından tamamen kabul edilmesi ancak yüzyılın ortalarına doğru gerçekleşecekti.

Fotoğrafçılığın tanınması yolundaki bu uzun mücadelenin anahtarı sanat ve zanaat, sanatçı ve zanaatçı kutuplaştırılmasının fotoğrafçılığa da uygulanmasıyla sanat fotoğrafçılığının müze, sanat eleştirmenliği ve çok daha sonraları da üniversitelerin güzel sanat fakülteleri gibi sanat kurumları tarafından onaylanmasıydı.

Fotoğrafın icadıyla sanatın içeriği değişmiş, fotoğrafsız bir sanat dalı düşünülemez hale gelmiştir. Kavramsal sanatın gelişmesinde de fotoğraf önemli olmuştur.

Diyelim ki mülteciler veya savaşın felaketleri hakkında bir şeyler yazmak isterseniz sayfalarca yazarsınız. Sayfalarca yazacağınız bir konu, fotoğrafla çarpıcı, etkileyici, sorgulayıcı ve hafızada kalıcı hale gelir. Özellikle güncel toplumsal (Tabii bireysel de olabilir) konularda daha etkileyici oluyor.  Öte yandan soyutlama yeteneği kavramsallaştırmayı getirir. İster Henri Cartier Bresson gibi tek karede doğrudan fotoğrafla yapın, isterseniz Chema Madoz gibi kolaj, montaj olarak yapın….

• Düşünceyi biçimlendirmede fotoğraf bir araçtır.
• Anlam katma çabası kavramsaldır.

Son söz olarak;

Her kavramsal fotoğrafın sanat fotoğrafı olamayacağı gibi her belgesel fotoğraf da sanat dışı fotoğraf değildir.

Fotoğrafı temel anlamda ikiye ayırabiliriz.

Bunları teknik ve sanatsal diye de gruplandırabiliriz.

Aralarında fark olsa da duruma göre birbirlerini kapsayabilirler.

Yani bir fotoğraf aynı anda hem belgesel kategorilerden birine sahipken kavramsal da olabilir. Ya da kavramsal bir fotoğraf aynı zamanda belgesel bir fotoğraf da olabilir.

Aradaki sınır tasarım ve kurgudur.

Eğer belgesel çalışma ise onun kriterlerine uyulur.

Kavramsal çalışma ise onun kriterlerine uyulur.

Kurgu kavramsal fotoğrafta olduğu gibi belgesel fotoğraflarda da olabilir.

Diğer bir anlamda da metafor ve metonomi kavramlarının ne kadar ve nasıl kullanıldığı ile ilgilidir.

Durum tespiti nesnellik, objektiflik, içerik, analiz + ideoloji, gerçeklik sentez + subjektif yaklaşım yorumlama + biçimlendirme, değerlendirme, soyutlama…

Ekler:

Chemo Madoz: Kavramsal Fotoğrafçı. Tasarladığı projeyi, nesneleri bir araya getirerek doğrudan fotoğraflayarak çalışmalarını gerçekleştiriyor.

Margaret Bourge-White: Belgesel Fotoğrafçı. Günlük yaşamdaki çelişkileri kavramsal bir biçimde doğrudan çektiği fotoğraflarla anlatıyor.

Jerry Uselmann: Kavramsal Fotoğrafçı. Daha photoshop icat edilmeden önce filmlerle karanlık odada fotomontaj yaptı. Düşünceyi biçimlendirme ustası olarak bilinir.